سونامي ارزي در بخش تولید

وعده‌هاي ارزي مسوولان شوراي پول و اعتبار و بانك مركزي نه تنها واقعيت نيافت كه صعود يكباره نرخ ارز طي روزهاي گذشته، انتقاد شديد فعالان بخش خصوصي و صنعتگران را در پي داشت.

نرسیدن درآمد حاصل از هدفمندی یارانه به بخش تولید از یک سو و بسته شدن گشایش اعتبار ریالی و ارزی (ال.سی ریالی و ارزی) و افزایش قیمت مواد اولیه از سوی دیگر، موجب شد تا بخش تولید در سال جاری بیش از پیش با مشکلات مواجه شود؛ مشکلاتی كه در روزهاي اخير با رکوردشکنی نرخ ارز به اوج خود رسیده است، اگر چه خبرها حاكي از آن است كه شورای پول و اعتبار در جلسه‌ای به تک نرخی شدن نرخ ارز رای مثبت داده تا به این ترتيب شرایط برای کنترل بازار به وجود آید، حال باید دید که ثبات احتمالي نرخ ارز به نفع تولید تمام خواهد شد؟ به گفته برخی کارشناسان، رفتار غیر قابل کنترل بانک مرکزی در کنترل نرخ ارز در بازار، دلیل اصلي این رکوردشکنی بوده است.

محسن بهرامی ارض اقدس، ريیس کمیسیون تولید و تجارت اتاق بازرگانی در این خصوص به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: رفتار غیر قابل پیش‌بینی بانک مرکزی در حفظ ارزش پول ملی ضرر و زیان بسیاری را به اقتصاد و تولید کشور وارد کرده است.

به گفته بهرامی، بخش تولید برای واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات صنعتی نیازمند ارز با نرخ ثابت است تا بتواند برای تولید برنامه‌ریزی کند، اما نرخ ارز در شرایط کنونی این امکان را از تولید‌کننده گرفته است.ريیس کمیسیون تولید و تجارت اتاق بازرگانی دو راهکار را برای تعیین نرخ از سوی دولت مطرح کرد و گفت: با توجه به افزایش 170 تومانی نرخ ارز در طول یک روز، دولت می‌تواند نرخ ارز را براساس عرضه و تقاضا یا نرخ تورم کنترل کند که تعیین نرخ ارز بر پایه تورم در قانون برنامه چهارم و پنجم توسعه نیز پیش‌بینی شده است.

بهرامی در خصوص تاثیر نرخ ارز در بازار نیز می‌گوید: ارز گران این خاصیت را دارد که سهم قاچاق را در کشور کم می‌کند و در صورتی که نیاز رسمی بخش تولید و وارد‌کنندگان شناسنامه‌دار از طریق نرخ ارز رسمی تامین شود می‌توان گفت که تاثیر مخربی در بخش تولید نخواهد داشت، اما در شرایط کنونی که نرخ ارز مرجع در اختیار بخش تولید قرار نمی‌گیرد و بانک‌ها نیز جسارت اعطای تسهیلات به این بخش را از دست داده‌اند می‌توان گفت که طی ماه‌های آینده شاهد بروز مشکلات بسیاری در بخش تولید خواهیم بود.

وی در ادامه می‌گوید: علاوه بر بخش تولید ادامه شرایط کنونی موجب خواهد شد تا شیب واردات به سمت قاچاق تغییر کند که این امر نیز به ضرر وارد‌کنندگان شناسنامه‌دار تمام خواهد شد.

ريیس کمیسیون تولید و تجارت اتاق بازرگانی در پاسخ به این پرسش که تاثیر نرخ ارز روی بخش تولید چه زمان نمایان خواهد شد نیز اظهار کرد: بخش تولید مواد اولیه خود را به صورت ماهانه تامین می‌کند به همین دلیل نوسانات نرخ ارز با تاخیر آشكار مي‌شود، اما آنچه مسلم است طی چند ماه آینده شاهد این تغییرات در بازار خواهیم بود.

