عصر ایران : جایزه مهرگان امسال نیز بالاخره با تلاش و پیگیری گردانندگان آن برگزار شد که به اخبار آن قبلا پوشش خبری داده شد اما حالا پس از پایان یافتن مهرگان امسال خالی از لطف نیست که متن کامل بیانیه های مهرگان را بخوانیم .

به نام خدا

1386

جایزه مهرگان ادب

دوره هشتم – آذرماه 1386

بیانیه هیات داوران

هیات داوران مهرگان ادب پس از بررسی 33 رمان و 49 مجموعه داستان، در نهایت رمان‌ها و مجموعه داستانهای زیر را که بر حسب حروف الفبا تنظیم شده‌اند، انتخاب کرده است.

در زمینه رمان، نولت و داستان بلند:

1. باغ تلو، نوشته مجید قیصری، نشر علمی

2. حلقه کنفی، نوشته وحید پاک طینت، نشر چشمه

3. خاطرات سرد، نوشته شیوا کریمی، نشر ققنوس

4. خط تیره آیلین، نوشته ماه منیر کهباسی، نشر ققنوس

5. عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک یا از این قطار خون می‌چکه قربان، نوشته حسین مرتضائیان آبکنار، نشرنی

همچنین در زمینه مجموعه داستان آثار زیر را بر حسب حروف الفباء گزینش کرده است‌:

1. چرت کوتاه، نوشته لیلی دقیق، نشر بازتاب نگار

2. چمدان خالی سنگین، نوشته پروین مختاری، نشر اشاره

3. چوب خط، نوشته محسن فرجی، نشر قطره

4. زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، نوشته امیرحسین خورشیدفر، نشر مرکز

5. زنی با چکمه ساق بلند سبز، نوشته مرتضی کربلایی لو، نشر ققنوس

6. لکه‌های گل، علی صالحی، نشر ققنوس

باید توجه داشت که گزینش هیات داوران از جمع آثارمنتشرشده در وضع موجود است و نه تمام آثار؛ چون به شماری از رمان‌ها و مجموعه داستان‌ها مجوز داده نشده است یا اصولاً خود نویسنده‌ها ترجیح داده‌اند در چنین شرایطی آثارشان را به ناشر ندهند. تردیدی نیست که شرایط مطلوب ادبیات جدی جامعه ما این است که اگر در سال 1383 تعداد 85 رمان و 169 مجموعه داستان چاپ می‌شود، این عناوین در 1385 به 33 رمان و 49 مجموعه داستان کاهش نیابد و تیراژها تا حد 1100 تنزل نیابد. گرچه کمیت‌ها الگوی کیفیت را به دست نمی‌دهند، اما به هر حال بی‌ارتباط با شماری از حقایق اجتماعی هم نیست. کشور ما به لحاظ پشتوانه تاریخی و فرهنگی نمی‌تواند در سطح کوبا و میانمار و کره شمالی قرار بگیرد، و تیراژ کتاب‌های ادبیات آن از کشور پنج میلیونی اردن کمتر شود و در همان حال ممیزی از نویسنده بخواهد که در قالب‌های از پیش تعیین شده بنویسد. اگر نویسنده از دردها، آرزوها و علاقه‌مندی‌های انسان‌ها ننویسد و در عین حال به مدد تخیلش به جهان فردیت‌ها نفوذ نکند، و پرسش‌های هستی‌شناختی را پیش روی خواننده نگذارد، از هنر او چه باقی می‌ماند؟ امروزه چه بخواهیم و چه نخواهیم این مهم در تمام کشورها بر دوش نویسنده است‌؛ همان گونه که رفتار سیاسی مدیران و قدرتمندان و ثروتمندان زیر ذره‌بین روزنامه‌نگار‌ها است.

