فرید: خود را در صفرمرزی می بینم و می خواهم وارد عالم شعر شوم

چهارمین مراسم «شب شاعر» در نکوداشت مقام ادبی و اخلاقی شاعر و ترانه سرای انقلاب اسلامی، قادر طهماسبی (فرید) شب گذشته در سازمان هنری رسانه ای اوج برگزار شد.

به گزارش عصر ایران در این مراسم شاعرانی همچون یوسفعلی میرشکاک، علیرضا قزوه، مصطفی محدثی خراسانی، علی‌محمد مودب، فاطمه طارمی، مرتضی امیری اسفندقه، رحیم زریان، رضا اسماعیلی، حاج علی انسانی(مداح)، علی داوودی و قاسم سرافان حضور داشتند و به بیان سخنانی پرداختند.

دراین مراسم همچنین مستندی از زندگی قادر طهماسبی (فرید) به کارگردانی حمید عبدالله زاده به نمایش در آمد.

میرشکاک: شریعتی در نثر و «فرید» حق حضرت زینب(س) را ادا کردند

در چهارمین شب شاعر، یوسفعلی میرشکاک گفت: فرید، ترک سپاهانی است و زمانی که روح مریخی و حماسی با وجوه زهروی پیوند می خورد، حاصلش «فرید» می شود.

میرشکاک با بیان اینکه ما فقط می گوییم مرگ بر آمریکا در حالی که خودمان ادای غرب را در می آوریم، اظهار داشت: اگر توقع داشته باشیم که در این روزگار شاعرانی پدید آیند که مانند مولانا، عطار، سعدی و... صدها و هزارها شعر ماندگار داشته باشند توقع بی جایی است چرا که شعر و شاعری از متن به حاشیه رفته است.

وی اضافه کرد: برای فجیع ترین فیلمی که اگر هم اکران شود نهایتا یک ماه در خاطره ها می ماند معادل تمام زندگی شاعران هزینه می شود در حالی که شعر در ذهن تاریخ می ماند.

این شاعر کشورمان گفت: اولین کسی که در نثر به شأن و منزلت حضرت زینب پرداخت، شریعتی بود و اولین شاعری که حق حضرت زینب را ادا کرد «فرید» است.

میرشکاک افزود: بارها و بارها گفتند شعر ثروت ملی است و موهبت ماست ولی در این زمینه اتفاقی نمی افتد و مسئولان وعده می دهند ولی بر خلافش عمل می کنند.

وی اظهار داشت: فیلم ساختن کار بسیار آسانی است و کسانی که دوربین کش شهید آوینی بودند در حال حاضر فیلمسازی می کنند.

این نویسنده کشورمان با بیان اینکه اگر امثال فرید نبودند تحمل فضای دوزخ پایتخت دشوار بود، اضافه کرد: این همزاد عشق و حماسه، سالهاست که در انزوا زندگی می کند و کل جامعه، دین و آیین انقلاب را به خلوت خود برده است.

میرشکاک ادامه داد: فرید اسوه خوبی است برای شاعران جوان که گمان نکنند تنها با حضور در میان شعرای دیگر جز معاصرین به حساب می آیند؛ معاصر شدن ممکن است ولی مهم ماندگاری زبان است و فرید، اشعار ماندگار بسیاری دارد.

وی با بیان اینکه در حق فرید بی اعتنایی های زیادی صورت گرفته است ولی وی هیچوقت از این مسئله گله نکرد، گفت: حق فرید و سایر شعرا با برگزاری چنین مراسم هایی ادا نمی شود و ادا کردن حقوق این افراد کار دشواری است.

این نویسنده کشورمان گفت: جامعه شعر و ادبیات انقلاب توسط روشنفکران لائیک این کشور به موسیقی و... متهم می شود در حالی که گاهی همین جامعه شعر برای تأمین گرمای زمستان و سرمای تابستان ساختمان استیجاری مشکل دارد.

