سرانجام بعد از هفته ها مقدمه چینی رسانه ای علیه ایران در آمریکا و اروپا ، گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای کشورمان منتشر شد.
به گزارش عصرایران ، هر چند در این گزارش تصریح نشده که ایران در حال ساخت سلاح اتمی است ولی یوکیو آمانو مدعی شده است که به یک برنامه رایانه ای ایران دست یافته که در آن نوعی مدل سازی احتمالی برای ساخت بمب اتمی وجود دارد!
در گزارش آمانو عمدتا سه ادعا مطرح شده است:
1 - یكی از این ادعاها مربوط به تصاویر ماهواره ای از كانتینر فولادی است كه ادعا شده در آن آزمایش های هسته ای انجام می شود.
2 - ادعای دیگر گزارش پیرامون تلاش ایران برای طراحی نمونه های رایانه ای كلاهك هسته ای است.
3 - ادعای سوم مطرح شده در این گزارش نیز استفاده ایران از كمك دانشمندان خارجی برای برداشتن گامهای اساسی در جهت تولید سلاح هسته ای و غلبه بر مشكلات فنی است.
نشست آینده شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در تاریخ 17و 18نوامبر (26 و 27 آبان) در مقر آژانس در وین برگزار خواهد شد.
آمانو در گزارش جنجالي خود درباره ايران ضميمهاي را نیز منتشر کرده است که قبلاً چين، روسيه و كشورهاي عضو جنبش غير متعهدها رد شده بود. در این ضمیمه اتهاماتی متوجه ایران شده است.
در واکنش به این موضوع ، نماينده دائم ايران در آژانس بين آلمللي انرژي اتمي گزارش مدير کل آژانس درباره ايران را تکراري و سياسي خواند و گفت:براي انتشار مواردي مثل آن چه در ضميمه گزارش مدير کل آمده است بايد قبلا
با کشور مورد نظر مورد بحث قرار گيرد اما مدير کل آژانس بدون رعايت اين
روند اقدام به انتشار اين ادعاهاي بي اساس کرده است.
سلطانیه این اقدام آمانو را بدعتی خطرناک دانست که با اعتراض کشورهای عضو آژانس مواجه است.
وی افزود:يک هفته قبل از انتشار گزارش مدير کل آژانس بر خلاف اساسنامه آژانس، نسخهاي از ضميمه پيوست شده به گزارش را در اختيار پنج عضو دائم شوراي امنيت قرار داده است که اين اقدام تخلفي آشکار از روح اساسنامه آژآنس است که همه اعضا را برابر ميداند و در واقع هيچ امتياز خاصي براي گروهي از کشورها قايل نيست.
واکنش صریح روسیه روسیه از گزارش آژانس در مورد ایران ابراز خشم كرد
خبرگزاری فرانسه از مسكو گزارش داد :روسیه روز سه شنبه از اینكه گزارش دیده بان هسته ای سازمان ملل در مورد برنامه هسته ای ایران موجب تشدید تنش در اختلاف موجود بین قدرت های جهانی و ایران شده است ابراز خشم كرد.
وزارت امورخارجه روسیه در بیانیه ای گفت :' روسیه از اینكه این گزارش به منبع تشدید تنش بر سر مشكلات مربوط به برنامه هسته ای ایران تبدیل شده سخت متاسف و مبهوت شده است . '
در این بیانیه مسكو ضمن ابراز تردید در مورد عاقلانه بودن علنی ساختن گزارش گفت : این امر خطر لطمه زدن به شانس احیای مذاكرات بین قدرتهای جهانی و تهران برای حل بحران هسته ای از طریق دیپلماسی را به دنبال دارد.
وزارت خارجه روسیه گفت : این گزارش تنها پس از آن انتشار یافت كه شیمون پرز رئیس جمهوری اسرائیل هشدار داد كه زمان انجام یك حمله پیشگیرانه به ایران برای مقابله با حركت هسته ای این كشور نزدیك تر شده است .
در بیانیه اضافه شده است :' كسانی هستند كه از منطق ' هرچه بدتر بهتر ' پیروی می كنند و ما نمی توانیم از این منطق ویرانگر برای انهدام آگاهانه فرآیند دیپلماتیك حمایت كنیم .
ما مایلیم بپرسیم كه دبیرخانه آژانس تا چه حد قادر به تضمین محرمانه نگهداشتن كار آژانس خواهد بود و بدون آن كارایی آژانس زیر سوال خواهد رفت . '
روسیه و چین در تلاش بودند این گزارش منتشر نشود ولی آمریکایی ها موفق تر بودند.
ابتکار نماینده ایران قبل از انتشار گزارش آمانونماینده ایران قبل از انتشار گزارش آژانس متن 20 سوالی زیر را به همراه پاسخ های آن تحت عنوان "همه حق دارند بدانند" منتشر کرد.
'پرسش 1: آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی بعد از 4000 روز فرد/ساعت شدیدترین بازرسی ها در تاریخ آژانس، دریافته كه حتی یك گرم اورانیوم به سمت مقاصد نظامی منحرف شده است؟
پاسخ 1: خیر. لطفا كلیه گزارشات مدیر كل فعلی و سابق آژانس را مطالعه نمائید.
