از آغاز ورود اینترنت در ایران «فیلترینگ» یکی از مباحث چالش برانگیز بوده است که گاه به نارضایتیهای شدید کاربران انجامیده است به حدی که «فیلترینگ» را ابزار ناراضیسازی «نامیدهاند»؛ اما در این میان برخی کشورهای غربی ایران را به خاطر «فیلتر کردن سایتها» ناقض «آزادی بشر» مینامند، اما، آیا «ایران» تنها کشور فیلترکننده در جهان است؟
«با گذشت چند سال از استقرار و استفاده عمومی از اینترنت در کشور، همچنان
موضوع فیلترینگ به عنوان یک بحث جدی و مهم در این عرصه مطرح است و همواره
میتوان نظرهایی را در زمینه فیلترینگ، ماهیت و تأثیرات آن روی اینترنت و
سایتهای اینترنتی و یا در دیگر رسانهها مشاهده کرد.»[1] فیلترینگ عموماً
به دلیل حفظ چارچوبهای سیاسی و اجتماعی و حتی اخلاقی که در بدنه
سیاستگذاری کشورهای مختلف وجود دارد،امری ضروری و مهم به نظر میرسد.
به
گزارش برهان، اهمیت این موضوع تا بدان جاست که موافقان و مخالفان بسیاری
را به موضعگیری در این باره واداشته است. نظر بسیاری از موافقان مانند
«آقای ریاضی» (دبیر شورای عالی فنآوری اطلاعات) این است: «ما به عنوان
افراد جامعه اسلامی باید به شدت مباحث فیلترینگ را دنبال کنیم و نگذاریم
فساد اخلاقی فرهنگ بومی و اسلامی ما را به هم بریزد همان طور که وزارت
بهداشت از شیوع ویروس آنفولانزای مرغی یا سایر بیماریها جلوگیری میکند،
فیلترینگ نیز مانند همین مسأله است و باید درهای مملکت را در مقابل ورود
مسایل ضد اخلاقی و فسادآمیز در زمینههای مختلف ببندیم.» اما در مقابل،
مخالفان داخلی همنوا با مخالفان خارجی فیلترینگ را امری مخالف حقوق بشر و
مقابله با آزادی بیان میدانند.»[2]
از این رو بر آن شدیم تا با
مقایسه برخی از کشورهایی که مجری قوانین فیلترینگ دولت متبوعه خود هستند با
ایران، فواید و ضرورت فیلترینگ را از نظر علمی و به دور از هر نوع سلایق
شخصی بررسی نماییم، برای نمونه به عنوان اولین کشورها به سراغ قاره آمریکا و
ایالات متحده میرویم که از نظر کاربران اینترنتی نیز آمار قابل توجه را
به خود اختصاص داده است:
1. کشور ایالات متحده آمریکاجمعیت: 863 /232/ 310
تعداد کاربران اینترنت: 231میلیون
2. کشور کانادا تعداد جمعیت: 742/ 759/ 33
تعداد کاربران اینترنت: 25076 میلیون
3. کشور کوباجمعیت: 459 /477/ 11
تعداد کاربران اینترنت: 1.45 میلیون
همچنان
که مشاهده شد، مسایل اخلاقی و مسایل سیاسی و امنیت داخلی در کشورهای یاد
شده، جزو مواردی است که شامل فیلترینگ میشود و البته لازم به ذکر است که
این قوانین و مقررات بسته به ارزشهای بنیادین و مبنای سیاستهای دولتهای
این کشورها با یکدیگر متفاوت میباشد. پس از بررسی این قوانین در قاره
آمریکا برای کسب اطلاعات بیشتر به سراغ کشورهای عضو اتحادیه اروپا میرویم
تا با قوانین فیلترینگ موجود در این اتحادیه نیز آشنا شویم. آن چه در ذیل
میآید، چارچوب کلی این قوانین در برخی از کشورهای عضو این اتحادیه است که
کاربران قابل توجه را نیز به خود اختصاص دادهاند:
1. اتحادیه اروپاجمعیت: 344/387/49
تعداد کاربران اینترنت: 247 میلیون
2. کشور اسپانیاجمعیت: 753 /548/ 40
تعداد کاربران اینترنت: 25.24 میلیون
3. کشور آلمان جمعیت: 988/ 282/ 82
تعداد کاربران اینترنت: 61.973 میلیون
این کشور رتبه ششم در تعداد کاربران را (در حال حاضر) به خود اختصاص داده است.
4. کشور انگلستان جمعیت: 806 /284/ 61
تعداد کاربران اینترنت: 3.209 میلیون
5. نام هدف مورد مطالعه: رژیم اشغالگر قدسجمعیت: 985/ 353/ 7
تعداد کاربران اینترنت: 2.106 میلیون
طبق
آن چه گفته شد، سیاستهای کلی فیلترینگ حاکم بر اتحادیه اروپا بیشتر بر
محورهای سیاست بینالملل، سیاست داخلی، تروریست، نژادپرستی و حوزه اخلاق
میباشد که البته به دلیل سیاستهای داخلی هر کشور، تفاوتهایی با یکدیگر
دارند. در ادامه، نوبت به کشورهای عربی و مسلمان میرسد. برای آشنایی با
چارچوب قوانین فیلترینگ در کشورهای مسلمان، مقررات برخی از کشورهایی که از
نظر کاربران اینترنت رقم قابل توجه دارند در ذیل آمده است. از جمله:
1. کشور امارات متحده عربیتعداد جمعیت: 593/ 975/ 4
تعداد کاربران اینترنت: 2.299 میلیون
2. کشور بحرینجمعیت: 004/ 738
تعداد کاربران اینترنت: 900/402
3. کشور مالزیجمعیت: 256 /160/ 26
تعداد کاربران اینترنت: 16.903 میلیون
4. کشور مصرجمعیت: 869 /471/ 80
تعداد کاربران اینترنت: 11.414میلیون
(قبل از سر نگونی مبارک)
5. کشور یمن (قبل از انقلاب)
جمعیت: 361/495/23
تعدادکاربران اینترنت: 000/370
حال
که با قوانین فیلترینگ در کشورهای مختلف از جمله کشورهای مسلمان آشنا
شدیم، نوبت به کشور خودمان ایران اسلامی میرسد. در ادامه با چارچوب مقررات
و محدوده فیلترینگ در ایران آشنا میشویم:
بررسی حقوق و قوانین فیلترینگ در ایران:
با
بررسیهای انجام شده بر روی قوانین فیلترینگ در کشورهای مختلف، به خصوص
کشورهای اروپایی و مسلمان و نیز تطبیق و مقایسه آن با مقررات وضع شده در
ایران، آن چه در ابتدای امر به نظر میرسد، این است که بر خلاف ادعای
کشورهای غربی، امر فیلترینگ مخصوص ایران نبوده و در اکثر این کشورها این
قوانین به طور جدی پیگیری میشود. از جهتی دیگر با بررسی آماری موارد
فیلترینگ مشخص شد که موارد اخلاقی و سیاسی در الویت سیاستگذاریهای این
کشورها قرار دارد. بنابراین اکثر کشورها به خصوص آنانی که داعیه دموکراسی و
آزادی را دارند از قوانین مربوط به فیلترینگ استفاده میکنند.
-----------------------------------------------پینوشتها: [1] http://atalebi.com
فیلترینگ در ایران و جهان
[2] http://www.reporter.ir/archives/85/5/003753.php
منبع: برهان