کارشناسان وزارت بهداشت می‌گویند رمالی در کشور افزایش پیدا کرده و بیشتر مشتریان خرافات، تحصیلکردگان هستند. این وزارتخانه اعلام کرده است سالی هفت و نیم میلیون ایرانی به رمالان مراجعه می‌کنند که سه‌چهارمشان تحصیل‌کرده‌اند.

رمل و اسطرلاب، بازکردن و بستن بخت، باطل کردن سحر و طلسم. شاید اسم و ظاهرشان قدیمی باشد اما، هستند کسانی که در همین قرن 21 بدجوری به آن اعتماد دارند و زندگیشان را می‌سپارند دست کسانی تا زیر و رویش کنند.

روزنامه آرمان با این مقدمه آورده است: شاید پوزخند بزنیم و بگوییم طرف بی‌سواد است یا دیوانه اما، ممکن است ته دل خودمان وسوسه بشویم تا ببینیم آخر این داستان چیست. اخبار مربوط به رمالی، فال‌بینی، پیش‌بینی آینده و نظایر آن آنقدر در سال‌های اخیر روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفته است و آنقدر روزنامه‌ها و مجلات به آن پرداخته‌اند که دیگر کلیشه‌ای و نخ‌نما به نظر می‌رسد. با وجود این، هر از چندگاهی اخبار و تحلیل‌های جالب توجهی در این زمینه منتشر می‌شود.

استقبال خوانندگان از این اخبار نشان می‌دهد که موضوع رمالی، فال‌بینی، پیش‌بینی آینده و... همچنان موضوعی جالب توجه است. یک بار خبر می‌رسد که رمال‌ها به کمک فلان تیم فوتبال آمده‌اند یا به فلان بازیکن کمک کرده‌اند تا یک‌شبه ره صد ساله را برود و تبدیل به ستاره‌ای محبوب بشود و بار دیگر خبر از کمک آنها به بازیگران سینما و فعالان اقتصادی منتشر می‌شود.

در کنار این اخبار که اخباری مرموز هستند اخبار زیادی هم از شیادی و کلاهبرداری از این طریق منتشر می‌شود. به عنوان مثال در هفته گذشته در خبرها مطرح شد که زنی جوان با همکاری یک رمال شوهر خود را به قتل رساند یا مردی رمال در ماه گذشته به بهانه بخت‌گشایی و درمان نازایی 15 زن و دختر جوان را مورد آزار و اذیت قرار داد.

اگر اخبار، تحلیل‌ها و اظهارنظرهایی را که در این باره انجام شده است، مرور کنیم از سویی این شک به جانمان می‌افتد که ممکن است کسانی چنین توانایی‌هایی را داشته باشند و از طرف دیگر این ترس گریبانمان را می‌گیرد که نکند در دام آنها بیفتیم و مورد سوءاستفاده قرار بگیریم.

رمل چیست و رمالی از کجا آمده است؟

رمل در زبان عربی به معنای شن و ماسه است و در اصطلاح به علم پیشگویی و طالع‌بینی گفته می‌شود. اساس رمل بر خط و نقطه است. این نقطه‌ها را رمال به وسیله تاس روی صفحه رسم می‌کند. وسایل اصلی رمل، تخته رمل و تاس است اما، برخی رمال‌ها برای اندازه‌گیری دقیق‌تر از اسطرلاب و قطب‌نما هم استفاده می‌کنند. می‌گویند رمالی را عرب‌ها شروع کرده‌اند. آنها این علم را به آفریقا بردند. حالا هم روش‌های مختلف این فن، در سراسر دنیا وجود دارد. علم رمالی در برخی فرهنگ‌ها تغییرات زیادی کرد و تبدیل به آیین شد.

آیینی در ماداگاسکار وجود دارد که بر اساس آن ارواح زیادی وجود دارند که در زندگی ما نقش دارند. در بسیاری از فرهنگ‌ها شیاطین و اجنه به عنوان عامل بیماری‌های ذهنی شناخته می‌شوند. در قرن 12 میلادی رمالی به شکل جدیدش از متون عربی وارد اروپا شد و اسپانیایی‌ها جزو اولین ملت‌هایی بودند که در اروپا به این مسأله علاقه‌مند شدند. در غرب رمالی در قرون وسطی و عصر رنسانس به‌طور گسترده وجود داشت و برخلاف تصور همه، هنوز هم از محبوبیت زیادی برخوردار است.

در یک تحقیق از 343 بیمار سرپایی کلینیک‌های روانپزشکی سوئیس مشخص شد که بیشتر از 37 درصد بیماران فکر می‌کردند نیروهای شیطانی می‌تواند باعث مشکلشان شده باشد و 30 درصد آنها برای حل مشکلشان سراغ رمالی رفته بودند. در برخی از نقاط دنیا رمالی علمی مقدس شناخته می‌شود. در میان کره‌ای‌ها رمالی با واژه و اصطلاحاتی انجام می‌گیرد که با رمالی عرب‌ها فرق می‌کند و بیشتر به انرژی‌های مثبت طبیعت و ارتباط با هستی برای درمان بیماری‌ها و برداشتن فاصله بین انسان و جهان برای فهم چیزها مربوط می‌شود که حالتی عرفانی‌تر دارد.