پرسش 2: آیا در مورد هر گونه فعالیت و مواد هسته ای كه ادعا می شود تا سال 2003 اعلام نشده بودند، آژانس بین المللی انرژی اتمی دریافته كه آنها به سمت فعالیتهای نظامی منحرف شده اند؟
پاسخ2: خیر. تمامی این مواد و فعالیتها، بعد از اعلام آنها توسط ایران، توسط آژانس مورد حسابرسی قرار گرفته اند. لطفا كلیه گزارشات آژانس در سالهای 2003 و 2004 به شورای حكام، مطالعه گردد.
پرسش 3: آیا ایران تعهد حقوقی برای اعلام سایت غنی سازی نطنز قبل از سال 2003 داشته است؟
پاسخ3: خیر. از آنجا كه تا سال 2003 هیچ گونه مواد هسته ای وارد آن نشده بود ایران هیچ تعهدی نسبت به اعلام آن نداشته است بویژه با عنایت به اینكه ایران تا سال 2003، كد اصلاحی 1/3 ترتیبات فرعی موافقتنامه های جامع پادمان و معاهده عدم اشاعه هسته ای را امضاء ننموده بود.
پرسش4: آیا ایران تعهد حقوقی داشته كه راكتور تحقیقاتی آب سنگین در اراك (IR40) را قبل از سال 2003 اعلام كند؟
پاسخ 4:خیر از آنجا كه هیچ گونه مواد هسته ای تا سال 2003 وارد آن نشده بود ایران تعهدی مبنی بر اعلام آن نداشته است بویژه با عنایت به اینكه ایران تا سال 2003 كد اصلاحی 1/3 ترتیبات فرعی را امضاء ننموده بود.
پرسش 5: آیا ایران تا سال 2003، ذیل موافقتنامه پادمانهای جامع (CSA) متعهد به گزارش نمودن كارخانه تولید آب سنگین اراك به آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته است؟
پاسخ 5: خیر. زیرا آب سنگین و فرآورده های آن تحت پوشش موافقتنامه جامع پادمانها قرار ندارد. ایران در سال 2003 شروع به اجرای پروتكل الحاقی نمود.
پرسش6: آیا ایران هیچ تعهد حقوقی مبنی بر اعلام تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF) تا سال 2003 داشته است؟
پاسخ6: خیر. از آنجا كه هیچ گونه مواد هسته ای تا سال 2003 به این تاسیسات وارد نشده بود ایران تعهدی به اعلام آن نداشته بویژه نظر به اینكه ایران تا سال 2003 كد اصلاحی 1/3 ترتیبات فرعی را امضاء ننموده بود.
پرسش7: آیا ایران قبل از سال 2003 تعهد حقوقی برای اعلام معادن اورانیوم شامل معدن گچین و ساغند داشته است؟
پاسخ7: خیر زیرا ایران تا سال 2003 پروتكل الحاقی را امضا و اجرا نكرده بود.
پرسش 8 : آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از بازرسی متمركز و قوی خود كه شامل نمونه برداری و آنالیز بوده است، هیچ مواد یا فعالیت هسته ای از جمله غنی سازی در سایت های پارچین و لویزان- شیان، كه ادعا شده است درگیر برنامه سلاح اتمی بوده اند، یافته است ؟
پاسخ 8 : خیر. بیانیه مطبوعاتی مدیركل درخصوص ایران مورخ 6 مارس 2006 گفته است: 'در مورد شفافیت، من فكر میكنم در گزارش دسترسی به سایت های نظامی بیان كرده ام، اخیراٌ به ما اجازه دسترسی به شماری از سایت های نظامی، به پارچین، لویزان، شیان، به تجهیزات با كاربرد دوگانه، به مصاحبه با افراد داده شد. اینها علاوه و اضافه بر موضوعات تحت نظارت پروتكل الحاقی هستند اما بخاطر بازسازی تاریخچه برنامه، برای ما اساسی محسوب می شوند.' در تاریخ 15 نوامبر 2004 مدیركل گزارش داد كه این امتیاز به آژانس داده شد كه از مجموعه نظامی لویزان- شیان جایی كه آژانس نمونه های زیست محیطی را برداشت، بازدید نماید. سرانجام پاراگراف 102 از گزارش مدیركل ( GOV/2004 / 83) ، گفته است : 'نمونه های جمع آوری شده از حیات گیاهی و خاك سایت لویزان- شیان آنالیز شد و آشكار شد كه هیچ مدرك و قرائنی از مواد هسته ای وجود ندارد.' اطلاعات بیشتر در این باره در اسناد (GOV/2005 / 87) 18 نوامبر 2005 و (GOV/2006 /15) 27 فوریه 2006 موجود است.
پرسش 9 : آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی در برنامه كار مورد توافق كه به آن ملحق شده (INFOSIRC/ 711) ، اعلام كرده است كه هیچ موضوعی دیگری اضافه بر آنچه در سال 2007 فهرست شده است، وجود ندارد ؟
پاسخ 9 : بله. پاراگراف IV از سند (INFOSIRC/ 711) می گوید : این مدالیتی ها تمامی موضوعات باقیمانده را پوشش می دهد و آژانس تایید می كند كه هیچ مسئله ای باقی نمانده و ابهامی درخصوص برنامه و فعالیت های هسته ای قبلی ایران وجود ندارد.