میرشکاک در پایان خاطر نشان کرد: سال ها پیش دعوایی در نخست وزیری شده بود و من در آن زمان گفتم که از همه وزرا بالاتر هستم در حالی که آن موقع تنها یک کتاب چاپ کرده بودم و از کسی در نخست وزیری پرسیدم که وزرای هویدا را می شناسد که آن شخص هم پاسخش منفی بود. به آن فرد گفتم صدای شاعر از گذشته رسیده و در آینده هم خواهد بود ولی شکوه سیاسی یک روز فرو می ریزد.

یوسفعلی میرشکاک همچنین درباره حاج علی انسانی گفت: استاد علی انسانی هم شاعر اهل بیت است و هم استاد شاعران آیینی. روزی در حوزه هنری گفته بودم دوست ندارم جای هیچ کدام از بزرگان گذشته و معاصر باشم به غیر علی انسانی و عنوان مداح اهل بیت را داشته باشم.

وی ادامه داد: اگر علی انسانی نبود شعر آیینی شکل نمی گرفت و وی تکیه گاه همه شاعران بعد از انقلاب بود و صدای انسانی بود که ما را تشویق می کرد از جو قالب شعری پیش از انقلاب نترسیم و به خاندان ائمه اطهار(ع) روی بیاوریم.

زریان: «فرید» در شعر انقلاب، کلامی پویا دارد

رحیم زریان، شاعر و منتقد ادبی نیز در این مراسم گفت: «فرید» جزو شاعران آیینی و مذهبی است؛ آشنایی من با فرید به  سال 1361 بر می گردد و فرید را می توان از چهره های ماندگار و ارزشمند شعر انقلاب به شمار آورد.

این شاعر کشورمان با بیان اینکه استاد طهماسبی در شعر انقلاب، کلامی پویا و شعرهای بسیاری ارزنده ای دارد، اظهار داشت: شعر «سبکباران خرامیدند و رفتند» و کاری که در ارتباط با حضرت زینت سروده یکی از کارهای بسیار قدرتمند و ماندگار بعد از انقلاب است.

محدثی خراسانی: نقش حماسی حضرت زینب با شعر «فرید» تبیین شده است

در ادامه مصطفی محدثی خراسانی گفت: فرید در شعر انقلاب چهره منحصر به فردی است؛ همانگونه که سیدحسن حسینی، قیصرامین پور، میرشکاک، علی موسوی گرمارودی جز چهره های منحصر به فرد انقلاب هستند.

وی افزود: وقتی به پیکره ای که جریان شعر انقلاب را به وجود آوردند نگاه می کنیم می توان نقش آنان در شکل گیری شورای انقلاب فرهنگی را دید و همین منحصر به فرد بودن است که نقش اساسی آنها را تبیین می کند و نبود هر کدام شان می توانست غم بزرگی برای جریان شعر انقلاب اسلامی باشد.

این شاعر کشورمان ادامه داد: یکی از پیشگامان تعبیر بصیرت که در 40 سال اخیر متداول شده، «فرید» است و وی در اشعارش به روشنی هشدارهایی را می دهد و در برخی آثار «فرید» حوادثی که بعد از 20 سال اتفاق افتاده را می توان مشاهده کرد.

خراسانی اظهار داشت: در شعر آیینی تغییر رویکردی اتفاق افتاده و ذهن شعر فارسی از توصیف صرف و بیان چگونگی وقایع دینی به تبیین و بیان چرایی مفاهیم دینی و خصوصا حماسه عاشورایی معطوف شده که فرید یکی از پیشگامان این تغییر رویکرد است.

وی ادامه داد: فرید با غزل «کربلا در کربلا می ماند اگر زینب نبود» تعریف درستی از حضرت زینب ارائه کرده است و و جایگاه اساسی و نقش این حضرت را در حماسه حسینی به تصویر کشیده است.

