اما از آنجا که رسیدن به برخی اهداف از راه‌های قانونی، طولانی‌مدت و با موانع زیاد همراه است، در این مورد هم برخی مشکلات موجود پیش روی زوج‌های گیرنده و حتی اهداکننده باعث شده که خیلی زود پای واسطه‌ها به این ماجرا باز شود. آنها از راه‌های غیرقانونی و به ظاهر با قصد کمک به زوج‌ها و در باطن با قصد سوءاستفاده مالی وارد این عرصه شده‌اند.

شاید برخی افراد ندانند که حتی دلالی و واسطه‌گری نیز شرایط و قوانین خاص خود از جمله دارا بودن پروانه دلالی، شرایط سنی، نداشتن سوء پیشینه، داشتن ضامن معتبر، پرداخت وجه‌الضمان و چندین شرط دیگر را دارد که قانون آن در سال 1317 به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است.

سایت «شفاآنلاین» با این مقدمه نوشت: امروزه این قانون نه‌تنها در برخی موارد رعایت نمی‌شود، بلکه هر فرد معلوم‌الحالی به خود اجازه می‌دهد با کمی چرب‌زبانی و به اصطلاح زرنگ‌بازی، قدم به میدان دلالی بگذارد و از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را معامله کند. نمونه بارز این ماجرا، حضور افرادی است که به عنوان واسطه به دنبال خرید و فروش تخمک و جنین انسان هستند و با دریافت میلیون‌ها تومان پول نقد، نه‌تنها کارشان را قانونی جلوه می‌دهند، بلکه آن را امری خیر و خداپسندانه قلمداد می‌کنند؛ در حالی که فقط به فکر پر کردن جیب‌هایشان هستند.

دلالی برای دور زدن قانون

حدود 11 سال قبل - تیر 82 - وقتی مجلس شورای اسلامی قانون نحوه اهدای جنین به زوجه نابارور را تصویب کرد و اسفند 83 آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور با نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت دادگستری به تصویب رسید، نور امیدی در زندگی میلیون‌ها زوج نابارور تابیده شد که تا امروز هم زوج‌های زیادی با کمک این قانون مجوز گرفته و صاحب فرزند شده‌اند.

یک قاضی جنایی در این‌باره می‌گوید: «در مورد بحث اهدای تخمک و جنین هنوز میان علما، فقها و حقوقدان‌ها اختلاف نظرهایی وجود دارد زیرا برخی آن را عملی حرام می‌دانند، برخی جایز و عده‌ای نیز این کار را با رعایت شرایطی، مجاز می‌دانند. حال تصور کنید در موضوعی که هنوز اصل ماجرا جای بحث دارد، فرد یا افرادی نیز به عنوان واسطه و دلال وارد این عرصه شده و اقدام به خرید و فروش تخمک و جنین یا به عبارتی خرید و فروش غیرقانونی یک انسان می‌کنند.»

احمد آریایی‌نژاد دبیر دوم کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز در این‌باره معتقد است: «در بحث دلالی خرید و فروش جنین و تخمک هم اگر از راه شرعی و قانونی وارد نشویم، در واقع به انسانیت خیانت کرده‌ایم و در کشور ما که یک کشور اسلامی است، بحث اسلامیت هم که فراتر از همه موارد است، به میان می‌آید. متأسفانه امروزه بحث دلالی در این کار به یک چالش تبدیل شده. البته در درجه نخست باید علمای اخلاق پزشکی قدم پیش گذاشته و حد شرعی و غیر‌شرعی این بحث را مشخص کنند، سپس نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون بهداشت و درمان حد قانونی و غیر‌قانونی این ماجرا را تعیین و سپس اقدام به قانونگذاری و تصویب آن کنند.»

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: «قوای مقننه و مجریه باید با هم وارد میدان شوند و بحث اهدای تخمک و جنین یا به عبارتی خرید و فروش یا حتی دلالی آن را قانونمند کنند، چرا که مهم‌تر از خرید و فروش و رد و بدل شدن پول‌های کلان بحث اخلاقی آن بسیار مهم‌تر است. در زمینه اهدا نیز آنچه بسیار اهمیت دارد، صداقت، نیت و سلامت طرفین است که اگر زیر سؤال برود، جامعه به خطر می‌افتد. قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون هم لازمه ورود به بحث دلالی در این امر خواهد بود و رسانه‌ها یکی از ارکان اصلی در پیشبرد این اهداف هستند که باید نقش خود را به خوبی ایفا کنند.»

چرا بازار دلال‌ها داغ است؟

شاید یکی از دلایل رواج دلالی در بحث خرید و فروش تخمک و جنین، نهادینه نشدن فرهنگ اهدای تخمک و جنین باشد زیرا هنوز هم بسیاری از زوج‌ها در کشور وجود دارند که با وجود ناباروری علاقه‌ای به دریافت تخمک و جنین شخص دیگری ندارند یا تمایلی به اهدا نداشته و سؤالات شرعی و فقهی بسیاری ذهنشان را درگیر کرده است. همین امر نیز باعث شده مراکز مجاز درمان ناباروری با کمبود جنین و تخمک اهدایی روبه‌رو باشند و در این میان بازار اهدای غیر‌قانونی و مسأله‌دار تخمک و جنین که با وساطت عده‌ای سودجو رونق گرفته، داغ‌تر از قبل شود.

دکتر محمدرضا نوروزی عضو هیأت مدیره انجمن باروری و ناباروری ایران در این‌باره می‌گوید: «امروزه در دنیا بحث خرید و فروش تخمک و جنین به شکل یک تجارت درآمده و شرکت‌هایی اقدام به این کار می‌کنند اما در ایران چون معمولا پزشکان تمایلی به ورود به این وادی ندارند و مراکز درمان ناباروری نیز دخالت نمی‌کنند، واسطه‌ها حضورشان پررنگ شده است. آنها اهدا‌کننده و گیرنده را به هم معرفی می‌کنند، پولشان را می‌گیرند و بعد هم می‌روند.»

نایب رئیس سابق نظام‌پزشکی کشور در حالی که برای زوج‌های نابارور نیز این حق را قائل است که برای بچه‌دار شدن هر راهی را امتحان کنند، اظهار کرد: «برای کوتاه کردن دست واسطه‌ها و جلوگیری از این راه غیر‌قانونی نخست فرهنگ اهدای جنین و تخمک باید در جامعه نهادینه شود و دیگر اینکه مراحل قانونی درمان ناباروری و اهدای تخمک و جنین در کشور را ساده‌تر کنیم تا راه برای افراد سودجو و روش‌های غیر‌قانونی بسته و سخت شود.»

تماشاخانه