پرسش 10 : آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی موظف بود اسناد مرتبط با 'مطالعات ادعایی' را بر اساس برنامه كار به ایران تحویل دهد ؟
پاسخ 10 : بله. پاراگراف III می گوید: 'آژانس با اینكه استنادات را در دسترس ایران قرار خواهد داد، با توجه به پروژه نمك سبز، آزمایشات انفجاری بزرگ و حامل موشك های با قابلیت برگشت، همچنان آنها را در اختیار خود نگه می دارد.
پرسش 11: آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی به وظیفه خود مبنی بر تحویل اسناد مربوط به ادعاها به ایران عمل كرد ؟
پاسخ 11: خیر. لطفاٌ گزارش مدیركل سابق به شورای حكام را بخوانید، جایی كه وی به درستی انتقاد می كند كه كشور مشخصی كه اسناد ادعایی را به آژانس ارائه كرده است، اجازه تحویل اسناد یادشده به ایران را به آژانس نداده است.
پرسش 12: آیا آژانس بین المللی انرژی اتمی صحت مفاد'مطالعات ادعایی' را تایید كرده است ؟
پاسخ 12 : خیر. لطفاٌ گزارش مدیركل سابق به شورای حكام را بخوانید، جایی كه وی مشكل صحت اسناد را مطرح كرد. مدیركل همچنین به وضوح توضیح داد كه مواد و فعالیت های هسته ای در 'مطالعات ادعایی' دخیل نیستند .
پرسش 13 : وظیفه ایران با توجه به سند (INFOSIRC/ 711) درخصوص 'مطالعات ادعایی' چه بود؟
پاسخ 13: پاراگراف III این سند كه مذاكره شد و ایران و آژانس در مورد آن به توافق رسیدند و در محله بعد توسط شورای حكام مورد تایید قرار گرفت، می گوید: 'به عنوان نشانه عزم همكاری با آژانس، براساس تمامی اسناد دریافت شده مربوطه، ایران سند را بررسی نموده و آژانس را از ارزیابی خود مطلع خواهد كرد.'
پرسش 14: آیا ایران طبق برنامه كار برای برگزاری نشست، مصاحبه، بازرسی یا نمونه برداری در خصوص 'مطالعات ادعایی' وظیفه ای داشته است؟
پاسخ 14 : خیر. همانگونه كه در پاسخ شماره 12 گفته شد، ایران فقط وظیفه داشت ارزیابی خود را اطلاع رسانی نماید. ایران ارزیابی 117 صفحه ای خود را در سه سال گذشته ارائه داده است. اما آژانس وظیفه خود مبنی بر ختم برنامه عمل را انجام نداده است. طبق پاراگراف IV برنامه عمل: آژانس و ایران توافق كردند كه پس از اجرای برنامه عمل و مدالیتی های مورد توافق برای حل و فصل موضوعات باقی مانده، اجرای پادمان ها در ایران به روش معمول و مسیر رایج تغییر یابد.
توجه : به جای جمع بندی برنامه كار، دبیرخانه ادعاهای جدید را مطرح نمود كه موسوم است به ' ابعاد محتمل نظامی'. در حالیكه در پاراگراف IV برنامه كار تایید شده است: 'هیچ موضوع باقی مانده ای و ابهامی در خصوص برنامه و فعالیت های هسته ای قبلی ایران وجود ندارد.'
پرسش 15 : آیا ایران پروتكل الحاقی را اجرا نموده است؟
پاسخ 15 : بله. لطفاٌ به گزارش مدیركل سابق پیش از سال 2006 مراجعه نمایید.
پرسش 16 : آیا ایران كد اصلاحی 1/3 از ترتیبات فرعی جامع پادمان را اجرا نموده است؟
پاسخ 16: بله. به گزارش مدیركل سابق پیش از سال 2006 مراجعه نمایید.
پرسش 17 : از چه زمانی ایران داوطلبانه اجرای پروتكل الحاقی و كد اصلاحی 1/3 را تعلیق نمود و چرا ؟
پاسخ 17 : مجلس ایران تعلیق داوطلبانه اجرای پروتكل الحاقی و كد اصلاحی 1/3 را ( بعد از دو سال و نیم ) با توجه به ارجاع حقوقی ناعادلانه موضوع فنی هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل در سال 2006 تصویب نمود. نكته قابل توجه اینست كه پروتكل الحاقی یك ابزار حقوقی لازم الاجرا نیست و كد اصلاحی 1/3 صرفاٌ توصیه شورای حكام بود و جزیی از مفاد حقوقی موافقتنامه جامع پادمانها (CSA) محسوب نمی شود.
پرسش 18 : آیا تمامی مواد هسته ای اعلام شده در ایران، اندازه گیری شده و تحت نظارت كامل پادمان هاست و همچنان صلح آمیز باقی مانده است ؟
پاسخ 18 : بله. لطفاٌ به گزارش سالیانه اجرای پادمان ها (SIR) مراجعه نمایید.