رضا اسماعیلی: آیندگان افرادی مثل «فرید» را می شناسند

در ادامه این مراسم رضا اسماعیلی، شاعر گفت: ما مقوله ای به نام حجاب معاصرت را داریم به این معنی که چشم مان از دیدن بزرگی بزرگانی که با ما هم دوره هستند عاجز است وگرنه بدون هیچگونه اغراض بسیاری از شاعران دوران انقلاب که «فرید» هم جزو آنهاست از نام آوران ادب پارسی به شمار می روند که انشاءالله آیندگان این چهره های شاخص را خواهند شناخت.

وی ادامه داد: قادر طهماسبی در 3 حوزه آثار فاخری دارد؛ او در عرصه شعر چهره ای معترض و ابوذرگونه دارد و در جبهه مردم، بازی می کند و هرگاه انحرافی در انقلاب به وجود آمده در شعرهایش به آن اشاره کرده و خواستار اصلاح آن انحراف شده است.

این شاعر کشورمان در همین زمینه افزود: «فرید» در حوزه شعر دفاع مقدس نیز اهل تذکر و یادآوری است؛ وقتی که غبار غفلت و فراموشی بر سیمای رزمندگان اسلام می نشیند، «فرید» با تذکر و یادآوری به روح مان تلنگر می زند.

اسماعیلی با بیان اینکه امام می گفتند ما ملت گریه سیاسی هستیم و اگر هم گریه می کنیم، گریه مان مردم جهان را بیدار می کند، اظهار داشت: استاد طهماسبی در حوزه شعر آیینی سیمای حماسی و پیامبرگونه دارد. متاسفانه شعر آیینی ما به آسیب های فراوانی مبتلا شده ولی در آثار آیینی «فرید» با حماسه و پیام روبه رو هستیم و پیام انقلابی و بیدادگرانه در کالبد این آثار وجود دارد.

وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری بارها یادآوری کرده اند که انقلاب ما انقلاب فرهنگی است و اکثر سیاستمداران انقلاب اسلامی اهل کتاب هستند و جای تعجب است در انقلابی که پیشانی نوشته آن فرهنگ است، اصحاب فرهنگ تا این حد مظلوم و غریب واقع می شوند.

این شاعر کشورمان گفت: متاسفانه در برزخ سیاسی که گرفتار شده ایم، سیاستمداران به یکه تازی مشغولند و فقط هیاهوی سیاست به گوشمان می خورد و در این میان اصحاب فکر و فرهنگ گم شده اند.

اسماعیلی با بیان اینکه برگزاری چنین بزرگداشت هایی کمک می کند تا فرهنگ از حاشیه خارج شود، افزود: چرا باید چنین اتفاقی بیفتد که فرهنگ مغلوب سیاست، اقتصاد و ورزش و سینما شود؟

وی با اشاره به اینکه فرید یکی از چهره های درخشان فرهنگی است و شاعری عارف و فرزانه به حساب می آید، افزود: وقتی به کسی عارف می گوییم ذهنیت غلطی در فکرمان شکل می گیرد و گمان می کنیم عارف کسی است که از سیاست، جامعه و مردم بریده و در گوشه ای با خودش خلوت کرده در صورتی که اینطور نیست.

این شاعر کشورمان در همین زمینه اضافه کرد: عارف یعنی کسی که اهل حکمت، معرفت و بصیرت است و «فرید» به معنای کامل کلمه، عارف به حساب می آید و کسی است که درد مظلوم و دین دارد و همین ویژگی ها باعث شده که اشعار فرید در ذهن و قلب مردم جای بگیرد.

اسماعیلی ادامه داد: همانگونه که پیامبر (ص) برای احیای مکارم اخلاقی برانگیخته شده، رسالت شاعران نیز احیای مکارم اخلاقی است.