وضعيت خطرناك ارز و تورم 40 درصدی

رييس اتاق مشترک ایران و چین، نیز در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد»، گفت: قیمت‌های نرخ ارز حاضر در بازار به نفع هیچ قسمتی از بخش‌های صنعتي کشور نیست.

اسدالله عسگر اولادی افزود: وضع موجود در بازار نرخ ارز به ضرر تولید، واردات و صادرات است، همچنین نرخ ارز 1700 تومان و بیشتر از آن می‌تواند تورم بیش از 30 تا 40 درصدی را به همراه داشته باشد. وی با بیان اینکه وضع موجود ارز بسیار خطرناک و نابسامان است، ادامه داد: بانک مرکزی برای هر نوع کالا یک نرخ ارز جدا دارد، این موضوع نبود شفافیت در مدیریت ارز را می‌رساند و این مدیریت نیاز به برنامه‌ریزی‌های بسیاری دارد.

عسگر اولادی با تشریح وضعیت واردات گفت: واردات به دلیل بالا بودن نرخ ارز گران می‌شود و این موضوع تاثیر مستقیم بر افزایش قیمت‌های داخلی اعم از حمل و نقل، خدمات و کالا‌های تولیدی دارد، همچنین می‌توان گفت که با این نرخ ارز، قیمت‌ها به صورت زنجیره‌ای و در کوتاه مدت افزایش چشمگیری، خواهد داشت.

وی اضافه کرد: وضع بازار در صادرات نیز همانند تولید و واردات است که در دو ماه ابتدایی این وضع برای صادر‌کننده سودمند یا خنثی است، اما بعد از این دو ماه، به دلیل رو به پایان بودن موجودی انبار صادر‌کننده و اینکه طرف خارجی با دانستن قیمت ارز داخل ایران قیمت خرید خود را کاهش می‌دهد، این روند موجب متضرر شدن شدید صادر‌کننده نیز می‌شود.

اين فعال سرشناس بخش خصوصي كشور با اشاره به اینکه این بی‌ثباتی در نرخ ارز به ضرر اقتصاد کشور است و برای تولید نیز سم است افزود: مهار وضع موجود فقط از طریق تزریق ارز به بازار یا تک نرخی کردن آن می‌تواند حاصل شود.

سیاست‌های نانوشته در بازار ارز

در همین حال، عبدالحمید قدیمی، دبیر انجمن ریخته‌گری نیز در رابطه با نوسانات نرخ ارز می‌گوید: نوسانات اخیر نرخ ارز تنها به دلیل جو روانی بازار نیست. در حال حاضر میزان عرضه در بازار کمتر از میزان تقاضا است. وی در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه سفته‌بازی و تقاضای کاذب برای ارز تنها عامل افزایش نرخ ارز نیست، گفت: ظاهرا در بازار یکسری سیاست‌های نانوشته‌ای وجود دارد که سبب شده بازار ارز با نوسانات بسیاری در روزهای اخیر روبه‌رو شود.

دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان افزایش اخیر نرخ ارز را در جهت سیاست بانک مرکزی برای تک‌نرخی کردن ارز ارزیابی کرد، گفت: اکثر فعالان اقتصادی به تک‌نرخی شدن ارز اعتقاد دارند، اما باید توانایی برای اجرای آن نیز وجود داشته باشد؛ به طوری که توان عرضه بانک مرکزی باید با نیاز بازار تناسب داشته باشد. وی با بیان اینکه در حال حاضر سیستم جذب و انتقال ارز در شرایط غیرطبیعی قرار دارد، اظهار کرد: شوک ارزی‌اي که در ماه‌های اخیر با آن روبه‌رو بوده‌ایم، نه تنها بخش تولید را متاثر کرده است بلکه برای صادرکنندگان نیز مشکلاتی را به وجود آورده است.