پرسش 19 : آیا ایران خود امكان بازرسی سرزده و اعلام نشده را فراهم نموده است؟
پاسخ 19: بله. بیش از 100 مورد بازرسی فوری كه حتی گاهی یادداشت آن دو ساعت قبل از آن دریافت شده بود با موفقیت انجام شده است.
پرسش 20 : چرا ایران قطعنامه های شورای حكام و شورای امنیت سازمان ملل را غیر قانونی می خواند؟
پاسخ 20:
1ـ طبق ماده 12c اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی اگر بازرسان «عدم پایبندی» را تشخیص دهند باید به مدیر كل گزارش دهند سپس مدیر كل باید به شورا حكام گزارش كند. پس از آن نیز شورا به اعضا و شورای امنیت سازمان ملل متحد گزارش خواهد كرد. در مورد ایران هیچیك از این رویه ها انجام نشده است. برخی اعضای شورا پس از گذشت سه سال از 2003 كه مسأله در شورای حكام مطرح گردید ادعا كردند كه قبل از سال 2003 «عدم پایبندی» وجود داشته است. در هر حال مدیر كل از عبارت حقوقی «عدم پایبندی» استفاده نكرد بلكه از واژه «عدم اجرا» (failure) استفاده كرد كه در مورد سایر كشورهایی كه موافتنامه جامع پادمان را اجرا می كنند نیز بكار رفته است. مطابق این موافقتنامه پس از اقدامات اصلاحی مسأله مختومه اعلام خواهد شد. مدیر كل سابق همه اقدامات اصلاحی ایران را بوضوح گزارش كرد.
2ـ ماده 12c كه قطعنامه های شورای حكام به آن اشاره دارند درباره «كشورهای عضو پذیرنده»ای صحبت می كند كه از مواد هسته ای دریافت شده از آژانس سوء استفاده كرده اند. ایران هرگز مواد هسته ای كه در بندهای مربوطه اساسنامه به آنها اشاره شده دریافت نكرده است.
3ـ طبق اساسنامه و موافقتنامه جامع پادمان اگر آژانس دریابد كه مواد هسته ای به سمت اهداف نظامی منحرف گشته اند شورای امنیت سازمان ملل متحد را از آن مطلع خواهد ساخت. همه گزارشهای مدیركل های قبلی و فعلی اعلام كرده اند هیچ مدركی برای انحراف از موادهسته ای وجود ندارد.
4ـ طبق موافقتنامه جامع پادمانها اگر یك كشور عضو از ورود بازرسان به كشور جلوگیری نماید و آژانس نتواند فعالیتهای راستی آزمایی خود را اجرا نماید، شورای امنیت سازمان ملل را از آن مطلع خواهد ساخت. همه گزارشهای مدیر كل از سال 2003 بوضوح اعلام كرده اند كه آژانس قادر است راستی آزمایی خود را در ایران ادامه دهد.
5ـ قطعنامه های سه كشور اتحادیه اروپا علیه ایران از سال 2003 تا 2006 تعلیق غنی سازی از سوی ایران را به عنوان عملی كه از لحاظ حقوقی غیر لازم الاجرا، داوطلبانه و اقدامی اعتماد ساز بود به رسمیت شناخته اند. بنابراین قطعنامه های شورای حكام برای تحویل مسأله هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل پس از اینكه ایران تصمیم گرفت فعالیتهای UCF خود را داوطلبانه به حالت تعلیق درآورد صد در صد با قطعنامه های قبلی خود در تناقض است.
قابل ذكر است كه وقتی سه كشور اتحادیه اروپا در سال 2006 با انگیزه های سیاسی و برای اینكه شورای امنیت سازمان ملل را درگیر موضوعی فنی كنند كه به آژانس تعلق دارد قطعنامه ها را علیه ایران در شورای حكام پیشنهاد دادند، فعالیتهای غنی سازی در نطنز هنوز در حالت تعلیق داوطلبانه قرار داشت.
آخرین پرسش از ملتهای صلح دوست:
براساس واقعیتهای فوق آیا ما باید به آژانس كه تنها سازمان بین المللی فنی موظف به ارتقای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای در سراسر جهان برای صلح و سعادت است، بیش از این اجازه بدهیم كه بدست تعدادی از كشورهایی كه هدفشان تبدیل آژانس به یك نهاد نگهبان سازمان ملل (UN-Watchdog) به عنوان یكی از اركان فرعی شورای امنیت سازمان ملل متحد می باشد به صورت ابزار دست آنها بكار رود و كشورهای در حال توسعه را از «حق مسلم» خود برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای به نحوی كه در اساسنامه آژانس درج شده است محروم نمایند؟'
***
متن گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای ایران A) مقدمه:1- این گزارش از سوی مدیر کل آژانس هستهای، خطاب به شورای حکام و به موازات آن شورای امنیت نوشته شده است و در مورد اجرای توافقنامه پادمانهای ان پی تی و مفاد قطعنامههای شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران است.
