چرا در بعضی از شهرهای ایران گدا وجود ندارد؟

تکدی‌گری در شهرها و خصوصا کلان شهرهای ما به یک معضل جدی تبدیل شده است، اما با این حال شهرهایی هم در ایران وجود دارند که به دلایل مختلف به سمتی رفته‌اند که امروز‌ با این معضل اجتماعی روبرو نیستند.

به گزارش ایسنا، آرادان در استان سمنان، شهری که بیش از هر چیز با نام رییس جمهور پیشین گره خورده است یکی از این شهرهاست. اگر چه خوشبختانه تکدی‌گری در اکثر شهرهای استان سمنان کمتر دیده می‌شود اما آرادان یک استثناست و این شهر هیچ گدای خیابانی ندارد.

فرماندار آرادان، گفت: شهرستان آرادان متکدی و گدای خیابانی ندارد.

سعید افشار نادری در گفت‎وگو با خبرنگار ایسنا منطقه سمنان، با اشاره به دلایل نبود متکدی در این شهرستان تازه تاسیس، اظهار کرد: این مهم دلایل فردی و اجتماعی مختلفی دارد که عدم مهاجرت پذیری این شهرستان، جمعیت کم، منزلت اجتماعی شهروندان آرادانی و ... از جمله این دلایل است.

وی ادامه داد: البته در سطح شهرستان نیازمندانی وجود دارد که از طریق دستگاه‌های حمایتی نظیر کمیته امداد، بهزیستی و خیرین حمایت می‌شوند، اما گدایی از نوع خیابانی آن خوشبختانه در سطح شهرستان رواج ندارد.

فرماندار آرادان با اشاره به رونق کشاورزی در این شهرستان، تصریح کرد: این شهرستان با وجود جمعیت کم آن دارای اراضی زیادی است و کشاورزی و دامداری در آن رونق دارد. لذا فرصت اشتغال و کار در آن فراهم است.

افشار نادری هم‌چنین تصریح کرد: البته این شهرستان خوشبختانه از نظر دیگر آسیب‌های اجتماعی نیز وضعیت مطلوبی دارد، به طوری که این شهر معتاد خطرناک و تزریقی ندارد و یا از نظر بیماری ایدز، یا اعتیاد به موادمخدر صنعتی وضعیت بسیار مطلوبی دارد.

به هر روی اگرچه آرادان شهر کوچکی است اما می‌تواند نمونه مناسبی برای مطالعه جامعه شناسان و روانشناسان و اهل فن باشد تا با پیداکردن چرایی این وضعیت، مرهمی برای درد تکدی‌گری، اعتیاد به مواد صنعتی و... بیابند که شوربختانه دارد در برخی شهرها و از جمله کلانشهرهای ما به یک آسیب جدی و بحرانی تبدیل می‌شود.

عباس حسینخانی کارشناس جامعه‌شناسی در گفت‎وگو با خبرنگار ایسنای سمنان با بیان این‌که گدایی باعث به وجود آمدن یک صحنه زشت اجتماعی در شهرها می‌شود، گفت: ازدیاد جمعیت، نبود رونق اقتصادی، فقدان فرصت‌های شغلی، نبود منزلت اجتماعی، ضعف در اعتقادات و باورهای دینی و... همه و همه می‌تواند به گسترش این پدیده شوم و آسیب اجتماعی کمک کند.

وی با اذعان به این‌که تکدی‌گری علل متنوعی دارد، افزود: متاسفانه در برخی موارد شاهد هستیم که متکدیان درآمدی که از این طریق به دست می‌آورند، بیشتر از درآمدی است که برخی افراد سختکوش از طریق مشاغل غیرکاذب به دست می‌آورند، و از همین رو در برخی شهرهای ما روز به روز بر شمار متکدیان افزوده می‌شود.

این دانش آموخته جامعه شناسی اذعان کرد: آگاهی بخشی به کمک‌کنندگان و ارتقا فرهنگ یاری رسانی به هم نوعان، ایجاد اشتغال و راه‌اندازی کارگاه‌های آموزش فنی و حرفه‌ای، تامین حداقل معیشت مردم، ارتقاء آموزش‌های شهروندی و برخورد با آن دسته از متکدیانی که به صورت آگاهانه و گاه سازماندهی شده از احساسات و عواطف شهروندان سوءاستفاده می‌کنند و مهم‌تر از همه ساماندهی متکدیان موجود و... از مهم‌ترین ابزارهای مبارزه با تکدی‌گری و شیوع این آسیب اجتماعی و هم‌چنین زدودن آن از چهره شهرهاست.