کسب و کار رمال‌ها

نباید از این واقعیت غافل ماند که رمالی و فال‌بینی کسب و کاری پردرآمد برای برخی از افراد است و نباید تصور کرد فال‌بین‌ها همان کولی‌هایی هستند که کنار خیابان می‌ایستند و به اصطلاح کف‌بینی می‌کنند بلکه کارشناسان معتقدند درآمد رمال‌هایی که کار و بارشان گرفته، سکه است. آنها می‌گویند یک رمال موفق و معروف بین 4 تا 6 میلیون تومان، درآمد ثابت ماهانه دارد. این درحالی است که پایه حقوق و دستمزد یک کارگر تمام وقت در امسال، تنها 630 هزار تومان تعیین شده، به بیان دیگر، رمال‌ها بین 10 برابر یک کارگر، جیب مشتریان خود را خالی می‌کنند.

رئیس پلیس آگاهی استان تهران و البرز سال 90 در مورد مبلغی که رمالان از مردم می‌گیرند گفته بود: بر حسب میزان شهرت و مقبولیت، رمالان مبالغی بین 20 هزار تا 300 هزار تومان دریافت و در برخی موارد مبالغ قابل توجهی تا سقف پنج میلیون تومان نیز دریافت می‌کنند. با احتساب آمار مراجعه 10 درصد ایرانیان در سال به جادوگران و با فرض اینکه به‌طور میانگین هر فرد (با در نظر گرفتن دفعات دیگر مراجعه به همان رمال یا رمال دیگر) 50 هزار تومان تقدیم این فالگیران و رمالان بکند، ایرانیان سالانه 387 میلیارد و 500 میلیون تومان از درآمد خود را به جیب رمالان و فالگیران سرازیر می‌کنند.

رواج رمالی میان تحصیلکردگان

این آمار سرگیجه‌آور در حالی منتشر می‌شود که مسئولان وزارت بهداشت در نشست خبری هفته سلامت امسال، اعلام کردند 10 درصد از مردم، طی یک سال گذشته، به رمال‌ها و جادوگران مراجعه کرده‌اند. این آمار به وضوح نشان می‌دهد هفت و نیم میلیون نفر ایرانی در سال گذشته به رمالان مراجعه کرده‌اند که سه‌چهارم آنها یعنی بیش از پنج میلیون نفرشان، تحصیل‌کرده هستند. واقعیت این است که قشر تحصیلکرده، بیشتر از اشخاص کم‌سواد، تمایل به خرافه دارند، آن هم خرافاتی مانند رمالی، جادوگری، فال‌بینی و کف‌بینی و پیشگویی.

خانم‌های جوان گرایش بیشتری به رمالان دارند

روانشناسان، بی‌مهارتی افراد در حل مشکلات زندگی و عدم توانایی تصمیم‌گیری در رویارویی با مشکلات را دلیل اصلی مراجعه مردم به فالگیرها می‌دانند. امیرهوشنگ مهریار روانشناس معتقد است: «در میان تحصیلکرده‌ها، خانم‌های جوان گرایش بیشتری به این مسأله دارند و دلیل آن نیز تزلزل پایگاه اجتماعی زنان در مقایسه با مردان در ایران از گذشته تاکنون بوده است.

موقعیت اجتماعی ضعیف‌تر خانم‌ها در مقایسه با آقایان منجر به کم شدن اعتماد به نفس آنها در مقابله با مشکلات زندگی می‌شود و بحران تصمیم‌گیری و فقدان افق روشن برای رسیدن به اهداف در آینده و استرس از رویارویی با آینده‌ای نامعلوم فرد را وادار به کمک گرفتن از قوای دیگر می‌کند و افراد معمولاً برای فایق آمدن بر نگرانی خود به این سمت کشیده می‌شوند».

فال‌گیری و طالع‌بینی اگرچه ممکن است در پژوهش‌های اجتماعی کمتر مورد توجه واقع شود اما، باید گفت یک واقعیت اجتماعی است و نمی‌توان آن را انکار کرد. جامعه‌شناسان معتقدند کمبود‌ها و مشکلات فردی در کنار فقدان امنیت روانی اجتماعی علت گرایش بعضی افراد به فال‌بین‌هاست. مصطفی اقلیما، جامعه‌شناس و رئیس انجمن مددکاران اجتماعی تمایل به این کار را در واقع تلاش برای ایجاد یک کورسوی امید در ذهن از سوی افرادی می‌داند که اطمینانی به آینده در آن وجود ندارد و دستخوش ناامیدی هستند.

از سوی دیگر بی‌اعتقادی و نداشتن ایمان واقعی به قادر مطلق سبب می‌شود ما از جایی به جز حریم امن الهی خواستار رسیدن به آرامش و اطمینان روحی باشیم. رمالی تبعات منفی مختلفی در جامعه دارد که اعتیاد به فال و ایجاد مشکلات روحی و روانی، از هم پاشیدگی خانواده‌ها، کلاهبرداری و ضررهای مالی و آسیب‌های جانی از جمله این پیامدهای منفی است.

تماشاخانه