تاریخچه ورزش بوکس

بوکس در بازیهای المپیک باستان تقریباً مانند ورزش مشت‌زنی امروز بوده است و بطوریکه از شواهد و مدارک پیداست، مشت زنی امروزی چیز تازه‌ای نسبت به مشت زنی آن روزگاران ندارد. تنها وقتی که قهرمانان امپراتوری رم به این بازی روی آوردند، دستهای خود را با آستینی شبیه به دستکش که روی آن سیمهای محکم فولادین کوفته بودند مجهز می‌کردند و نیز یک نوع دستکش مخصوص دیگر که از چرمهای بسیار سختک و محکم‌تر از سنگ و فولاد برای این کار تهیه کرده بودند، بدست کرده و به مسابقه می‌پرداختند. به کار بردن این دستکش‌های عجیب که به راستی اسلحه‌ای کشنده بود باعث می‌شد در هر مسابقه‌ یکی از دو طرف کشته یا سخت مجروح شود. در نتیجه مسابقه‌های مشت‌زنی به سبک رومی‌ها منسوخ شد. اما مشت زنان المپیادهای باستان، دستکش چرمی به دست می‌کردند و برای از بین نرفتن آن با واکسی از چربی حیوانات آن را واکس می‌زدند.


کیسه بوکس و توپ گلابی هم چیز جدیدی نیستند. در قرن‌های پیش از میلاد، مشت‌زنان در سالن‌های سرپوشیده تمرین می‌کردند و از کیسه بوکس‌های چرمی که آنها را از دانه‌های نباتی و شن انباشته ساخته بودند برای تقویت مشت‌های خود استفاده می‌بردند. امروزه بوکسورها هنگام تمرین و مسابقه برای مصون ماندن سر از ضرب‌دیدگی و محافظت از غضروف گوشها از شکستگی از کلاه محافظ استفاده می‌کنند. این محافظها در دوران المپیک باستان نیز وجود داشته و به آن «آمسفرتاید» می‌گفتند. در آن زمان حتی از محافظ دندانها هم استفاده می‌کردند و فرق آن با محافظ دندان امروزی تنها در جنس آن بوده، بدین صورت که از جنس چرم ساخته می‌شده است.

با این وجود چند تفاوت اساسی میان بوکس آن دوران و بوکس امروزی دیده می‌شود. در آن زمان مسابقات مشت‌زنی بدون رعایت وزن انجام می‌گرفت، مقرراتی برای مسابقه و استراحت مشت‌زنان وجود نداشت و مسابقه آن‌قدر ادامه می‌یافت تا یکی از طرفین ناک‌اوت شود یا تسلیم شود. البته در صورتی که هر دو بوکسور نمی‌توانستند به مبارزه ادامه دهند مسابقه پایان می‌یافت. البته یونانیها مقررات غیرعادلانه‌ای هم داشتند، به عنوان مثال، اگر پس از ساعتها مبارزه هر دو بوکسور از فزونی خستگی قادر به ادامه مسابقه نبودند، برای تعیین برنده به هر یک از آن دو یک شانس داده می‌شد تا یک ضربه بدون دفاع به حریف وارد آورد و برای اینکار قرعه می‌کشیدند و تردیدی نبود مشت زنی که قرعه به نامش می‌افتاد با همان نخستین ضربه، حریفش نقش زمین می‌شد و مجالی برای جبران نداشت.

اگرچه مشت زنی یک ورزش مهم بشمار می‌آمد ولی در نخستین دوره بازیهای المپیک باستان در سال ۷۷۶ قبل از میلاد جزو رشته‌های این بازیها نبود و در بیست و سومین دوره المپیک باستان جزو رشته‌های رسمی در‌آمد. تاریخ بازیهای مزبور ۶۸۸ قبل از میلاد بود و یک یونانی به نام «اونوماسیتوس» اولین تاج قهرمانی را بر سر نهاد و چندی بعد مقررات رسمی مشت زنی المپیک را نوشت.

المپیادهای باستان (۷۷۶ پیش از میلاد تا ۳۹۳ بعد از میلاد) به پیشرفت تکنیک‌های این ورزش بیش از هر عامل دیگری کمک کرد. در سال ۱۲۰۱ کشیش جوانی به نام برناردین که از طرز مشت‌زنی وحشیانه، سخت ناراحت بود و گاه می‌دید که مردم با چاقو با یکدیگر دوئل می‌کنند، طرز حمله و دفاع را در ورزش مشت‌زنی به مردم آموخت و حتی تا زمانیکه حیات داشت خود به عنوان معلم و مربی و داور مسابقه حاضر می‌شد.