این کارشناس جامعه‌شناسی با اشاره به نقش شهروندان در افزایش و یا کاهش این آسیب اجتماعی اظهار کرد: آحاد مردم به انحاء مختلف در کاهش یا افزایش این آسیب‌ اجتماعی مؤثرند.

حسینخانی در پاسخ به چرایی نبود گدایان خیابانی در آرادان و هم‌چنین تعداد کم متکدیان در شهرهای مختلف استان سمنان به خبرنگار ایسنا گفت: استان سمنان یک استان صنعتی است و از طرفی جمعیت آن نیز در قیاس با دیگر استان‌ها بسیار کمتر است و همین عامل موثری در نبود متکدی در این استان است. البته این مهم خطر دیگری نیز به همراه دارد که عبارت از این است که استان سمنان یک استان مهاجرت‌پذیر است و همین مهاجرت‌پذیری می‌تواند زمینه افزایش شمار گدایان خیابانی را در این استان و بویژه در شهرهای بزرگ و مهاجرت‌پذیر آن بیشتر کند؛ چرا که بخش مهمی از متکدیان هر شهر را مهاجرین آن تشکیل می‌دهند.

وی هم‌چنین تصریح کرد: متاسفانه اغلب متکدیان یا معتادند یا یک فرد معتاد در خانواده‌ خود دارند، و لذا عمدتا درآمد حاصل از تکدی‌گری آنها نیز صرف هزینه تامین اعتیاد و یا هزینه‌های غیرضروری می‌شود، از این رو شهروندان باید بدانند کمک مالی به برخی از متکدیان، لزوماً رضایت خداوند را در پی نخواهد داشت و بهتر است کمک‌های خود را از طرق دیگری به دست نیازمندان واقعی برسانند.

این کارشناس با غیرواقعی خواندن برخی حرکات و اعمال و گفته‌های متکدیان، به مشکلات این پدیده اشاره و یادآوری کرد: متاسفانه ممکن است حرکات زیرکانه این نوع متکدیان، حتی ذهنیت مردم نوع دوست را از کمک به محرومان واقعی نیز منحرف کند که این نیز مشکلات اجتماعی دیگری را نیز در پی دارد.

تکدی‌گری تشدید کننده انحرافات اجتماعی

هم‌چنین علیرضا یوسفی کارشناس ارشد علوم تربیتی و مدرس آموزش خانواده در گفت‌وگو با ایسنا گفت: تکدی‌گری بهره‌مندی از دسترنج دیگران از طریق درخواست و اظهار عجز و درماندگی است که در حیطه علم جامعه شناسی نه تنها یک انحراف و معضل اجتماعی به شمار می‌رود بلکه خود بیانگر وجود معضلات خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی مانند فقر، بی‌سوادی و مهاجرت بوده و هم تشدید کننده انحرافات و آسیب‌های دیگر اجتماعی نظیر اعتیاد و سرقت است.

وی اظهار کرد: این پدیده چهره جوامع و محیط‌های مبتلابه خود را به زشتی معرفی کرده و عزت اجتماعی را خدشه‌دار می‌کند.

این کارشناس ارشد علوم تربیتی در پاسخ به این پرسش که عوامل روانی و فردی موثر در ظهور پدیده تکدی‌گری چیست به خبرنگار ایسنا گفت: پژوهش‌ها نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از متکدیان، افراد مبتلا به اختلالات روانی و ذهنی هستند و در بسیاری از موارد نیز این افراد از سوی افراد دیگر به این رفتار ناهنجار اجتماعی گمارده شده و مورد تشویق و یا حتی تهدید برای ادامه آن قرار می‌گیرند.

یوسفی با بیان این‌که در برخی موارد متکدی تنها به دلیل عادت و لذتی که از این‌کار می‌برد گدایی می‌کند، خاطرنشان کرد: افراد متکدی به علت پایین بودن عزت نفس به راحتی برای تامین نیازهای مادی دست نیاز به سوی افراد دراز کرده و از این راه با کمترین زحمت و بدون احساس خجالت از هزینه‌کرد آبروی خود، زندگی و امرار معاش می‌کنند.

وی تصریح کرد: تکدی‌گری نیز مانند سایر آسیب‌های اجتماعی به عنوان یک بیماری و آسیب جدی در پیکره هر اجتماع، معلول بحران‌ها و شرایط نامطلوب اقتصادی – اجتماعی و در برخی موارد سوءمدیریت‌هاست.

یوسفی خاطرنشان کرد: در جامعه ما و در برخی شهرها و خصوصا کلان شهرها نیز در طی دهه‌های گذشته و به دلیل شرایط خاص فرهنگی و سیاسی مانند جنگ، تحریم‌ها و هجوم فرهنگی دشمنان از طریق رسانه‌های جدید، متاسفانه در معرض این هجمه‌ها قرار گرفته است.