2- شورای امنیت تایید کرده است که مراحلی که شورای حکام در قطعنامه خود آورده است برای ایران، الزام آور هستند. مفاد قطعنامههای مذکور شورای امنیت بر اساس فصل هفتم منشور سازمان ملل اتخاذ شدهاند و طبق شرایط آن قطعنامهها الزامی هستند.
3- آژانس به استناد "توافقنامه ارتباطی" خود با سازمان ملل متحد ملزم است با شورای امنیت همکاری کند تا وظیفه شورای امنیت مبنی بر حفظ صلح و امنیت بین المللی یا بازگرداندن آن، محقق شود. تمام اعضای سازمان ملل موافقت میکنند تا تصمیمات شورای امنیت را پذیرفته و آنها را اجرا کنند، و در این زمینه اقداماتی که با تعهداتشان به منشور سازمان ملل سازگار هستند را انجام دهند.
4- جناب دکتر فریدون عباسی ـ معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران ـ در نامهای به تاریخ 26 ماه می 2011 به مدیر کل سازمان انرژی اطلاع داد که ایران آمادگی دارد بعد از اعلانیهای از سوی آژانس که بیان کند برنامه کاری مورد نظر این آژانس (INFCIRC/711) به صورت کامل اجرا شده است و آژانس از این پس پادمانها را طبق روال معمول به اجرا خواهد گذارد، سوالات اژانس در مورد فعالیتهای هستهای ایران را دریافت دارد. مدیر کل در پاسخ این نامه مورخ سوم ژوان 2011 به دکتر عباسی اطلاع داد که آژانس با در نظر گرفتن نگرانیهایی که در مورد جنبههای نظامی برنامه هستهای ایران وجود دارد، نه در جایگاهی قرار دارد که چنین اعلانیهای منشر کند و نه میتواند پادمانها را طبق روال معمول در ایران اجرا کند. در تاریخ 19 سپتامبر 2011، مدیر کل آژانس، طی ملاقاتی با دکتر عباسی در وین، در مورد موضوعات مربوط به اجرای توافقنامههای پادمان و تعهدات دیگر به بحث و تبادل نظر پرداخت. آژانس در نامه ای به تاریخ 30 سپتامبر 2011، مجددا ایران را به همکاری با آژانس در مورد مناقشات مهمی که در مورد جنبههای نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران وجود دارد، دعوت نموده و از ایران خواست اقدامات لازم را برای حل و فصل این مناقشات انجام دهد. در نامه ای به تاریخ 30 اکتبر 2011، دکتر عباسی به مذاکرات پیشین خود با مدیر کل آژانس اشاره کرده و تمایل ایران را برای " از بین بردن ابهامهای احتمالی" ابراز کرد و پیشنهاد کرد "معاون مدیر کل آژانس در امور پادمانی" باید برای بحث و تبادل نظر از ایران دیدن کند. مدیر کل در پاسخ به این نامه مورخ 2 نوامبر 2011 آمادگی خود را برای ارسال معاون مدیر کل آژانس در امور پادمانی برای " بحث در مورد موضوعات مشخص شده" در گزارش آتی وی به شورای حکام، اعلام کرد.
5- این گزارش پیشرفتهای حاصل شده از زمان گزارش آخر و همچنین موضوعات قدیمی تر (GOV/2011/54, 2 september 2011) را مورد بررسی قرار میدهد؛ این گزارش همچنین در راستای اظهارت آغازین مدیر کل آژانس در جلسه شورای حکام به تاریخ 12 سپتامبر 2011 شامل ضمیمهای است که مبنای دغدغههای آژانس در مورد جنبههای نظامی احتمالی برنامه هستهای ایران را با شرح و تفصیل بیشتری بیان میکند. این گزارش، بر ناحیههایی تمرکز میکند که ایران تعهدات الزامآور خود را به طور کامل محقق ننموده است، چرا که برای حصول اطمینان بینالمللی از ماهیت کاملا صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران تحقق کامل این تعهدات لازم است.
B: تاسیساتی که بر اساس توافقنامه پادمان "ان پی تی" اعلام شده است
6- بر اساس توافقنامه پادمان "ان پی تی" ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرده است ایران 15 تاسیسات هسته ای دارد و 9 سایت خارج از تاسیسات دارد که در آنجا به طور عادی مواد هسته ای به کار برده می شود.
با وجود آنکه فعالیت های هسته ای که توسط ایران در برخی از تاسیسات هسته ای انجام می شود بر خلاف قطعنامه های شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل است، همانطور که در زیر می آید، آژانس اجرای پادمان ان پی تی را در این تاسیسات و سایت های خارج از تاسیسات که در آنجا مواد هسته ای نگهداری می شود را به اجرا گذاشته است.