در قرن هجدهم ورزش مشت‌زنی در انگلستان کاملاً رواج یافته بود و جیمزنیگ پدر مشت زنی انگلستان ورزش مشت‌زنی را از کشتی که سالها با آن توأم بود جدا ساخت و در سال ۱۷۱۹ یک مدرسه مشت‌زنی در تاتنهام بنا نهاد. جیمزنیگ عده زیادی را در این مدرسه تعلیم داد و خود تا ۳۴ سالگی در مسابقه‌ مشت‌زنی شرکت می‌جست. تا سال ۱۷۴۳ در مسابقه‌های مشت‌زنی استراحت در حین مسابقه وجود نداشت اما فردی به نام «بروتن» قانونی برای مسابقه‌های مشت‌زنی در هفت ماده برای نخستین بار تدوین کرد که در مفاد آن از استراحت میان راندها و داشتن سه داور برای قضاوت مسابقه یاد شده است. آخرین مسابقه مشت‌زنی بدون دستکش در سال ۱۸۸۹ میان سولیوان و گیل‌وین انجام یافت.


استفاده از دستکش مشت زنی در زمان بروتن رنگ واقعیت به خود گرفت ولی استعمال دستکش از سال ۱۸۱۸ مرسوم گردید و در سال ۱۸۵۶ تغییر یافت و بصورت امروزی درآمد. البته از سال ۱۸۷۲ در مسابقات مشت‌زنی لندن دستکش‌ها به شکلی درآمد که دقیقاً مانند امروزه بود و وقت راندهای مسابقه سه دقیقه‌ای و قوانین مشت زنی مرسوم به «گوئین زبری» که شامل ۱۲ ماده بود در آن دقیقاً اجرا می‌شد.

در المپیک ۱۸۹۶ یعنی نخستین المپیک نوین، مسابقه بوکس انجام پذیرفت ولی چون تنها انگلیس و آمریکا شرکت داشتند در برنامه بازیهای ۱۹۰۰ قرار نگرفت تا چهار سال بعد دوباره به برنامه بازیها بازگشت و در سال ۱۹۰۸ لندن این مسابقات در پنج وزن برگزار گردید.

و نگاهی دیگربه تاریخچه بوکس:

مسابقه ورزش بوکس بطور رسمی در ششصد و هفتاد و هفت سال قبل از مسیح در بیست و سومین بازی المپیک در هاین که اولین نبرد این ورزش است شروع شده و «ابراستوس» اهل سمیرنا در این مسابقه فاتح و قهرمان شناخته شد.

اینکه قدیمیترین نبرد بوکس به چه نوع صورت گرفت و چگونه با یکدیگر میجنگیدند معلوم نیست. چنانکه در تواریخ روم ذکر شده است که طرفین مشتهای خود را به چرمهای خامی محکم بسته و سعی میکردند که با ضربات محکمی از این مشتهای سخت و سنگین حریف را از پای در آورند. البته این مسابقات بدون رعایت وزن بدن انجام میشد.

ملائکوماس که پدرش نیز چهل و پنج سال بعد از مسیح فاتح بوکس و قهرمان المپیک گردیده بود عموم رقیبهای خود را تنها با فن (نه با زور و قدرت) مغلوب میساخت. مسابقههایی که بدین صورت وقوع مییافت بدون انقطاع بود و دائماّ در میدانهای مسابقه یک ورزشکار با قهرمانان آماده بنبرد بوده و هرکس که از بین تماشاچیان داوطلب مسابقه بود دست خود را بلند میکرد. ملائکوماس قهرمان رومی که در اکثر نبردها ورزشی بدین نوع فاتح میگردید بالاخره در یک مسابقه که حریف او کشته شد اشتهاری بسزا یافت. در این مسابقهها قهرمانان دوره امپراتوری روم دستهای خود را باآلتی شبیه به دستکش که روی آن میخهای محکم فولادی کوفته شده بود مجهز میکردند و نیز یک نوع دستکش مخصوص دیگر که از چرمهای سخت و محکم در دست میگرفتند و مسابقه را شروع میکردند. با استفاده این دستکشها در هر مسابقه یکی از دو طرف حتما سخت مجروح یا مقتول میشد سبب شد که مسابقههای بوکس بدین شکل ترک شود. در واقع بازی بوکس با از بین رفتن مسابقههای المپیک توأم گردیده و در سال 400 بعد از میلاد قهرمانان ورزشهای مختلف بوکس را به کلی فراموش کردند. در همان عصر یا چند قرن بعد ورزش کشتی گیری که مخاطرات ان کمتر از اینگونه بوکسها نبود متداول شد و از ورزشهای عمومی گردید.

