ذرات معلق در تهران، ۵ برابر استاندارد جهانی

در یکی از روزهای آلوده تهران که برج میلاد در میان آلاینده‌ها گم شده بود، نشست تخصصی شهر، شهروند و رسانه با موضوع آلودگی هوا برگزار شد.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا در این نشست میزان ذرات معلق موجود در هوای تهران را پنج برابر استانداردهای جهانی اعلام کرد و خواستار توقف تولید و شماره‌گذاری موتورسیکلت‌های بنزینی کاربراتوری به‌عنوان یکی از منابع اصلی تولید ذرات معلق و الزام موتورسازان برای تولید موتورسیکلت‌های انژکتوری شد.

به گزارش شهروند، محمدباقر صدوق، مسعود کوثری، مسعود حیدری و وحید حسینی چهار میهمان اصلی این نشست بودند که هر کدام در سخنانی وضع آلودگی هوا در تهران و همچنین وضع موجود دستاوردها و چالش‌های پیش‌رو را بررسی کردند.

دکتر وحید حسینی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا، آخرین وضع آلاینده‌ها در هوای تهران را اعلام کرد. او در حرف‌هایش درباره آلودگی هوای تهران هم خبر‌های خوب داشت و هم خبر بد.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت: آلودگی هوای تهران از منظر استانداردهای سالیانه کشوری که وزارت بهداشت و سازمان محیط‌زیست اعلام کردند و از نظر همه آلاینده‌ها ناسالم است و ما اصلا در تهران ‌سال پاک نداریم. در طول‌سال روزهایی هست که به‌عنوان روز پاک اعلام می‌شوند اما وقتی در مجموع کل روزهای ‌سال را بررسی می‌کنیم می‌گوییم که ما ‌سال پاک نداشتیم این نقض حرف قبلی نیست و برمی‌گردد به تعاریفی که از استانداردها وجود دارد.

وقتی گفته می‌شود که ما برای مثال در ٢٠‌سال گذشته یک‌سال پاک نداشتیم این اطلاعات مستند به میانگین وضع آلودگی هوا در روزهای‌ سال است. به گفته حسینی، اعلام روزهای سالم و پاک در تهران براساس استانداردهای روزانه صورت می‌گیرد.

این درحالی است که اعلام استاندارد روزانه برای کسی که یک روز میهمان شهر تهران است و هوای شهر تهران را تنفس می‌کند می‌تواند موثر باشد نه برای شهروندانی که ٣٦٥ روز هوای تهران را تنفس می‌کنند. چنانکه حسینی می‌گوید، اگرچه در تهران اغلب گفته می‌شود که وضع ذرات معلق نگران‌کننده است اما بررسی‌ها در مورد بررسی وضع سالیانه هوا نشان می‌دهد وضع ما از نظر آلاینده‌های گازی هم خوب نیست.

او افزود: «متوسط سالانه گاز دی اکسید گوگرد و گاز اکسید ازت در هوای تهران بسیار بالاست. براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی غلظت آلاینده‌های ذرات با قطر کمتر از ٢,٥ میکرون باید ١٠ میکروگرم بر متر مکعب باشد اما این درحالیست که در شهر تهران میزان ذرات معلق ٥٠ میکروگرم بر هر متر مکعب بوده و به عبارتی وضع آلایندگی ذرات معلق ٢.٥ میکرون در شهر تهران ٥ برابر توصیه سازمان بهداشت جهانی است. البته در اروپا هم تنها دو کشور هستند که دقیقا طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی ذرات معلق کمتر از ٢.٥میکرون در هوای آنها ١٠ میلی‌گرم است و میزان ذرات معلق در بیشتر شهرهای اروپایی ١٥ تا ٢٠میکروگرم بر مترمکعب است.

به گفته مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، ذرات معلق، ذرات خطرناکی‌اند و حاوی انواع فلزات سنگین، سولفات، نیترات و کربن است. او به تأثیر بالای ترافیک و حمل‌ونقل در تولید ذرات معلق در هوای تهران اشاره کرد و گفت: عده‌ای می‌گفتند ذرات معلق موجود در هوای تهران گرد و خاک است اما ما که این ذرات را آنالیز می‌کنیم و برای بررسی هم به آزمایشگاه‌های کشورهای خارجی می‌فرستیم در این ذرات معلق انواع آلاینده‌ها مثل کربن و هیدروکربن و نیترات و فسفات است و در تولید این آلاینده‌ها هر اگزوزی که در این شهر هست، نقش دارد.