وی افزود: متاسفانه جامعه امروز ما دچار بداخلاقی های سیاسی، ادبی، فرهنگی و اقتصادی شده است و فرزندانمان از ما فاصله گرفته اند. این مسئله هم به خودمان بر می گردد چرا که سعی نکردیم مکارم اخلاقی را احیا کنیم و اگر اهل فرهنگ و ادب در جایگاه شان قرار بگیرند می توان آرمان شهری که قیصر از آن نام برده را عینیت بخشید.

این شاعر کشورمان اضافه کرد: در تمام آثار «فرید» آموزه های اخلاقی دیده می شود و شعر وی ترویج کننده اخلاق،درستی، پاکی و... است.

وی با اشاره به اینکه ممکن است عده ای سوال کنند که چرا «فرید» کمتر دیده می شود، گفت: کسی که به معنی واقعی کلمه عارف و اهل حکمت و معرفت و بصیرت باشد، در خلوت خود با خدایش انس می گیرد و محصول این خلوت را به جامعه بر می گرداند.

اسماعیلی افزود: «فرید» در اشعارش به دنبال صنعت گری نبوده، بلکه همیشه حرفش را بدون ابهام و ایهام بیان می کند و به خاطر همین است که شعری بسیار شفاف، صریح و انقلابی ارائه می دهد.

وی اظهار داشت: در آموزه های دینی تقابل انسان و شیطان، خدا و شیطان، دیو و دلبر و... را می بینیم و فرید در اشعارش به دنبال انسان کامل است و در انتخاب اسامی کتاب های فرید نیز این تقابل وجود دارد. در یک سو زشتی و پلیدی و در سوی دیگر روشنی و صداقت، مردمداری و عدالت قرار دارد، جنگی که در تمام طول تاریخ بوده و تا قیام قیامت نیز ادامه دارد.

اسماعیلی در پایان سخنانش اشعاری از قادر طهماسبی را خواند و گفت: «فرید» کرامت های والای انسانی را با عجوزه شگرد دهر معامله نمی کند و به همین دلیل است که محجور است و در هوای ملکوتی تنفس می کند.

وی خاطر نشان کرد: در نگاه فرید تمام زشتی و پلیدی ها در قالب دیو و تمام خوبی ها و کرامات در چهره خداوند قرار دارند؛ در واقع شعرهای «فرید» حکم همان شیخی را دارد که با شب چراغ معرفت و عقلانیت در کره خاکی به دنبال رد پای انسان می گردد.

مودب: در اشعار «فرید»، شهادت با ولایت معنا دارد

در ادامه علی محمد مودب گفت: در شعر «فرید» مغازله و معاشقه با شهادت را می بینیم که در ادبیات قبل و اوایل انقلاب وجود نداشت.

وی ادامه داد: «فرید» روایتگر این قشری است که در روزگار ما در بن بستی که غرب ساخته و مانند کپک تمام عالم را می گرفت گیر افتاده بود ولی با تلاش های انقلاب اسلامی قاعده بازی عوض شد و چهره دیگری از انسان را به زندگی غرب معرفی کرد.

این شاعر کشورمان با بیان اینکه شهادت فقط کشته شدن نیست که اگر این طوری باشد هوگوچاوز نیز به نوعی از کشته شدگان راه عدالت بود، اظهار داشت: فرید در یکی از اشعارش شهادت را تعریف می کند و اینجا شهادت با ولایت تعریف می شود و مرگی شهادت است که لحظه لحظه قبل از مرگ با ولایت در ارتباط باشد.

مودب گفت:  شعر فرید یکی از زیباترین شعرهایی است که مفهوم شهادت در آن تجلی یافته است، این ویژگی خاص انقلاب اسلامی است.

وی با بیان اینکه ما می توانیم آماده ظهور امام زمان باشیم چنانچه که امام صادق(ع) در ماجرای تنور اصحاب را امتحان کرد، افزود: ما به مدت هشت سال در تنوری امتحان شدیم که انشاءالله از این امتحان روسفید بیرون آمده باشیم و امیدوارم با ایمان و خلوص و بازخوانی این تجربه ها بتوانیم آن دوران را احیا کنیم.