C: فعالیت های مرتبط با غنی سازی
7- بر خلاف قطعنامه های مربوط به شورای حکام و شورای امنیت، ایران فعالیت های مربوط به غنی سازی در تاسیسات اعلام شده خود و تمام تاسیساتی که تحت پادمان آژانس قرار دارد را تعلیق نکرده است.
c1-نطنز: سایت غنی سازی اورانیوم و سایت غنی سازی سوخت پیلوت
8- سایت غنی سازی سوخت: دو سالن آبشار در سایت غنی سازی سوخت وجود دارد: سالن تولید A و سالن تولید B
9- در 2 نوامبر سال 2011، 54 آبشار در سه واحد از 8 واحد در سالن تولید A نصب شده است. 37 آبشار از آنها که توسط ایران اعلام شده است با هگزافلوراید اورانیوم تغذیه شده است جایی که در ابتدا هر آبشار نصب شده 164 سانتریفیوژ دارد. ایران اخیرh 15 آبشار خود را اصلاح کرده است تا هر کدام از آنها شامل 174 سانتریفیوژ باشد. تا این تاریخ، تمام سانتریفیوژهای نصب شده از نوع دستگاه های IR-1 است. از 2 نوامبر 2011، کار نصب در پنج واحد باقیمانده در حال انجام است اما هیچ سانتریفیوژی نصب نشده است و و هیچ فعالیت نصب در سالن تولید B وجود ندارد.
10- بین 15 اکتبر و 8 نوامبر سال 2011، آژانس راستی آزمایی اقلام فیزیکی را در سایت غنی سازی هسته ای انجام داده است که نتایج آژانس در حال حاضر در حال ارزیابی است.
11- برآورد می شود که بین 18 اکتبر 2010 و 1 نوامبر 2011 ایران حدود 1787 کیلوگرم اوانیوم هگزافلوراید با درصد غنای پایین تولید کرده است که مجموع تولید هگزا فلوراید اورانیوم با درصد غنای پایین از ابتدای عملیات تولید در فوریه سال2007 تا کنون به 4922 رسیده است. مواد هسته ای در سایت غنی سازی سوخت همچنین در تمامی آبشارهای نصب شده خود تزریق و سایت های تخلیه تحت بازرسی و نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دارد. پیامدها برای پادمان ها با شکسته شدن مهر و مومها در تزریق سوخت، توسط آژانس ارزیابی شده و پس از تکمیل ارزیابی خود درباره راستی آزمایی اقلام فیزیکی اعلام می شود.
12- بر اساس نتایج تحلیل نمونه های زیست محیطی که در سایت غنی سازی سوخت و دیگر فعالیت های راست آزمایی از فوریه 2007 گرفته شده است آژانس به این نتیجه رسیده است که تاسیسات همانطور کار می کنند که ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی اعلام کرده است.
13. تأسیسات غنیسازی سوخت آزمایشی (PFEP): «تأسیسات غنیسازی سوخت آزمایشی» تأسیساتی است که در مباحث تحقیق و توسعه (R&D) و همچنین تولید اورانیوم آزمایشی با غنای پایین (LEU) مورد استفاده قرار میگیرد و برای اولین بار در ماه اکتبر سال 2003 عملیاتی شد. این نوع تأسیسات دارای یک دالان متشکل از شش آبشار است؛ این محفظه به دو بخش تقسیم شده است: بخش اول به تولید اورانیوم با غنای پایین تا حد «اورانیوم 235» 20 درصد (آبشارهای 1 و 6) و بخش دوم به تحقیق و توسعه اختصاص داده شده است.
14. ایران در بخش تولید، در تاریخ 9 فوریه 2010، برای اولین بار «یو اف 6» را وارد آبشار شماره 1 کرد تا بنا به اعلام خود «یو اف 6» غنی شده تا حد «اورانیوم 235» با غنای 20 درصد را تولید و از آن در تولید سوخت برای «رآکتور تحقیقاتی تهران» (TRR) استفاده کند. ایران از 13 ژوئیه 2010 تا کنون «یو اف 6» با غنای کم را وارد آبشارهای متصل به هم (آبشارهای 1 تا 6) کرده است؛ هر کدام از این آبشارها از 164 سانتریفیوژ IR-1 تشکیل شده است.
15. آژانس بین تاریخ 13 تا 29 سپتامبر 2011 یک مرتبه به منظور «راستیآزمایی اقلام فیزیکی» (PIV) از «تأسیسات غنیسازی سوخت آزمایشی» بازدید کرد و تأیید نمود که روند [غنیسازی] در 9 فوریه 2010 آغاز شده و در تاریخ 13 سپتامبر 2011، میزان 8/720 کیلوگرم «یو اف 6» غنیشده وارد آبشار(های) بخش تولید شده و 7/73 کیلوگرم «یو اف 6» غنیشده تا «اورانیوم 235» 20 درصد تولید شده است. آژانس همچنان به ارزیابی نتایج «راستیآزمایی اقلام فیزیکی» تأسیسات ادامه میدهد. ایران تخمین زده که بین 14 سپتامبر 2011 تا 28 اکتبر 2011، در «تأسیسات غنیسازی اورانیوم» میزان 7/44 کیلوگرم «یو اف 6» غنیشده وارد دو آبشار متصل به هم شده و تقریباً 6 کیلوگرم «یو اف 6» غنی شده تا «اورانیوم 235» 20 درصد تولید شده است.