حسینی، با تأکید بر این‌که در تهران نقش ترافیک در تولید آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا بسیار موثر است، گفت: در تهران ما با ناوگانی بسیار آلوده مواجه هستیم. 

با توجه به تردد میلیونی خودروهای کاربراتوری و دیزلی، موتورسیکلت‌ها، نیسان و دیگر ناوگان بی‌کیفیت نمی‌توان انتظار داشت وضع آلودگی هوای پایتخت بهتر از این باشد. اکنون ناوگان موتورسیکلت بنزینی یکی از آلوده‌ترین وسایل نقلیه بوده به طوری که متوسط تولید آلودگی موتورسیکلت‌های بنزینی ١٥ گرم بر هر کیلومتر پیمایش است درحالی‌که یک خودروی یورو ٢ که تازه از کارخانه درآمده ٢.٧ دهم گرم تولید آلایندگی دارد و این نشان می‌دهد که یک موتورسیکلت بنزینی با ظرفیت جابه‌جایی یک تا دو نفر چند برابر یک خودرو آلودگی تولید می‌کند.

حسینی با اشاره به احتراق نامناسب خودروهای دیزلی بیان کرد: این خودروها باعث تولید دوده و ناکس در حجم بالا می‌شوند. این درحالی است که در هیچ کشوری خودروهای دیزلی اجازه فعالیت ندارند.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا به تلاش‌هایی برای مصوب کردن ممنوعیت تردد خودروهای دیزل فرسوده در تهران و مصوبه‌ای دراین‌باره در شورای ترافیک تهران اشاره کرد و گفت: ما تلاش زیادی کردیم که این مصوبه را بگیریم. علاوه بر این براساس مصوبه هیأت وزیران خودروهای دیزل بالای ٢٠‌سال ممنوعیت تردد دارند اما به‌دلیل این‌که تعداد این خودروها بسیار بالاست، هنوز جرات نکرده‌ایم، آن را اجرایی کنیم و مادامی که عزم و اراده جدی در اجرای مصوبات نداشته باشیم، وضع آلودگی هوای کلانشهرها و تهران بهبود نخواهد یافت.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با اشاره به هزینه و خسارت‌های بالای آلودگی هوا در کشور گفت: در یک تحقیق در شهر بارسلون اسپانیا که غلظت متوسط سالیانه ذرات معلق نصف شهر تهران است، میزان خسارت ناشی از آلودگی هوا ١٦٠٠ یورو به ازای هر شهروند برآورد شده، با این شرایط حساب کنید وضع هزینه آلودگی هوا در کلانشهر تهران چه میزانی خواهد بود؟

او در بخش دیگری از سخنانش، به بهبود وضع آلاینده‌هایی مثل منوکسیدکربن، آزبست و بنزن در ١٠‌سال گذشته در هوای تهران اشاره کرد و گفت: وضع سوخت در تهران از‌سال ٩٠ تاکنون به‌مراتب بهتر شده به‌طوری که غلظت آلاینده بنزن که در سال٩٠، ٨/٢حجمی بود در‌سال ٩٣ به ٧ دهم حجمی رسیده است. همچنین گوگرد موجود در سوخت دیزل در ‌سال ٩٠، ٨‌هزار قسمت در‌میلیون بود که اکنون در ‌سال ٩٣ به ٤٠ قسمت در‌میلیون رسیده است.

حسینی با تأکید بر این‌که ما در ایران دستاوردهای خوبی برای کاهش آلودگی هوا داشتیم و نباید مردم را نا امید کرد و ترساند، گفت: اگرچه هوای تهران هنوز آلوده است اما وضع تعدادی از آلاینده‌ها، بهتر شده است مثلا آلاینده مونوکسیدکربن در یک دهه اخیر در تهران به شدت کاهش یافته است. در همین سال‌ها سازمان محیط‌زیست مقابل خودروهای کاربراتوری پیکان ایستاد و تولید آن را متوقف کرد و این خودرو را به موزه فرستاد. اگر همین الان آن پیکان‌ها در تهران تردد می‌کردند آلودگی هوای تهران به مراتب شرایط بدتری داشت اما درحال حاضر مونوکسیدکربن و سرب از هوای تهران حذف شده است و این نتیجه سیاست‌های سازمان محیط‌زیست در سال‌های ٨١ و ٨٢ است که سرب را از بنزین حذف کردند و این اقدام در آن زمان کار بسیار سختی بود که سازمان حفاظت محیط‌زیست شجاعانه آن را انجام داد.

