سال 92 برای تلویزیون روزهای پر فراز و نشیبی را رقم زد؛ سالی که برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، بی‌پولی شبکه‌ها و البته حاشیه‌های پیش‌آمده برای برخی سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی، اخبار مربوط به صداوسیما را در مقاطعی درصدر اخبار پربیننده قرار داد.

*** مناظره‌هایی که باز هم دردسرساز شد

به گزارش ایسنا، صداوسیما در سالی که رو به پایان است با انتخابات ریاست جمهور مواجه بود و البته در صدر آن، اخبار مربوط به مناظره‌های انتخاباتی توجه همگان را به خود جلب کرد.

پیش از آغاز رسمی تبلیغات انتخاباتی نامزدها، شیوه تولید و پخش مناظره‌های انتخاباتی توجه بسیاری را به خود جلب کرد.

مجری «مناظره» پرسش دیگری بود که در ذهن‌ها نقش بست.

حتی از ضرغامی به عنوان مجری مناظره‌های انتخابات یازدهم ریاست جمهوری نام برده شد اما او با بیان این جمله که «شوخی است که من مجری مناظره‌ها باشم» به شایعه‌ها در این خصوص پایان داد.

پخش مناظره‌های انتخاباتی که سال 88 حاشیه‌ساز شده بود، تا آخرین روزهای آغاز تبلیغات رسمی در هاله‌ای از ابهام قرار داشت تا در نهایت روز قرعه‌کشی برنامه‌های انتخاباتی نامزدها در صداوسیما، ضرغامی توضیحاتی را درباره‌ی مناظره‌ها اعلام کرد و مشخص شد که در سال 92 قرار نیست مناظره‌ی دو نفره برگزار شود و همه نامزدها یک باره در دکوری که بعدها هم برنامه‌ی «مناظره» در آن ادامه پیدا کرد، مقابل دوربین می‌آمدند.

پخش اولین مناظره انتخاباتی واکنش‌های بسیاری را در سال 92 به همراه داشت. بسیاری آن را به «مسابقه هفته‌» مرحوم نوذری تشبیه کردند و لطیفه‌هایی نیز از بابت آن ساخته شد.

واکنش‌ها به مناظره در همان برنامه زنده، توسط نامزدها آغاز شد و برخی اعلام کردند که از پاسخ به پرسش‌ها معذورند و فقط به احترام مردم در برنامه می‌نشینند.

بیشترین اعتراض‌ها بخش دوم مناظره را شامل می‌شد که با پخش تصاویری، از نامزدها می‌خواستند جمله‌ای را درخصوص آن بیان کنند! برخی اعتقاد داشتند این بخش شأن نامزدهایی که قرار است یکی از آنها رییس‌جمهور کشور باشد، پایین می‌آورد و البته این بخش در مناظره‌های بعدی سیاسی و فرهنگی حذف شد.

در نهایت آخرین اتفاقات در حوزه مناظره‌های انتخاباتی به انتشار کتابی برمی‌گردد که همین اواخر با مقدمه سیدعزت‌الله ضرغامی، رییس سازمان صدا و سیما، منتشر شد.

ضرغامی نوشته است: تجربه برگزاری مناظره‌های رادیو تلویزیونی زنده انتخاباتی در سال 1388 نشان داد که این ساختار رسانه‌یی نقشی بی‌بدیل در ایجاد شور و هیجان انتخاباتی و افزایش انگیزه مشارکت مردم دارد.

*** مناظره‌ حاشیه‌ساز ماند

تولید و پخش برنامه «مناظره» پس از انتخابات ریاست جمهوری ادامه‌ پیدا کرد تا این برنامه فرصتی برای پرسش از مقامات کشور و پاسخگویی آنها در یک آنتن زنده باشد.

این برنامه در مقاطعی، با حاشیه‌هایی چون قطع یک‌باره پخش، شبهه در نتایج نظرسنجی مردمی و ... همراه شد تا در نهایت استعفای تهیه‌کننده‌اش که در نامه‌ای اعلام کرده بود «وجدانم قبول نمی‌کرد ادامه دهم»، را به دنبال داشته باشد.