16. نتایج اولیه «راستیآزمایی اقلام فیزیکی» حاکی از پیشرفت در سیستم وزن کردن اپراتورها است. زمانی که ارزیابی نتایج «راستیآزمایی اقلام فیزیکی» به پایان برسد، آژانس قادر به تشخیص این موضوع خواهد بود که آیا شیوههای اپراتور برای نمونهگیری بهتر باعث اندازهگیری دقیقتر میزان غنیسازی «اورانیوم 235» شده است یا خیر.
17. ایران در تاریخ 22 اکتبر 2011 در بخش «تحقیق و توسعه» 164 سانتروفیوژ IR-2m را در آبشار شماره 5 نصب کرده بود؛ همه این سانترفیوژها تحت خلأ بودند؛ همچنین 66 سانتریفیوژ IR-4 نیز در آبشار شماره 4 قرار داشت که به هیچ کدام از آنها «یو اف 6» تزریق نشده بود.
ایران در آبشارهای 2 و 3، «یو اف 6» طبیعی را به آبشارهای تکماشین، 10-ماشینی و 20-ماشینی سانتریفیوژهای IR-1، IR-2m و IR-4 تزریق کرده است.
18. بین تاریخ 21 آگوست 2011 تا 28 اکتبر 2011 در کل تقریباً 8/59 کیلوگرم «یو اف 6» طبیعی به سانتریفیوژهای بخش «تحقیق و توسعه» تزریق شد؛ اما هیچ مقداری از اورانیوم با غنای کم به عنوان محصول استخراج نشد؛ بلکه در انتهای روند، مقدار تولید شده دوباره ترکیب میشد.
19. با توجه به نتایج تحلیل نمونههای محیطی از «تأسیسات غنیسازی سوخت آزمایشی» و سایر بازدیدهای راستیآزمایی، آژانس به این نتیجه رسیده است که فعالیتهای این تأسیسات مطابق با گفتههای ایران در «پرسشنامه اطلاعات طراحی» (DIQ) بوده است.
20. در سپتامبر 2009، ایران آژانس را از ساخت تأسیسات غنیسازی سوخت فوردو (FFEP) که نزدیک شهر قم واقع است باخبر ساخت. ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی به تاریخ 10 اکتبر 2009 عنوان کرد که هدف از این تأسیسات تولید اورانیوم هگزا فلوریدی (UF6) است که تا بیش از 5 درصد U-235 غنی شده باشد، و اینکه این تأسیسات ساخته شده تا 16 آبشار و تعداد تقریبی 3000 سانتریفوژ را در خود جای دهد.
21. در سپتامبر 2010، ایران نسخه اصلاح شده دیگری از پرسشنامه اطلاعات طراحی به آژانس ارائه داد که در آن هدف از تأسیسات غنیسازی سوخت فوردو این بود که در آن پژوهش و توسعه صورت بگیرد و همچنین اورانیوم هگزا فلوریدی (UF6) است که تا بیش از 5 درصد U-235 غنی شده باشد تولید شود.
22. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، ایران در ژوئن 2011، نسخه اصلاح شده دیگری از پرسشنامه اطلاعات طراحی در اختیار آژانس گذاشت که در آن هدف از تأسیسات غنیسازی سوخت فوردو را تولید اورانیوم هگزا فلوریدی (UF6) است که تا بیش از 20 درصد U-235 غنی شده باشد و همچنین پژوهش و توسعه عنوان کرده بود. ایران به اطلاع آژانس رسانده بود که این تولید در ابتدا با دو مجموعه از دو آبشاری به هم متصل صورت میگیرد و هر کدام از این آبشاریها مشتمل بر 174 سانتریفوژ است. در گزارش آمده بود که ایران تصمیم گرفته "ظرفیت (تولید) خود را سه برابر کند"، و پس از آن "تولید سوخت 20 درصدی" در نطنز را متوقف خواهد کرد.
23. در 17 اکتبر 2011، ایران، همانطور که در نامه تاریخ 11 اکتبر 2011 خود به آژانس هم پیشبینی کرده بود، یک سیلندر بزرگ حاوی اورانیوم غنی شده با درجه پایین به شکل UF6 (اورانیوم هگزافلوریدی) و یک سیلندر کوچک حاوی اورانیوم ضعیف شده (DU) را به شکل اورانیوم هگزافلوریدی از تأسیسات غنیسازی نطنز به تأسیسات غنیسازی فوردو انتقال داده است. طبق گفتههای ایران، اورانیوم غنی شده با درجه پایین برای تغذیه و اورانیوم ضعیف شده برای اثرناپذیری خط مورد استفاده قرار میگیرد. در 24 اکتبر 2011، آژانس مهر سیلندر حاوی اورانیوم ضعیف شده را باز کرد و سیلندر در ایستگاه تغذیه ثابت شد. به درخواست ایران، آژانس مهر سیلندر حاوی اورانیوم غنی شده با درجه پایین را هم در تاریخ 8 نوامبر 2011 باز خواهد کرد و این سیلندر هم در ایستگاه تغذیه ثابت میشود.