تکدی‌گری آثار روانی نامطلوبی بر فرد متکدی و شهروندان دارد

وی با بیان این‌که فرد متکدی با درخواست از دیگران، در واقع آبروی خود را می‌فروشد، اذعان کرد: گدایی زمانی که با تظاهرات رفتاری، احساسی و بدنی فرد برای دریافت کمک‌های مالی بیشتر همراه باشد، کاهش احساس«خودارزشمندی» را به دنبال دارد.

این کارشناس ارشد علوم تربیتی تصریح کرد: این افراد از هویت فردی و اجتماعی خود احساس رضایتمندی ندارند و گسترش این هویت نامطلوب فردی - اجتماعی، علاوه بر آن‌که بر رضایت از زندگی آنها تاثیر منفی می‌گذارد، ممکن است نگرشی توأم با بغض و کینه را نسبت به اجتماعی که آنها را به این موقعیت وادار کرده و حتی کسانی که به آنها کمک می‌کنند، ایجاد نماید و این خود می‌تواند به دادن مجوز به خود برای اقدامات تلافی جویانه، از جمله سرقت از اموال دیگران، منجر شود.

این مدرس آموزش خانواده در خصوص تفاوت شیوه‌های سنتی و جدید تکدی‌گری گفت: تفاوت روش‌های جدید با گدایی به شیوه سنتی آن در این است که در اولی فرد کمک کننده این توهم را پیدا می‌کند که در مقابل دادن بخشی از سرمایه خود، چیزی دریافت کرده که به کار دنیا و حتی دین او می‌آید و در دومی فقط احساس رضایت درونی را ایجاد می‌کند. ضمن آن‌که شیوه‌های جدید، مانند گرفتن فال و ادعای پیشگویی در زندگی مراجعه کننده، خود می‌تواند بسترهای جدید و خطرناکی از معضلات خانوادگی و اجتماعی را دامن بزند.

وی تصریح کرد: عنصر مشترک انواع مختلف تکدی‌گری، فریب دادن دیگران به منظور دستیابی به خواسته‌های مادی از سهل‌ترین راه ممکن است، البته فریب بالاتر در روش‌های جدید این است که کمک کننده، در نقش کمک خواهنده(متکدی) ظاهر می‌شود که این جابجایی نقش نوعی احساس کاذب مفید بودن را در فال گیرنده یا پیشگویی کننده ایجاد می‌کند.

یوسفی با بیان این‌که شیوه‌های جدید تکدی‌گری نظیر فروختن فال، دعا و... سبب می‌شود برخی از کمک خواهنده‌ها کمتر از عقل، دانش، توکل به خداوند و مشورت صاحبنظران در حل مشکلات خود استفاده کنند، افزود: البته این روش‌های جدید باعث گردش اقتصادی می‌شود با این تفاوت که این گردش فقط در حساب‌های در گردش متکدیان اتفاق می‌افتد!

این مدرس آموزش خانواده در پاسخ به این پرسش که آیا کمک به متکدیان در راستای اجرای فرامین مذهبی است یا در تقابل با آن گفت: در معارف دینی در وهله نخست کمک کردن به دیگران با هدف رفع علت محرومیت‌های آنان مورد تایید بوده است و سپس یاری رساندن در مشکلات موردی و مقطعی مدنظر قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: طبق احادیث وارده، ارزش قرض دادن، از دادن صدقه بیشتر است، زیرا قرض دادن زمینه کارآفرینی و تلاش اقتصادی را فراهم می‌کند و هم‌چنین علاوه بر توسعه اقتصادی و اجتماعی می‌تواند منجر به گسترش احساس ارزشمند عزت نفس فردی و اجتماعی شود و افرادی که عزت نفس دارند تن به ذلت گناهان و انحرافات دیگر نمی‌دهند.

یوسفی، شناسایی نیازمندان واقعی و اقدام برای رفع حوایج آنان از سوی متولیان را امری ضروری دانست و گفت: بر اساس روایات بهترین صدقات، صدقه‌ای است که به اهل آن (یعنی نیازمند واقعی) برسد.

به هر روی به نظر می‌رسد که چنانچه مساعدت‌های آبرومندانه جایگزین گدا‌پروری شود، کم کم از شمار جمعیت متکدیان جلوگیری خواهد شد و این مهم نیز نیازمند فرهنگ‌سازی است، لذا باید عموم شهروندان به این باور برسند که بهترین راه کمک‌های نوع دوستانه و صدقه دادن، مبادی تعریف شده رسمی و نهادهایی نظیر بهزیستی، انجمن‌ها و تشکل‌های خیریه مردمی، کمیته امداد، تشکل‌های مردم نهاد فعال در این بخش و... است.