*** آدم‌هایی که به زمین والیبال چسبیده‌اند

از دیگر اتفاقاتی که برای مدتی تلویزیون را به رسانه‌ای خبرساز تبدیل کرد، پخش مسابقات ایران در لیگ جهانی والیبال بود.

شبکه سه، در بازی فوتبال ایتالیا - اسپانیا و بازی والیبال ایران - ایتالیا، روال همیشگی را در حذف برخی از صحنه‌ها بر هم زد و حذفیات را به حداقل رساند.

هر چند واکنش‌ها به این عملکرد پس از پخش بازی‌ها، رسانه را وادار کرد که در بازی‌های بعدی تیم ملی ایران حذفیات را به مراتب افزایش دهد.

ضرغامی بعدها در این زمینه اینگونه اظهار نظر کرد: پخش مسابقات والیبال از مناظره‌ها برایم سخت‌تر بود.

رییس سازمان صداوسیما درباره‌ی حاشیه‌ی پخش مسابقات والیبال تیم ایتالیا و ایران تلویزیون گفت: پیش از این جلسه‌ای صورت گرفت که در این جلسه اعلام کردیم که بالاخره چه باید کنیم اگر بخواهیم شرع را رعایت کنیم نباید این مسابقات را نشان دهیم به جهت اینکه وضعیت پوشش تماشاگران نامناسب است اما در قبال این تصمیم که با بزرگان کشور انجام گرفت، آن‌ها اعلام کردند که باید بازی پخش شود.

وی به این نکته نیز اشاره کرد که در والیبال نمی‌توان کاری کرد تا بخش‌هایی که به لحاظ شرعی با پخش رسانه‌ی ما مشکل دارد پخش نکرد؛ به جهت اینکه جمعیت به زمین چسبیده‌اند.

*** دایره گچی قفقازی انتخاب مجری

پس از انتخاب حسن روحانی در سمت رییس جمهور ایران، انتخاب مجری گفت‌وگو با رییس جمهور حاشیه‌های بسیاری را برای صداوسیما به همراه آورد.

اولین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی حسن روحانی با حضور علی اکبر عبدالرشیدی به روی آنتن رفت که کمترین حاشیه را داشت.

رییس جمهور در دومین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی خود با موضوع «گزارش صد روزه رییس جمهور» در اتفاقی بی‌سابقه مقابل سه مجری قرار گرفت.

محمدرضا شهیدی‌فرد، ندا سپانلو و محمود احمدی افزادی سه مجری تلویزیون بودند که در این بین حضور شهیدی‌فرد که بعد از «پارک ملت» در تلویزیون حاضر نشده بود با میمیک‌های مخصوصش بیش از دیگران حاشیه‌ساز بود.

ضرغامی بعد از این گفت‌وگو با این سه مجری دیدار کرد و گفت: رییس دفتر محترم ریاست جمهوری مجوز حضور شما در این گفت‌وگو را از من اخذ کرده بود؛ البته درخصوص ترکیب افراد و اشکالات وارد بر اجرای سه‌نفره برای یک برنامه یک طرفه و صرفاً گزارشی، نظر مشورتی به آنان داده بودم.

رییس سازمان صداوسیما افزود: انتقادهای زیادی که از جناح‌های مختلف به شما وارد شد، بدون اطلاع از پشت صحنه و هدف‌گذاری خاص برای این گفتگو بوده است و این انتقادها از ارزش و جایگاه شما در رسانه ملی نمی‌کاهد.

اما حاشیه‌سازترین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی رییس‌جمهور با مردم اواسط بهمن ماه به روی آنتن رفت.

این گفت‌وگو به دلیل اختلاف بر سر انتخاب مجری با یک ساعت تأخیر پخش شد و در نهایت سونیا پوریامین و کاظم روحانی‌نژاد اجرای این برنامه را عهده‌دار شدند.

ضرغامی فردای روز چهارشنبه (16 بهمن ماه) نامه‌ای به رییس شورای نظارت بر سازمان صداوسیما نوشت و از او خواست درخصوص نحوه‌ی انتخاب مجری گفت‌وگو با رؤسای قوا اظهار نظر کند.