نویسندگان ما به درستی تشخیص داده‌اند که در جامعه‌ای اخلاق‌گرا زندگی می‌کنند، و از این رو به خودی خود به بازنمایی چهره‌ای انسانی از مقوله‌های عشق و پیچیدگی‌های مربوط به آن می‌پردازند. پس شرایط مطلوب این است که بدون دخالت دیگران هنر خود را متجلی سازند نه بر مبنای چارچوب‌هایی که در تضاد با روح ادبیات جدی است. حذف این چارچوب‌ها موجب می‌شود که ادبیات جدی ما بتواند در حد و اندازه‌های حقیقی خود نمود پیدا کند. مگر نه این است که بنا به آمار دانشگاه ام.ای.تی (یکی از ده دانشگاه تراز اول جهان) ایرانی‌های مقیم آمریکا در میان شصت و هفت ملیت مستقر در آمریکا به لحاظ جایگاه علمی و هنری مقام اول را دارند و جوان‌های ما با همه محرومیت‌های موجود، در المپیادها به جایگاه‌های رفیع دست می‌یابند، پس چرا این ادبیات جدی ما همچنان مهجور است؟ البته عامل دیگری هم بی‌تاثیر نیست‌: امکانات زیادی به خدمت گرفته شده‌اند تا قشر بالنده یعنی همان بیست درصدی که در همه کشورهای پیشرفته وجود دارد و خواننده ادبیات جدی است، اینجا شکل نگیرد. در مقابل می‌بینم با گسترش فرهنگ لمپنی و عامه‌گرایانه، مردم از کتاب دور و دورتر می‌شوند؟ در حالی که قشر بالنده از لحاظ اجتماعی و روانی خصلت متعادل‌کننده دارد و به نوبه خود موجب گسترش فرهنگ متعالی می‌گردد و با ساز و کارهایی که جای بحث شان اینجا نیست، ارکان کشور را در مسیر رشد قرار می‌دهد و حتی تنش‌های موجود را تقلیل می‌دهد. هیات داوران که این بیانه را صرفا با مسوولیت خود نوشته است و برگزاری مراسم مهرگان ادب را به معنای تایید وضعیت موجود نشر ایران نمی‌داند، ضمن پوزش از تطویل کلام نتایج نهایی را به شرح زیر اعلام می‌دارد:

در زمینه رمان، نوولت و داستان بلند، هیات داوران به اتفاق آرا این جایزه را به طور مشترک به دو اثر زیر تقدیم می‌دارد:

- عقرب روی پله‌های راه آهن اندیمشک نوشته حسین مرتضائیان آبکنار به دلیل کاربست هوشمندانه شگرد دگرگونه نمایی ادبی، شیوه ناتمام‌گذاری بدون خدشه زدن به روایت، گزینش گفت‌و‌گوهای پیش برنده، اغراق و ایجاز همراه با نثر و زبانی قابل تقدیر با محوریت معنایی کراهت چهره جنگ؛ خصوصا برای آنهایی که خود را وابسته و دلبسته آن نمی‌دانند.

- باغ تلو، نوشته مجید قیصری به دلیل روایت آسیب‌شناسی ویرانگری‌های جنگ با زبان طنز (که از این منظر نوعی بدعت است)، توازن منطقی تصویر و بازگویی در هر پاره ساختار و بر ساختن موقعیت نمادین فرجام انسان‌های از جان گذشته‌ای که در نهایت همچون کالای از مصرف‌افتاده به آنها نگریسته می‌شود- به ویژه زن‌ها.

در زمینه داستان کوتاه هیات داوران به اتفاق آرا این جایزه را به طور مشترک به دو اثر زیر تقدیم می‌دارد:

- زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود، نوشته امیر حسین خورشیدفر به دلیل بازنمایی مدرنیستی آشفتگی‌های روحی و روانی انسان‌های تحقیرشده، رنج‌دیده و در عین حال اجتناب از شعارزدگی و عوام‌گرایی و استفاده به جا از راوی‌های در کنار.

- زنی با چکمه ساق بلند سبز، نوشته مرتضی کربلایی لو، به دلیل نوآوری؛ هم در سبک و هم در تکنیک، تنوع موضوع و جسارت در ترکیب رویکردهای کلاسیک و مدرن و کاربرد زبان مناسب در هر روایت.

هیات داوران جایزه مهرگان ادب دوره هشتم

فتح‌الله بی‌نیاز شهلا زرلکی علیرضا سیف‌الدینی

مشاور: دکتر پروین سلاجقه

به نام خدا

1386

جایزه مهرگان علم (علم برای همه)

در حوزه محیط زیست

دوره هفتم – آذرماه 1386

بیانیه هیات داوران

جایزه مهرگان علم (علم برای همه) که با تصویب هیات داوران و موافقت دست‌اندرکاران، به خاطر اهمیت حیاتی حفظ و حراست از محیط زیست ایران، از این پس جایزه مهرگان محیط زیست نامیده می‌شود، اینک وارد هفتمین سال حیات خویش می‌گردد.