این شاعر کشورمان با بیان اینکه از «فرید» شعرهای مشهوری مانند مثنوی شهادت وجود دارد، گفت: به این اشعار نمی توان تنها به صرف شعر نگاه کرد بلکه برخی از اینها جریان انقلاب اسلامی را جهت دهی می کند و مثنوی شهادت «فرید» در آن دوران توانست داستان جنگ را زنده کند و شعرهایی از این جنس راه را نشان می دهند.

وی با بیان اینکه در حوزه های دیگر فرهنگ هزینه های بالایی می شود در حالی که شعر که اصلی ترین هنر ماست و تاثیر فراوانی بر مخاطب دارد با هزینه بسیار کمی صورت می گیرد، افزود: نگاه کنید برای زبان فارسی چه کارهای صورت گرفته، ما بارها دیده ایم برای نمایش ها و همایش هایی که تاثیر چندانی نیز ندارند میلیون ها تومان خرج می شود.

این شاعر کشورمان اظهار داشت: شعر فارسی محتاج صدقه بودجه های دولتی نیست ولی به مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی نیاز دارد و محتاج است که ساختارهای تولید، نشر و رسانه ها به درستی به وظایف شان عمل کنند و متاسفانه در فرهنگ ما سهم کتاب از کل حوزه فرهنگ سهم بسیار کمی است.

انسانی: شعر فرید هم اغنای ادبی دارد و هم در زندگی مردم راه پیدا کرده است

در ادامه علی انسانی، مداح اهل بیت(ع) گفت: شعرای امروز نوآوری دارند اما به محافل ادبی کمتر راه پیدا کرده اند در حالی که اشعار «فرید» هم اغنای ادبی دارد و هم در زندگی مردم راه یافته است.

وی با بیان اینکه فرید به شعر استحکام بخشیده است، خاطر نشان کرد: من خاک پای طهماسبی هستم و انشاءالله خداوند توانایی این شاعر را بیشتر کند.

رستمی: انقلاب اسلامی زیباترین اثر هنری شیعه بر روی بوم نقاشی تاریخ است.

در ادامه کاظم رستمی، پژوهشگر ادبی گفت: محتوا و انقلاب اسلامی همان چیزی که حضرت ام البنین به حضرت ابوالفضل(ع) یاد داد و انقلاب اسلامی زیباترین اثر هنری شیعه بر روی بوم نقاشی تاریخ است.

وی ادامه داد: اگر قائل باشیم که هر اثر هنری یک فرم و یک ساختار دارد، فرم انقلاب اسلامی همان حقیقت و وجود امثال میرشکاک، انسانی و قزوه و ... است و ساختار آن نیز جمهوری اسلامی است.

این پژوهشگر در پایان خاطر نشان کرد: ما در سی و اندی سالی که از عمر انقلاب می گذرد شاعر اپوزیسیون نداشته ایم و همه شعرا، شعرای جمهوری اسلامی اند اما شاعرانی که به حاشیه کشانده می شوند با محتوای انقلاب اسلامی سر و کار دارند.

قزوه: فرید خط شکن شعر متعهد، آیینی و دفاع مقدس است

در ادامه علیرضا قزوه گفت: «فرید» یک خط شکن در شعر متعهد، انقلاب و آیینی و دفاع مقدس است و وی از جمله شاعرانی است که بنده شعرهایش را از حفظ هستم و هیچ کدام از ما به «فرید» نمی رسیم.

قزوه با بیان اینکه با من برای کاندیدا شدن در شورای شهر تماس گرفتند ولی قبول نکردم، گفت: شاید راه حل مشکلات اهل شعر این باشد که وارد چنین محافلی شوند و ما باید بگوییم تا اهل سیاست متوجه شوند که فرهنگ، اصل است و سیاست نمی تواند جای فرهنگ را بگیرد.