قدیمی ادامه داد: در حال حاضر تولیدکنندگان به دنبال نوسانات شدید قیمت ارز برای واردات مواد اولیه دچار مشکل شده‌اند. از سوی دیگر با توجه به اینکه نرخ ارز در حدود یک ماه گذشته بین 1200 تا 1700 تومان در نوسان بوده است، صادرکنندگان هم برای فروش محصولات خود با مشکلاتی روبه‌رو شده‌اند که این موضوع قطعا به ضرر تجارت کشور خواهد بود.

تولید در آستانه ورشکستگی

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز با بیان اینکه افزایش نرخ ارز تاثیر نامناسبی در صنعت و تولید کشور دارد، با انتقاد از عملکرد بانک مرکزی در کنترل نرخ ارز گفت: بانک مرکزی قادر به انجام وظیفه خود؛ یعنی کنترل‌ نرخ ارز نیست.

سیدمهدی صادق تصریح کرد:‌ نوسان‌های نرخ ارز تاثیر نامناسبی در صنعت و تولید کشور دارد و موجب ورشکستگی تولید‌کننده و واردکننده می‌شود.

نماینده مردم بندر کیاشهر و آستانه اشرفیه در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه نرخ ارز باید ثابت بماند، افزود: وقتی تسهیلات و وام‌های ارزی در اختیار تولیدکنندگان برای تهیه مواد اولیه قرار می‌گیرد، فروش کالای تولیدی آنها پس از افزایش قیمت ارز برای آنها صرفه اقتصادی ندارد.

به گفته صادق در چنین شرایطی تولیدکننده نمی‌تواند قیمت کالا را افزایش دهد و مواد اولیه را با قیمت ثابت خریداری کند؛ بنابراين بازپرداخت وام‌ها و تسهیلات هم برایش دشوار می‌شود.

وی ادامه داد: تولیدکنندگان با توجه به نرخ ارز در زمان تحویل وام یا تسهیلات و تهیه مواد اولیه قیمت تمام شده کالا را محاسبه و قیمت نهايي را اعلام می‌کنند که افزایش نرخ ارز موجب بالا رفتن قيمت مواد اولیه می‌شود و فروش با همان قیمت برای تولید‌کننده صرفه ندارد.

این نماینده مردم در مجلس کنترل نرخ ارز را یکی از وظایف بانک مرکزی برشمرد و از عملكرد ضعيف اين بانك انتقاد كرد.

صادق درباره کاهش تاثیر نرخ ارز بر صنعت افزود:‌ تاثیر نرخ ارز در صنعت و بخش‌های مختلف در کوتاه مدت مشخص نمی‌شود.

از سوی دیگر، یک فعال اقتصادی در مورد تاثیر نوسانات نرخ ارز بر بخش تولید می‌گوید: بخشنامه بانک مرکزی در اوایل آذرماه در مورد تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان به نرخ مرجع، برای بسیاری از واحدهای تولیدی روزنه امیدی ایجاد کرد، اما متاسفانه این بخشنامه از سوی بانک‌های عامل اجرایی نشده است. ضمن اینکه در بند 5 بخشنامه مزبور، واردکنندگان ملزم به حفظ وجوه ارزی تخصیص داده شده به مدت 6 ماه در حساب ارزی هستند که در نتیجه منجر به مسدود شدن وجوه نقد فعالان اقتصادی برای یک دوره 6ماهه می‌شود.

فتحعليان ادامه داد: با مقایسه‌ای ساده میان اختلاف نرخ مرجع و بازار آزاد ارز و نرخ بهره برای یک دوره 6ماهه، مشخص می‌شود که شرایط مطرح شده در بخشنامه فاقد جذابیت لازم برای واردکنندگان است. در صورتی که حذف شرط فوق موجب نظام‌مند شدن بخش عمده تقاضاهای ارزی و خروج واردکنندگان رسمی و تولیدکنندگان نیازمند مواد اولیه وارداتی از جرگه متقاضیان ارزی حواله صرافی‌ها می‌شود.

این فعال اقتصادی در ادامه گفت: در شرایط فعلی حداقل انتظار از مسوولان این است که سیاست‌های وعده داده شده و بخشنامه‌های مصوب را اجرا کنند.