این جایزه همچون دوره‌های قبل به همت بانوی دانش‌دوست و فرهیخته سرکار خانم دکتر اکرم طاهرپور و پی‌گیری و تلاش مجدانه آقای علیرضا زرگر پایه‌گذار جوایز مهرگان و اقبال صمیمانه دانش‌پژوهان و عاشقان ایران و محیط زیست ایران تداوم می‌یابد.

جای بسی خوشوقتی است که جناب آقای مهندس اسکندر فیروز بنیانگذار سازمان محیط زیست و برنده جایزه اولین دوره مهرگان علم، عضویت و ریاست هیات داوران را پذیرفته‌اند که قطعاً حضور ایشان علاوه بر تشویق هر چه بیشتر دست‌اندرکاران، باعث اقبال هرچه فزون‌تر طرفداران محیط زیست به ویژه نسل جوان به این جایزه و این حوزه بسیار مهم و حیاتی خواهد شد. بنابراین هیات داوران هفتمین دوره عبارتند از:

- آقای مهندس اسکندر فیروز، ريیس هیات داوران

- آقای دکتر حسنعلی لقايی

- آقای مهندس محمدرضا داهی

- آقای بهرام معلمی

- آقای مهندس علی پازوکی، دبیر هیات داوران

هیات داوران به خاطر آگاهی گستردة فرهیختگان حاضر در جلسه از ذکر مخاطرات عظیمی که از رهگذر افزایش بی‌مهار و بدخیم جمعیت بشری و زیاده‌خواهی‌های آدمیان، بقای انسان و سایر موجودات زنده را به لبه پرتگاه نیستی و نابودی کشانده است و از بحث بیشتر در این زمینه خودداری می‌ورزد و تنها از وجدان‌های آگاهی که نگران فرداها و تخریب هراس‌انگیز طبیعت، ناشی از جهل و ندانم‌کاری‌های بشری و نیز سرنوشت مختوم لکن غیر محتوم زندگان و آیندگان بر این کره خاکی هستند، مدد می‌جوید. باشد که با عنایات قادر سبحان، بشر امروزی از خواب غفلت قرون و غرور کاذب سلطه و سیطره بر طبیعت بیدار شود و بر آینده و آیندگان رحمت آورده و دل بسوزاند و راه ناصواب رفته را باز آید و بر این نابودی بی‌امان محیط زیست خود مهر خاتمت زند.

هیات داوران اعتقاد راسخ دارد که این جایزه می‌تواند علی‌رغم تمام بی‌مهری‌ها بر مردم و فرهنگ زیست محیطی حاکم تأثیر کافی بگذارد. به این شرط که دانشمندان و کارشناسان این رشته بر تلاش خود بیفزایند و حاصل کارهای تحقیقاتی و اجرایی خویش را به صورت کتاب و نشریه در اختیار هموطنان بگذارند و نیز نسل جوان که در هر کشوری مایه امید به آینده است، با تمام عشق و توان به عرضه حفظ و حراست از محیط زیست وارد شود و به ویژه آگاهی بخشیدن به جامعه را بر خود فرض و واجب شمارد.

متاسفانه در ادامه کاهش سال به سال انتشار کتب و مقالات زیست محیطی، فقر و کمبود در این زمینه به حدی رسیده که هیات داوران نتوانسته‌ است به تعداد کافی کتب تألیفی و حتی ترجمه از متون خارجی به دست آورد. شرایط به گونه‌ای بوده است که امکان گزینش از بین عناوین اندک موجود ممکن نبوده است. از این رو هیات داوران پس از مشورت و رایزنی‌ها تصمیم گرفت، جایزه سال 1385 را به فردی شاخص و چهره‌ای موجه که عمری را در خدمت حفظ و حراست از محیط زیست کشور صرف نموده و تألیف با اهمیتی نیز داشته است، اعطا نماید. بنابراین با مباحثات و ارزیابی‌های موشکافانه، از بین خادمان راستین محیط زیست ایران، فردی را برگزید که سال‌ها در زمینه حفظ حیات وحش صادقانه و مجدانه فعال بوده و علی‌رغم تمامی نامهربانی‌ها، حتی سال‌ها پس از بازنشستگی هم اینک و هنوز همچون گذشته در اقصی نقاط ایران و در سخت‌ترین شرایط در خدمت محیط زیست کشور و از جمله در تلاش برای نجات یوزآسیایی از خطر انقراض است. این عاشق صادق ایران و محیط زیست ایران در دوران تلاش و کوشش پربارش، در بسیاری از پروژه‌های زیست محیطی از جمله نجات گوزن زرد ایرانی نقش مهم و قدر اول داشته و کتاب ارزشمند او با عنوان راهنمای صحرایی پستانداران ایران از معتبرترین منابع شناخت پستانداران ایران است. این کتاب مفید با تجدید نظر کلی و اضافه شدن گونه‌های جدید در همین روزها در اختیار دوستداران محیط زیست قرار می‌گیرد.