با ارسال نامه‌ی ضرغامی به شورای نظارت بر سازمان صداوسیما، این شورا تشکیل جلسه داد و در نهایت رییس شورای نظارت اعلام کرد که انتخاب اعضاء و کادر گفت‌وگو از اختیارات ذاتی رسانه ملی است و البته بر ضرورت هماهنگی در انتخاب مجریان و کادر مصاحبه با روسای قوا تاکید کرد.

در پی این اظهار نظر علی دارابی - معاون سیما - در نامه‌ای به فرجی - مدیر شبکه‌ یک سیما - نحوه‌ی اجرای مصوبه‌ شورای نظارت بر سازمان صداوسیما درباره‌ی انتخاب مجری برای گفت‌وگوهای تلویزیونی با سران قوا را ابلاغ کرد.

در این نامه آمده بود: پیرو دستور رییس محترم سازمان، برای مصاحبه‌های تلویزیونی جناب حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر روحانی، رییس جمهور محترم، حداکثر تا سه روز مانده به زمان مصاحبه، سه مجری واجد شرایط را به دفتر ایشان معرفی کنید. بعد از توافق انجام‌گرفته و قبل از برگزاری مصاحبه، نام مجری منتخب اعلام شود و در سایت شبکه قرار گیرد.

درمورد دو قوه‌ی دیگر، چون مسأله خاصی نیست، مانند گذشته عمل شود. از خداوند منان توفیقات روزافزون جنابعالی و همکاران محترم را خواهانم.

*** شورای نظارت وارد می‌شود

اختلاف نظرها به همین جا ختم نشد و حدود یک هفته بعد از ابلاغ حکم شورای نظارت بر صداوسیما، حسام‌الدین آشنا (نماینده قوه مجریه در شورای نظارت بر صدا و سیما)، در نامه‌ای به رییس صدا و سیما مطلب منعکس شده در گزارش هفتگی مبنی بر حضور مشاور رییس‌جمهور با پوشش غربی در اجلاس داووس را اشاعه اکاذیب خواند و خواستار اصلاح این رویه شد.

این نامه با واکنشی از سوی مسؤولان سازمان صداوسیما مواجه نشد و فقط در همان بخش خبری به آن جواب داده شد.

در پی رسانه‌یی شدن این نامه، دبیر شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما در مصاحبه‌ای تاکید کرد: نامه مشاور فرهنگی رییس جمهور به آقای مهندس ضرغامی هیچگونه ارتباطی با شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما ندارد.

نوباوه گفت: این موضوع هیچگاه در شورای نظارت مطرح نشده و آقای دکتر آشنا این نامه را با مسئولیت عضویت در شورای نظارت ارسال نکرده است.

اما صحبت‌های نوباوه بار دیگر آشنا را به واکنش واداشت تا در مراسم رونمایی از کتاب پایان تک صدایی صحبت‌های تندی را درباره صداوسیما و البته شورای نظارت مطرح کند.

او پیچاندن مردم را مشکل جدی صداوسیماست و اینکه هیچکس هم توان‌ و جرأت‌ نظارت بر صداوسیما را ندارد!

در پی این اظهارات مشاور فرهنگی رییس جمهور ، نوباوه در گفت‌وگویی جدید اعلام کرد که بهتر است رییس جمهور فرد دیگری را جایگزین آشنا کند.

همچنین سید رمضانعلی شجاعی کیاسری گفت که این شورا اظهارات حسام الدین آشنا نماینده دولت در شورای نظارت بر صدا و سیما را بررسی می‌کند.

در پی این جلسه، نوباوه، دبیر شورای نظارت در اظهاراتی جدید گفت: آقای حسام الدین آشنا یکی از نمایندگان دولت در شورای نظارت که اخیراً بعضی از رسانه ها سخنانی را به نقل از وی علیه شورای نظارت منتشر کرده بودند با تقبیح این نوع تبلیغات اظهار داشته که این رسانه‌ها صحبت‌های وی را به غلط و به نفع اغراض خود منتشر کرده‌اند و وی هیچگاه چنین نظری نسبت به شورای نظارت بیان نکرده و بر عکس معتقد است شورای نظارت به دلیل جایگاه مهم قانونی خود بیش از پیش باید تقویت شود!!