مقارن با آغاز قرن هیجدهم مجدداَ بازی بوکس و کشتی گیری که هر دو از بین رفته بودند شروع شد بطوریکه حکایت میشود یک نفر کشیش ایتالیایی که نامش «سن برنادن» بود به جوانان عصر خود فن بوکس را میآموخت و منظورش از این عمل این بود که دوئل (مبارزه با شمشیر) را که پیوسته به مرگ یکی از دو حریف پایان مییافت منسوخ نماید و به جای آن نبرد با مشت که خطر آن کمتر است متداول کند. سن برنادن رواج این فن را یک نوع احسان و نیکوکاری میدانست از این رو او را پدر بوکس نامیده اند.

در لندن هم یکی از استادان شمشیر بازی به نام جمس فیک مدرسه ورزش بزرگی دائر کرد که گذشته از تعلیم شمشیر بازی و نیزهپرانی و غیره فنون بوکس را نیز به شاگردان خود میآموخت.

جمس فیک برای مشتزنی قواعد و قوانین مخصوصی وضع نکرد بلکه مثل امروز محوطهای که اطراف آن با طناب محصور است ایجاد کرد و به شاگردان خود چنین اجازه داد که در حین بوکس حق دارند یکدیگر را گرفته و به شکل کشتی به زمین زنند در این کشتیگیری هر کس که بر زمین نمیخورد فاتح محسوب میشد. برای این چنین مسابقهها چنانکه ذکر شد قواعد خاصی وضع نشده بود از این لحاظ بسیار خطرناک میشد و داوطلبان بوکس پس از محاربه مشت و گلاویز شدن با یکدیگر گاهی هر دو به زمین میخوردند و در نتیجه تعیین و معرفی فاتح بسیار مشکل میشد.

پس از ایجاد بوکس به این صورت یکی از استادان ورزشکار انگلیسی موسوم به چک بروکتون در سال 1749 در مسابقهای که داور قوانین و دستورات مخصوص وضع کرد وسعت میزان مسابقه و عده اشخاصی که حق ورود به محوطه میدان بازی را داشتند معلوم کرد. ولی هنوز این بازی به طور رسمی معول نشده بود و در هر جا که مشت زنها مسابقه میدادند پلیس آنها را متفرق میساخت.

در قرن هیجدهم با اینکه انواع ورزشها در انگلستان بحد اعلاء ترقی خود رسید و قهرمانان بسیاری دیده میشد به این دلیل هیچ اهمیتی به این ورزش نمیدادند و آن را ورزشی خطرناک میدانستند زیرا تصور میشد که یکی از داوطلبان حتما بایستی کشته یا سخت مجروح گردد.

جون جاکسون که از استادان بوکس قرن هیجدهم بود تدریجا بوکس را رسمی کرد و چون خود استاد بی نظیری بود در هر مسابقه مبالغ هنگفتی عاید او گردید زیرا از همان موقع جوائز سنگینی برای قهرمانان این فن معین شده بود. این شخص اولین مشت زن و قهرمان عصر خود بود و توانسته بود این ورزش را در دنیا رواج دهد.

در سال 1835 جمس پورله ورزشکار انگلیسی این ورزش را به آمریکا برد. ولی پیشرفت آن به قدری سریع بود و به اندازهای آمریکائیها به این ورزش راغب بودند که در سال 1860 یعنی 25 سال پس از ورود این ورزش در آمریکا جون سن هیس آمریکایی توانست در سرزمین انگلستان که این بازی وضع شده و قرنها قهرمانان دنیا از آن مملکت بودهاند فاتح گردد و در تمام دنیا بی رقیب باشد.

با آنکه جک بروگتون مدت هه بود که دست کش مخصوص بوکس را اختراع کرده بود ولی بیش از یکی دو مورد آن را به کار نبرده بودند و در اکثر مسابقهها با مشت گره شده و بدون دست کش با یکدیگر میجنگیدند از همین جهت مدت مسابقه و دوره آن خیلی طول میکشید طویلترین دورهای بوکس که در سال 1824 در 23 ژوئیه بین قهرمانان آمریکائی میکه مادن و بیل هایس انگلیسی در انبرگ انگلستان انجام شد. این مبارزه جمعاَ شش ساعت و سه دقیقه بطول انجامید.

ورزش بوکس با وضعیت کنونی از سال 1890 یعنی پس از آنکه مارکیز کوئینزبری قواعد جدیدتری وضع کرد و استعمال دست کش بوکس را رسمی کرد شروع شد. او مدت هر دوره بوکس را سه دقیقه و فواصل بین دورها را یک دقیقه معین کرد و چون این دستور میتوانست نتیجه نیکویی برای ورزیدن و رفع خستگی بشود از طرف عموم ورزشکاران دنیا قبول شد و طریقهای که کینز معین کرده بود متداول و مرسوم گردید.