بنابراین هیات داوران به اتفاق آرا جایزه محیط زیست مهرگان (مهرگان علم) 1385 را به
آقای مهندس هوشنگ ضیایی خادم راستین، پرتلاش و صادق محیط زیست ایران و مسئول پروژه جهانی و در دست اجرای نجات یوزپلنگ آسیایی تقدیم می‌دارد و برای ایشان و همه تلاشگران عرصه حفظ محیط زیست ایران آرزوی سلامت و توفیق دارد.

در پایان هیات داوران یاد بیش از 105 شهید محیط‌بان و مسوول سازمان محیط زیست و دهها جنگل‌بان و مسوول جنگل‌بانی سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی ایران را که در راه انجام وظیفه مقدس حفظ میراث طبیعی ایران جان باخته و به شهادت رسیده‌اند گرامی می‌دارد و به از خودگذشتگی و تلاش ماندرگار آنان ادای احترام می‌کند.

هیات داوران جایزه مهرگان محیط زیست (جایزه مهرگان علم)- دوره هفتم

مهندس اسکندر فیروز

رئیس هیات

دکتر هوشنگ لقایی مهندس محمد رضا داهی بهرام معلمی

مهندس علی پازوکی

دبیر هیات

جایزه مهرگان ادب

جايزه يك عمر تلاش در عرصه نوشتن
دوره هشتم – آذرماه 1386

بیانیه هیات داوران

هیات داوران مهرگان ادب، پس از مطالعات تقریبا جامع و برگزاری جلسات مکرر اقناعی با بررسی چهره‌های متعدد تاثیرگذار در ادبیات ایران، سرانجام به اتفاق آرا نویسنده ارجمند جناب آقای علی اشرف درویشیان را شایسته دریافت این جایزه دانست. جایگاه ادبی- اجتماعی و شخصیتی آقای درویشیان چنان است که متقابلا مهرگان ادب به این گزینش خود افتخار می‌کند.

...تکه گچی را که در جیبم پنهان کرده‌ام بیرون می‌آورم. زمین را تقسیم می‌کنم. یک ورزشگاه بزرگ این جا. ورزشگاه صدهزارنفری. نه این کوچک است. دویست هزارنفری بهتراست. برای همه‌ی بچه‌های همشهری‌ام. که دیگر توی کوچه ول نگردند. این هم پارک کودک. سرسره، تاب، چرخ فلک، قطار، قایقرانی. اما با شکم گرسنه که نمی شود به پارک و ورزشگاه آمد. پس در این طرف یک کارخانه‌ی بزرگ می‌سازم که پدرهاشان بیکارنباشند. راستی کتابخانه داشت یادم می‌رفت. این هم کتابخانه. کتابخانه‌ای بزرگ... با همه جورکتاب. میلیون‌ها جلد. هرکتابی که دلت بخواهد. ازهر نویسنده‌ای که بخواهی...

(ازداستان ِآرزوهای کاغذی)

این‌ها آرزوست؛ آرزوی انسانی، آرزوی همه کسانی که با قلم و عرصه خلاقه سر و کارداشتند و دارند.

علی اشرف درویشیان ازجمله نویسندگانی است که در آثار خود به بازگویی صریح چنین آرزوهای انسانی پرداخته است.

درویشیان درسال 1320 در کرمانشاه به دنیا آمد. نخستین کتابش مجموعه داستان از این ولایت در سال 1352 منتشر شد. همین اثر خبر از ظهور نویسنده‌ای داد که برای صدای انسان‌های محروم ارزش قائل بود. امروز 34 سال از انتشار آن کتاب نخست می‌گذرد. سال‌هایی که در اصل عمر ادبی درویشیان را شکل می‌دهد؛ عمر ادبی پرباری که حاصلش کتاب‌های آبشوران، فصل نان، همراه آهنگ‌های بابام، سلول 18،رمان چهارجلدی سال‌های ابری، درشتی، افسانه‌ها و متل‌های کردی، افسانه‌های عامیانه کردی و مجموعه مقالات وکتاب‌هایی برای کودکان ونوجوانان است. مجموعه‌ای که نظر دارد به نیکی‌ها، پاکی‌ها و زیبائی‌ها؛ یعنی همه آن چیزهایی که هر نویسنده و شاعری در جستجوی آنهاست.