24. آژانس طی بازرسیای که در تاریخ 23 و 24 اکتبر 2011 صورت داد تأیید کرد که ایران تمامی 174 سانتریفوژ را در هر دو آبشاری نصب کرده است، هیچکدام از آبشاریها به خطوط خنک کننده و برق متصل نشده است، و 64 سانتریفوژ هم در آبشاری سوم نصب شده است. تا به امروز تمامی سانتریفوژهای نصب شده ماشینهای IR-1 هستند. ایران به اطلاع آژانس رساند که تأمین کننده اصلی برق به تأسیسات متصل شده است. هیچ سانتریفوژی در قسمت طراحی شده برای پژوهش و توسعه نصب نشده است.
25. آژانس همچنان خبر از ساخت تأسیسات غنیسازی فوردو، طبق آخرین پرسشنامه اطلاعات طراحی که ایران ارائه کرده، میدهد. همانطور که پیشتر هم آمد، با اینکه ایران در مورد زمانبندی اولیه تصمیم خود مبنی بر ساخت تأسیسات غنیسازی فوردو در تأسیسات دفاعی کنونی و شرایط مربوط به آن شفافسازی کرده است، باز هم لازم است که در مورد این تأسیسات اطلاعات بیشتری در اختیار ما بگذارد.
26. نتیجه تحلیل نمونههای محیطی گرفته شده در تأسیسات غنیسازی فوردو تا 27 آوریل 2011 نشان از صورت گرفتن غنیسازی اورانیوم نداشت.
27 – آژانس هنوز منتظر پاسخ اساسی ایران به درخواستهای این سازمان در خصوص ارائه اطلاعات بیشتر از ساخت 10 مرکز غنیسازی اورانیوم است؛ که طبق اعلام ایران مکان 5 عدد از آنها قطعی و ساخت یکی از آنها قرار بود پایان سال 89 یا آغاز سال 90 آغاز شود. در اوت 2011 به نقل از دکتر عباسی گزارش شد که ایران تا 2 سال آتی نیازی به ساخت تاسیسات جدید غنیسازی نخواهد داشت. ایران تاکنون اطلاعات درخواست شده نامه مورخ 18 اوت 2010 آژانس در رابطه با اعلام دارابودن فناوری غنیسازی لیزری را در اختیار آژانس قرار نداده است. به علت عدم همکاری کافی ایران بر سر مسائل مطرح شده،امکان بررسی و گزارش کامل این مسائل برای آژانس امکان ناپذیر است.
28- پیرو قطعنامههای مرتبط شورای حکام و شورای امنیت، ایران ملزم به تعلیق فعالیتهای بازفرآوری خود شامل تحقیق و توسعه است. ایران در نامهای خطاب به آژانس مورخ 15 فوریه 2008 عنوان کرد که ایران فعالیتهای بازفرآوری انجام نمیدهد. آژانس در همین زمینه به نظارت بر استفاده از محفظههای رادیواکتیو در راکتور تحقیقاتی تهران و تاسیسات تولید مولیبدنوم، ید و ایزوتوپ پرتوزا گاز گزنون ادامه داده است.
آژانس در 15 اکتبر 2011 اقدام به بازرسی و راستآزمایی اطلاعات طراحی در رآکتور تحقیقاتی تهران و در 16 اکتبر 2011 اقدام به راستآزمایی اطلاعات طراحی و تاسیسات تولید مولیبدنوم، ید و ایزوتوپ پرتوزا گاز گزنون کرد. آژانس تنها با دسترسی به تاسیسات مذکور است که میتواند تایید کند در ایران هیچ نوع فعالیت بازفرآوری در حال اجرا نیست.
۲۹ـ ایران بر خلاف قطعنامههای شورای حکام و شورا ی امنیت، فعالیتهای خود در زمینه تمام پروژههای مربوط به آب سنگین، از جمله ساخت راکتور تحقیقاتی تعدیل شده با آب سنگین ـ راکتور تحقیقات هستهای (راکتور IR40) ـ خود را که مشمول پادمانهای آژانس است، به حالت تعلیق در نیاورده است.
۳۰- در تاریخ ۱۷ اکتبر ۲۰۱۱، آژانس اقدام به راستی آزمایی اطلاعات طراحی در راکتور IR40 اراک کرد و مشاهده نمود که ساخت این تاسیسات همچنان ادامه داشت و خنک کنندههای مبدلهای حرارتی آن نصب شده بودند. طبق اعلام ایران، مقرر شده است راکتور IR40 تا آخر سال ۲۰۱۳ آغاز شود.
۳۱- آژانس، از زمان بازدید خود از تاسیسات تولید آب سنگین در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱، در نامه ای به ایران به تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱، خواستار دسترسی بیشتر به تاسیسات تولید آب سنگین شد. آژانس همچنان در انتظار دریافت پاسخ آن نامه است و مجددا برای نظارت بر وضعیت این تاسیسات، به تصاویر ماهوارهای متکی است. بر اساس آخرین تصاویر رسیده از این تاسیسات به نظر میرسد این تاسیسات همچنان به فعالیت خود ادامه میدهد. تا امروز، ایران به آژانس اجازه دسترسی به آب سنگین ذخیره شده در "تاسیسات تبدیل اورانیوم" (UCF) جهت نمونه برداری از آن را نداده است.