برای اولین دفعه مسابقه با وضع جدید در سال 1892 در هفتم سپتامبر در ارولئون بین جون سولیوان آخرین قهرمان مشتزن بدون دست کش که قهرمان تمام آمریکا بود و جوانی بیست و شش ساله موسوم به جمس میکوربت که او نیز آمریکائی و ار رقیب خود دو سال کوچکتر بود انجام و پس از 21 دوره (راند) مبارزه قهرمان قدیم دنیا که بدون دستکش عنوان و مقام عجیبی پیدا کرده بود مغلوب قهرمانی شد که با دستکش بوکس را آموخته بود.

وزن دستکش
وزن دستکش تا متوسط وزن 8 اونس ؛ متوسط 10 اونس و برای سنگین وزن 12 اونس کمتر نباشد.

محل بوکس
محل مسابقه بوکس رینگ نام دارد و از چهار طرف توسط ۴ طناب با فاصله ۳۰ ، ۶۰ ، ۹۰ و ۱۲۰ سانتیمتر از زمین پوشیده شده است. قطر طنابها یک اینچ و روی آن توسط پارچه نرمی یا لاستیک پوشانده میشود. اندازه استاندارد رینگ بوکس آن از داخل طنابها 6.10 × 6.10 متر مساوی با 20 ×20 فوت و از خارج 8 × 8 متر مساوی با 26 × 26 فوت است.

کف محوطه بوکس بایستی با تشک پوشانیده و روی تشک را نیز با برزنت محکم شده و توسط طناب به کف محوطه بسته شود.

اوزان مسابقه
مسابقات بوکس آماتور در یازده گروه وزنی و مسابقات بوکس حرفهای در پانزده وزن برگزار میشود.

نکاتی در مورد امتیازات مسابقه
1- تعداد ضربات – ضرباتی که مطابق قانون و بدون دفاع به هدف اصابت نماید 2- . 3- حمله و روش صحیح بوکس لازم است کاملاً مورد نظر باشد. 4- ضربات خطا و غیر فنی حساب نمیشود 5- در موقعی که داور وسط خطا را دیده و تذکر میدهد در صورتی که از سه بار بیشتر تکرار شود امتیاز کسر شود توسط داورها ضربات صحیح بایستی با مشت بسته و با سطح جلو چهار انگشت و یا چهار بند دست زده شود. محل صحیح ضربات جلوی صورت و طرفین آن , جلوی بدن بالاتر از کمربند و طرفین ضربه زده شود , روی ساعد و بازو و دستکش امتیاز نخواهد داشت. نسبت به اتفاقات آنی تصمیم داور وسط قطعی است و در غیر این صورت کمیته مسابقات تصمیم لازم را میگیرد.

تاریخچه بوکس در ایران
معروف است که هوارد باسکرویل از آمریکا که به مدیریت کالج آمریکائی در رضاییه منصوب شده بود، نخستین کسی است که ورزش بوکس را به ایران آورد. او بعدها با مشروطهخواهان ایران همراه شد و در جریان جنگی کشته شد.

سالهایی که صنعت سینمای ایران ترقی کرد جوانان روی پرده سینما این ورزش را دیده و با خود تمرین میکردند چند نفری هم که در آن سالها به خارج برای تحصیل رفته بودند به این ورزش آشنا شدند. در سالهای 1314 یک نفر مهندس چکسلواکی موسوم به فایت که مامور ایران در کمپانی اشکودا در تهران شده بود وارد ایران شد. فایت یکی از قهرمانان معروف سنگین وزن اروپا بود و چندین سال قهرمان اروپا بود و یک بار هم ماکس شملینگ آلمانی را مغلوب کرده بود. چند نفر از علاقه مندان در آن دوران نزد ایشان مشغول به تمرین شدند که آقایان ناطقی (محصل مدرسه نظام) و استوار زنگنه پور از جمله این افراد بودند.

در همین سالها در بعضی از شهرهای ایران جوانان به این ورزش آشنا شدند برای مثال درمشهد منوچهر مهران و حسین بنایی و چند نفر دیگر نزد یک نفر آلمانی مهندس برق به تمرین این فن مشغول بودند.

بوکس در ایران پس از فعالیتی 34 ساله با پیروزی انقلاب دچار وقفه شد این رشته پس از ده سال بار دیگر راه اندازی شد و بدلیل ابهامات ایجاد شده و عدم تفاوتی که در جامعه بین بوکس حرفهای و آماتور وجود داشت این رشته جایگاه گذشته خود را بدست نیاورد و در این میان مسائل شرعی و برخی اظهارات در این زمینه بر ابهامات افزود و ذهنیتهای منفی نسبت به بوکس ایجاد کرد.

ماکس اشملنیگ اسطوره بوکس آلمان چندسال پیش در۹۹سالگی درگذشت. وی ازجمله قهرمانان موردعلاقه آدولف هیتلربودالبته این به معنای تائیدهیتلرازسوی اشملینگ نبود.