آخرین اختلاف نظر شورای نظارت و صداوسیما به همین اواخر برمی‌گردد؛ شورای نظارت از عدم دعوت و استفاده از نظرات نمایندگان قوا در نشست‌های افق رسانه انتقاد کرد.

در این مطلب آمده است: با عنایت به رصد دقیق برنامه‌های سازمان صداوسیما توسط شورای نظارت و ارائه گزارشات موردی و تحلیل‌های جامع روندی توسط کارشناسان شورا، قطعاً نظرات اعضای شورای نظارت که از قوای سه گانه هستند می‌تواند به موفقیت و تعالی سازمان صدا و سیما کمک شایانی کند.

صداوسیما افق رسانه سی و پنجم خود را روز شنبه - هفدهم اسفند ماه - بدون اطلاع، دعوت و حضور اعضای شورای نظارت و با موضوع «دین در رسانه» برگزار کرد.

*** فاز دوم اجرای رایانه‌ها؛ آشتی‌کنان دولت و صداوسیما

اجرای فاز دوم یارانه‌ها، بار دیگر صداوسیما و دولت را در کنار هم قرار داد.

نمایندگان دولت در نشست‌های متفاوت با مدیران و معاونان ضرغامی به گفت‌وگو نشستند و در این جلسات اعلام شد که صداوسیما بازوی اجرای اقتصاد مقاومتی می‌شود.

دارابی، معاون سیما 20 اسفند ماه هدفمندسازی یارانه‌ها را تصمیم استراتژیک نظام توصیف کرد و با ستایش از شجاعت دولت دکتر روحانی در اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، گفت: باید همه کمک کنیم تا چرایی، ضرورت‌ها، نحوه اجرا و همکاری مردم را با زبانی هنرمندانه به مخاطب منتقل کنیم.

در ماه‌های اخیر همچنین تعدادی از وزرا و مدیران دولت روحانی به صداوسیما آمدند.

معصومه ابتکار در زمانی که وضعیت آلودگی هوا در تهران به نقطه بحرانی رسیده بود همراه با همکارانش با ون به صداوسیما آمدند.

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه و جمعی از معاونانش هم ششم اسفند ماه مهمان رییس سازمان صداوسیما و شورای معاونان این سازمان شدند.

ظریف در پایان این نشست در تشریح ابعاد این دیدار گفت: در این گفت‌وگو شیوه‌های کارمان در حوزه سیاست خارجی، مبانی کاربردی در پیگیری اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی و محورهای عمده مذاکرات هسته‌ای را برای میزبانانمان تشریح کردیم.

وزیر آموزش و پرورش هم پس از ظریف با ضرغامی دیدار و پیشنهاد راه‌اندازی شبکه مدرسه را مطرح کرد.

پیش از این دو وزیر، حجت‌الله ایوبی، معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رییس سازمان سینمایی بهمن ماه به صداوسیما آمد و با ضرغامی دیدار کرد.

*** بی‌پولی؛ معضلی که به این زودی‌ها تمامی ندارد

لایحه‌ی بودجه کل کشور در سال 93 که از سوی دولت به مجلس پیشنهاد شده است، صداوسیما را در صدر دستگاه‌هایی قرار می‌داد که مشمول بودجه‌ی فعالیت‌های فرهنگی می‌شوند.

نگاهی به میزان بودجه‌ی صداوسیما در سه سال گذشته نیز حاکی از این است که این رسانه در سال 93 در مقایسه با سه سال قبل، بیشترین میزان بودجه را دریافت خواهد کرد.

با این حال مدیران صداوسیما با ناکافی خواندن این بودجه از معضلی جدی به نام بی‌پولی در رسانه ملی یاد می‌کنند.

این روزها «پاشنه آشیل رسانه ملی» بودجه است. مشکلی که به گفته مدیران این رسانه باعث شده که حتی در سال 92 بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی بدون توجه به گروه مخاطبی که قرار است به تماشای برنامه‌ بنشیند، به تبلیغ مستقیم کالاهایی بپردازند که تولیدکنندگان آن به عنوان اسپانسر با تلویزیون همکاری دارند.