هیات داوران جایزه مهرگان ادب - دوره هشتم

اما حرف آخر این که هوشنگ ضیایی که بود ؟

هوشنگ ضیایی

تاریخ تولد: 1322 شهر کرمان

فارغ‌التحصیل سال 1346 فوق لیسانس رشته دامپروری

فارغ‌التحصیل دوره‌های کوتاه مدت موزه تاریخ طبیعی لندن، پارک‌های ملی کشور‌های کنیا وتانزانیا

شرکت در کنفرانس‌ها وکارگاههای بین‌المللی در کشور‌های مختلف

پس از خدمت سربازی در سال 1349 در بخش تحقیقات سازمان شکاربانی و نظارت بر صید شروع به کار نمود. در اواخر این سال به ریاست اداره کل شکاربانی و نظارت بر صید خوزستان منصوب گردید.

در سال 1354مسئولیت تحقیقات محیط زیست منطقه جنوب را عهده‌دار گردید.

در سال1359 به عنوان مشاور وکارشناس به تهران آمد و در سازمان مرکزی مشغول به کار گردید و پس از فراز و نشیب‌های فراوان در سال 1380 بازنشسته گردید.

همزمان با کار در سازمان محیط زیست در چندین دانشکده به تدریس واحد‌های درسی بیولوژی حیوانات شکاری و فنون و مدیریت حیات وحش اشتغال داشت.

عضویت در چند گروه تخصصی اتحادیه بین‌المللی حفاظت IUCN شامل:

- Cat Specialist Group

- Caprine Specialist Group

- Equuid Specialist Group

در حال حاضر مدیریت پروژه بین‌المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی و زیستگاه‌های آن را بر عهده دارد که یکی از موفق‌ترین پروژه‌های UNDP در ایران است.

استفاده از Camera Trap (دوربین‌های تله‌ای) برای اولین بار در ایران به منظور شناسایی، پراکندگی و تخمین جمعیت گوشت‌خواران و نصب ردیاب‌های رادیوئی و GPS بر روی یوزپلنگ و پلنگ با همکاری محققین استرالیایی، افریقای جنوبی، فرانسوی، اتریشی و سوئیسی برای اولین بار در ایران.

برنامه‌ریزی واجرای تعداد زیادی کارگاه‌های آموزشی در طبیعت جهت کارشناسان و دانشجویان مقاطع تحصیلی مختلف و آموزش آنها جهت انجام عملیات صحرایی یکی دیگر از اقدامات ارزشمند ایشان می‌باشد.

یکی از اقدامات جالبی که توسط آقای ضیایی و دوستان و همفکران ایشان آقایان مهندس ادهمی، دکتر کیابی، دکتر دبیری برای اولین بار در ایران انجام گرفت تاسیس اولین موسسه طبیعت گردی با هدف آشنا نمودن اقشار مختلف مردم با جاذبه‌های طبیعت و حیات وحش کشورمان بود. در ابتدا از طریق سخنرانی برای بازدیدکنندگانی که از موزه دارآباد دیدن می‌نمودند به جهت علاقمند نمودن آنها به بازدید از طبیعت بود (آقای مهندس پازوکی در اجرای این برنامه همکاری داشتند) این برنامه‌ها با استقبال زیادی روبرو گردید و اولین تورهای آشنایی با طبیعت ایران شکل گرفت. که تاکنون ادامه دارد. در تورهای طبیعت‌گردی علاقمندان علاوه بر تماشای طبیعت و حیات وحش زیبای ایران با فرهنگ اقوام و عشایر ایران نیز آشنا می‌گردند.

برنامه‌ریزی به منظور برگزاری دوره‌های تربیت راهنمایان طبیعت گردی و تهیه سرفصل‌های درسی و راه‌اندازی کلاس‌های راهنمایان طبیعت‌گردی یکی دیگر از تلاش‌های این استاد گرانقدر می‌باشد.

تعداد زیادی از مقالات آقای مهندس زیادی در نشریات مختلف خارجی مانند IUCN به چاپ رسیده است.

کتاب راهنمای صحرایی پستانداران ایران با 160گونه پستاندار و جلد دوم آن با 195 گونه پستاندار که اخیراً به چاپ رسیده است در دانشکده‌های محیط زیست تدریس می‌شود. در چاپ دوم این کتاب اطلاعات بیشتری در مورد عادات و رفتار هر یک از گونه‌ها ارائه شده است.