وی اضافه کرد: در کشور کوچک ارمنستان عکس شعرا و نویسندگانشان را بر روی پول هایشان چاپ می کنند. شعرا و نویسندگانی که همه شان با هم مانند فرید و قیصر ما نیستند.

در ادامه علیرضا قزوه گفت: ارمنستان کشوری است که نه کارخانه دارد و نه نفت ولی 3 طبقه ساختمان به عنوان هتل نویسندگان و شاعران در آنجا وجود دارد و شاعران جوان در سال 10 روز و شاعران باسابقه می توانند تا یک ماه در آنجا اقامت کنند. در سفری که به ارمنستان داشتم به وزیر ارشاد گله کردم که چرا کشور ما که این همه نفت و سابقه دارد نباید چنین جایی را برای شعرا و نویسندگان ایجاد کند.

امیری اسفندقه: هیچ گاه کسی ندیده فرید شعرش را وسیله ای برای رسیدن به خواسته های دنیوی قرار دهد

در ادامه این مراسم امیری اسفندقه گفت: قرار بود در تالار وحدت از من تقدیر شود و با اینکه از درون شهوت حضور در آن مراسم را داشتم ولی اینکه از من قبل از «فرید» تجلیل شود را بی ادبی به شعر انقلاب می دانستم.

وی اظهار داشت: «فرید» نخستین معلم فرزندان شهید در حوزه شعر است و من به عنوان مشاور در کلاس های ادبی فرزندان شهدا در کنار او بوده ام.

این شاعر کشورمان افزود: «فرید» در حافظه زمانه حضور دارد و هیچ گاه کسی ندیده فرید شعرش را برای رسیدن به خواسته های دنیوی قرار دهد.

اسفندقه اضافه کرد: شعر «فرید» شعر خاوریات است و بسیاری از اشعار فرید را پشت ماشین ها می بینیم که نوشته شده و خوب است که صدای فرید با اشعارش در اختیار مردم قرار بگیرد.

اسفندقه در پایان خاطر نشان کرد: به خودم تبریک می گم که توانستم بر خود غلبه کنم و قبل از «فرید» مراسم تجلیلم را لغو کنم و خدا خواست که امروز در این برنامه به دست بوسی او آمدم.

فرید: خودم را در نقطه صفرمرزی می بینم که تازه می خواهم وارد عالم شعر شود

قادر طهماسبی(فرید) در مراسم نکوداشتش گفت: شعر چیزی نیست جز عرق شرم من برای آنان که رفتند و از اینکه دوستان اینگونه راجع به من صحبت کردند، خجالت می کشم.

وی افزود: خود را شاعر نمی دانم و این تعارف نیست، بلکه خودم را در نقطه صفرمرزی می بینم که تازه می خواهم وارد عالم شعر شوم ولی باز هم نمی توانم و در آنجا مانده ام.

این شاعر کشورمان اظهار داشت: نمی خواهم با این حرف ها استعدادهای جوان را زیر سوال ببرم و یا ناامید کنم ولی احساس می کنم هرگاه شاعر به باوری رسید که همه چیز را می داند و برتری دارد همان جا مرگش فرا رسیده است.

این شاعر کشورمان افزود: شاعری که در حرکت است و اگر به او بگویید رسیده ای دیگر به چاه می افتد و اگر حرفی بزنم ممکن است تنگ نظران بگویند که نان به هم دیگر قرض می دهند.

در ادامه قادر طهماسبی شعری در وصف شهادت حضرت فاطمه(س) خواند.

در پایان این مراسم، با اهدا لوح تقدیر و هدایایی از مقام ادبی و اخلاقی قادر طهماسبی (فرید) تقدیر و قدردانی به عمل آمد.

گفتنی‌ است، چهارمین مراسم «شب شاعر» به همت خانه سرود انقلاب اسلامی در نخلستان اوج برگزار شد.