به گفته حسینی، غلظت آلاینده آزبست هم ‌سال به ‌سال کمتر می‌شود و همه اینها نشان می‌دهد که با وجود آلودگی هوا در تهران اما اقداماتی که در این زمینه انجام شده در کاهش و همچنین حذف تعدادی از آلاینده‌ها موثر بوده است.

او با تأکید بر این‌که موتورسیکلت‌های کاربراتوری از منابع اصلی آلودگی هوا در تهران هستند، ادامه داد: ما از سازمان محیط‌زیست خواسته‌ایم که شماره‌گذاری این موتورها را متوقف و همچنین موتورسیکلت‌های بنزین را ملزم به نصب کاتالیست کند درست مثل اتفاقی که در مورد پژوهای ٤٠٥ افتاد و تولید مدل‌های کاربراتوری آنها متوقف شد و نسل بعدی آنها که انژکتوری هستند آلایندگی بسیار کمتری دارند. اگر این اتفاق بیفتد و موتورهای بنزینی مجهز به تجهیزات کاهش آلاینده شوند کیفیت به مراتب بهتری دارند هر چند قیمت آنها هم بالاتر می‌رود اما درنهایت یک محصول با کیفیت به دست مردم می‌رسد که آلایندگی به مراتب کمتر دارد.

حسینی افزود: کیفیت سوختی که الان در جایگاه عرضه می‌شود را به‌طور مرتب پایش می‌کنیم و نتایج این پایش‌ها که در آزمایشگاه‌های معتبر جهانی انجام می‌شود، نشان می‌دهد هم بنزین و هم گازوییل به مراتب کیفیت بهتری از یکی، دو‌سال قبل دارد و میزان بنزن و گوگرد دیزل به‌طور قابل توجهی پایین آمده است.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا از کاهش قابل توجه گوگرد سوخت دیزل خبر داد و گفت: در تهران میزان گوگرد به ٤٠ ppm یعنی استاندارد یورو ٢ رسیده است درحالی‌که در چند‌سال گذشته میزان گوگرد در دیزل ٨٠٠٠ppm و کاهش این آلاینده تا عدد ٤٠ گام بسیار بزرگی است که در این زمینه برداشته شده است.

مسعود کوثری استاد علوم ارتباطات هم در ادامه این نشست با بیان این‌که مردم، مسئولان و رسانه‌ها همگی مسئول مسائل محیط‌زیستی هستند، گفت: در محیط‌زیست ما به بن‌بست رسیدیم و این بن‌بست بر همه ما آشکار است. به نظر می‌رسد که نمی‌توان از این دور باطل بیرون بیاییم و اقداماتمان تنها دور باطل را تشدید می‌کند.

این استاد علوم ارتباطات با تأکید بر این‌که سازمان‌های اداری ما اعم از دولتی، عمومی و خصوصی ناکارآمد شده‌اند،‌ گفت: ممکن است ایده‌های خوبی وجود داشته باشد اما این ایده‌ها مساوی با عمل نیست.

وی گفت: به دلیل نبود متخصص و سیاسی شدن همه مسائل راهکارهای ما برای حل مشکلات عملی نمی‌شود. همچنین بررسی سیاسی مسائل باعث می‌شود مردم نیز دچار سردرگمی شوند و در این شرایط نمی‌توانیم انتظار مشارکت از مردم داشته باشیم.

او ادامه داد: مردم از ظرفیت اصلاحی بالایی برخوردار هستند و در حوزه محیط‌زیست نیز این ظرفیت می‌تواند به‌شدت بر حل مسائل و جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر تاثیرگذار باشد.

کوثری با بیان این‌که جامعه ما برخلاف آرمان‌های انقلاب مصرف‌زده شده است، گفت: مردم ما بی‌رحمانه مصرف می‌کنند و این باعث نابودی همه چیز ازجمله محیط‌زیست می‌شود. در این شرایط هیچ توجهی به مسئولان ندارند. امروز می‌بینیم سواحل کشورمان حتی در تهران دربند و درکه پر از زباله شده و آنچه درحال نابودی است، سرمایه‌های زیست محیطی ماست.

این استاد دانشگاه تهران، با تأکید بر این‌که بدترین اقدامات در کشور ما از سوی مجلسی‌ها انجام شده است، افزود: نمایندگان مردم در مجلس برای به‌دست آوردن دل اهالی شهرهای خود با اصرار سعی می‌کنند صنایع آلاینده را به مناطق نامناسب به جهت زیست محیطی و حتی اقتصادی منتقل یا احداث کنند.