ضرغامی که به ندرت حاضر به گفت‌وگوهای تفصیلی می‌شود، مهر ماه امسال در مصاحبه‌ای تفصیلی با خبرگزاری وابسته به مجلس، عملکرد 10 ساله‌اش را تشریح کرده و در پاسخ به این پرسش که «بیشترین مشکلی که در دوره مدیریت‌تان با آن روبرو بودید چه چیزی بود؟» گفته بود: «حق مردم است که وقتی انقلاب کرده‌اند سیمای جمهوری اسلامی را ببینند و بتوانند سیمای این انقلاب را در برنامه‌های رسانه ملی‌شان پیگیری کنند ولی در مواردی این اتفاق نمی‌افتد دلیل آن هم مشکلات اعتباری است، سال قبل بودجه اعتباری صداوسیما 150 میلیارد تومان در قانون دیده شد که بسیار کمتر از انتظارات ما بوده حال اینکه یک ریال از این بودجه نیز پرداخت نشده است، امسال در شش ماه اول یک ریال از بودجه عمرانی ما داده نشد، پس چگونه می‌توانیم در صداوسیما توسعه ایجاد کنیم.»

اما حسام‌الدین آشنا، مشاور فرهنگی رییس جمهور به تازگی درباره‌ی مشکل کمبود بودجه در صداوسیما گفته است: سازمان صداوسیما در طول این مدت فقط دو بار با شورای نظارت کار داشته است؛ یک بار وقتی بود که اعلام کرد مقدار بودجه مصوب امسالش کسری دارد و باید در طول دو ماه این کسری را تامین کنید و این اقدام نه به عنوان تقاضا بلکه به عنوان مطالبه به رییس جمهور مطرح شد. ایشان هم چنین تقاضای بزرگی را که کل بودجه را در عرض دو ماه آخر سال می‌خواستند، به شورای نظارت ارجاع داد که بررسی کنید و ببینید صداوسیما چه می‌گوید.

*** از کرم حلزون تا چای لاغری!

در سال جاری پخش تبلیغات مربوط به کالاهایی که به لحاظ کیفی مورد تایید وزارت بهداشت و درمان نبود، از تلویزیون برای مسؤولان این رسانه دردسرساز شد.

چندی پیش آگهی تلویزیونی گسترده‌ای برای مدتی طولانی در صداوسیمای ایران برای تبلیغ فروش کرم حلزون پخش شد. پس از مدتی که پخش این آگهی ادامه داشت، ناگهان وزارت بهداشت اعلام کرد کرم حلزون غیرواقعی است، اصولا خبری از حلزون نیست و آنچه به این نام تولید و فروخته می‌شد نامستند بوده است. پس از این اعلام، صداوسیما هم پخش این آگهی را متوقف کرد.

در آن زمان این پرسش در ذهن رسانه‌ها، کارشناسان سلامت و همچنین مخاطبان پررنگ شد که آیا نسبت به آنچه در رادیو و تلویزیون ایران به عنوان رسانه دولتی تبلیغ می‌شود، نظارتی وجود ندارد؟!

پس از انتقادهایی که نسبت به عملکرد تلویزیون درخصوص تبلیغ کرم حلزون صورت گرفت، تبلیغ نوعی چای سبز مضر، بار دیگر انگشت انتقادها را به سمت صداوسیمایی برد که این روزها چاره‌ای جز تأمین بخشی از بودجه‌ی خود از طریق تبلیغات بازرگانی ندارد.

این در حالی است که تبلیغ کالاهای مضر در رادیو و تلویزیون بر اساس ماده‌ی 37 قانون برنامه‌ی پنجم توسعه و آیین‌نامه تبلیغات سازمان صداوسیما، ممنوع است، اما این قانون که در بسیاری از موارد نادیده گرفته شده و ضمانت اجرایی ندارد.

البته معاون سیما در اظهار نظری، موضع صداوسیما در قبال تبلیغات را اینگونه اعلام کرد:

«حاضریم همه درآمد پخش آگهی را در اختیار دولت و مجلس قرار دهیم به شرط آنکه آنها نیز بودجه و اعتبارات سالانه رسانه ملی را پرداخت کنند.»

*** حاشیه‌ی ادامه‌دار «سرزمین کهن»

پخش سریال «سرزمین کهن» کمال تبریزی و اعتراض اقوام بختیاری به آن از آخرین اتفاقات تلویزیونی است که تا مدت‌ها خبرساز شد و حاشیه‌های آن همچنان ادامه دارد.

اعتراض‌ها از مجلس شروع و سپس به شهرهایی که اقوام بختیاری در آن ساکن هستند کشیده شد. معترضان خواهان توقف پخش سریال «سرزمین کهن» و عذرخواهی سازندگان و مسوولان صداوسیما بودند.

کمال تبریزی پیش از بالا گرفتن اعتراض‌ها با انتشار نامه‌ای توضیحی، سعی در آرام کردن شرایط داشت، پس از چند روز سکوت، در اظهار نظری کوتاه که در حاشیه‌ی یک برنامه سینمایی شامگاه گذشته عنوان شد، تاکید کرد: قطعا ریشه این اتفاق و مباحثی که مطرح شده، سوء‌تفاهم است و هیچ‌کس نمی‌خواسته توهینی اتفاق بیافتد.

اما نامه‌ی تبریزی اعتراض‌ها را آرام نکرد تا ضرغامی هیئتی از نمایندگان این رسانه را به استان‌هایی که اقوام بختیاری در آن ساکن هستند اعزام کند و خودش هم به صورت انفرادی و در حالی که لباس لری به تن داشت، در جمع مردم مسجد سلیمان حاضر شود.

او در نامه‌ای به معاونش در سیما تذکراتی را داد و اعلام کرد که باید در کنار پخش سریال «سرزمین کهن» از برنامه‌های کارشناسی و زیرنویس استفاده شود. در همان روز کارگردان، تهیه‌کننده، مشاور سریال سرزمین کهن و همچنین مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما هم در نامه‌ای به معاون سیما به توضیح عملکرد خود پرداختند.

هنرمندان هم به اتفاقات «سرزمین کهن» واکنش‌ نشان دادند و خواستار صعه‌ی سعدر بیشتر اقوام و اصناف برای پرداختن به قصه‌های آنها در سریال‌ها شدند.

قریب به اتفاق آنها تاکید داشتند که «سرزمین کهن» قصد توهین به اقوام بختیاری را نداشته است.

با این حال مدیر شبکه سه 30 بهمن ماه پس از دیدار با مدیران چهارمحال و بختیاری و برخی اندیشمندان قوم بختیاری رسما اعلام کرد که «سرزمین کهن» فعلا متوقف است.

سریال کمال تبریزی که هنوز ساخت آن به پایان نرسیده در قسمت‌های آغازین متوقف شد و تبریزی هم برای ساخت فیلم سینمایی‌اش به کرمان رفت.

اما حاشیه‌ها همین جا تمام نشد.

14 اسفند ماه به یکباره اعلام شد که مدیر شبکه سه طی حکمی محمودرضا تخشید را که سال‌هاست در این سمت مشغول به کار بوده، از مدیریت گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما برکنار کرده است.

تخشید در آخرین روزهای مدیریتش در گروه سریال شبکه سه، درگیر حواشی پیش‌آمده برای سریال «سرزمین کهن» بود و همراه با هیئتی برای گفت‌وگو با برخی اقوام بختیاری به این مناطق سفر کرد. بر این اساس بسیاری کنار گذاشتنش از این سمت را به حاشیه‌های «سرزمین کهن» نسبت دادند و در پی این تصمیم 146 هنرمند با امضای نامه‌ای، حمایتشان را از مدیر برکنار شده‌ی تلویزیون اعلام کردند.

با این حال هنوز پخش سریال تاریخی «سرزمین کهن» متوقف است و در شرایطی که چند روز بیشتر تا پایان سال 92 باقی نمانده، نه سازندگان و نه مدیران تلویزیون حاضر به اظهار نظر درخصوص وضعیت آن نیستند. سریالی که پیش‌بینی می‌شود برغم صرف هزینه‌ی هنگفت برای ساخت، آن هم در شرایط بی‌پولی صداوسیما، با پخش انبوه برنامه‌های نوروزی سیما شاید به حاشیه‌ای فراموش ‌شده بدل شود.

تماشاخانه