۲۰ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۲۰ آبان ۱۴۰۳ - ۱۶:۳۲
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۴۳۳۵۳۱
تاریخ انتشار: ۱۸:۰۰ - ۰۲-۰۹-۱۳۹۴
کد ۴۳۳۵۳۱
انتشار: ۱۸:۰۰ - ۰۲-۰۹-۱۳۹۴

یادداشت ماهنامه هنروتجربه در مورد مستند "آزادراه"

ماهنامه هنر و تجربه در شماره آبان ماه خود در یادداشتی به مستند "آزادراه" که این روزها در گروه هنر و تجربه اکران شده است پرداخته است که در ادامه می خوانید.
«آزادراه»، روايت فيلم‌ساز پرجنب وجوشی است از گره کور و کلاف سردرگم آزادراه تهران – شمال که به درازای عمر يک فرزند بالغ، بی‌سروسامان بوده است. اين فرزند ناخوانده را شايد خيلی ها به اسم بشناسند و احتمالا شمال روهای حرفه ای به دفعات از سرنوشت عجيب آن شنيده باشند. بر همين اساس، فيلم‌ساز از ابتدای فيلم تلاش می کند پس از آن تصوير هوايی که از شهر ارائه می دهد و نکاتی درباره ضرورت سفر، به دل تاريخ بزند تا مخاطب را با پيشينه و آنچه که بر جاده چالوس گذشته است آشنا کند. اين يک شروع پرحرارت و گيرا برای مخاطبی است که پيش از آن تصورش بر اين مبنا بوده که سرنوشت اين جاده توريستی، ظرفيت چندانی برای خلق يک مستند سينمايی ندارد. اما خان جهانی اين قالب فکری را می شکند و مخاطب را به درون فيلم و ارتباط گيری با سوژه دعوت می کند.

برای روشن شدن ابعاد اين گره کور، فيلم‌ساز چاره ای ندارد جز اين که پس از چنگ  زدن به تصاوير آرشيوی غنی و پيشينه پژوهشی، به سراغ کسانی برود که دستی بر آتش دارند و روح و جسمشان با اين پروژه به ظاهر ملی، پيوندی اساسی خورده است. شنيدن صحبت های افراد درگير در اين پروژه بر ابهامات و گره های اين پديده عجيب می افزايد. تلاش فيلم‌ساز برای نجات مخاطب در لحظاتی که ممکن است خطر کند شدن ريتم فيلم و کلافه شدن مخاطب از شنيدن مکرر سخنان افراد مسئول گريبان گير اثرش شود، ستودنی است. استفاده از موسيقی و تصاوير هوايی و همچنين کات هايی که مستندساز در ميان گفت وگوها می زند، بی ترديد کمک فراوانی برای حفظ و تداوم ارتباط مخاطب و اثر می کند.

مستندساز از همان ابتدا دوربينش را به قصد روشنگری علم می کند و تلاشش در جهت بيان حقايق به مخاطبان، تلاشی طاقت فرساست. او از هر تصوير آرشيوی که می توانسته تهيه کند، گذر نکرده است و مصرانه مخاطبش را در مواجهه با آن چه که گذشته است قرار می دهد. اوج روشنگری ها و مشخص شدن تناقض ها در لحظاتی از فيلم است که وزير وقت راه و شهرسازی، پشت دستگاه نشسته و با شمارش اعداد و ذکر گفتن، می خواهد بخشی از پروژه را افتتاح کند که موجب شگفتی و بهت مخاطب می شود؛ گويی جناب وزير در حال بازی  کردن با کليدها هستند و در موقعيتی که قرار است مخاطب، سخنان مهندس چينی پروژه را بفهمد، فيلم‌ساز عامدانه از آن گذر می کند و اوج تناقض و سرکار بودن را به ما نشان می دهد. سر کار بودنی که ماحصل مديريت بی برنامه و بی نظم  است و مشخص نيست چرا اين فرزند بالغ، اين چنين بی توجه به حال خود رها شده است؟

در اين سير و سفر حتی شنيدن نظرات کسانی که از اساس مخالف ساخت اين آزادراه (يا بهتر بگوييم: موزه راه) بودند نيز مورد توجه است و اثر تا جايی که توانسته، به عقايد آن ها نزديک شده است و در پايان فيلم، مخاطب نمی داند آيا واقعا ساخت و تکميل اين آزادراه خوب است يا بد؟ تخريب محيط زيست به قيمت تکميل آزادراه پسنديده است؟ سؤالات فراوانی که مخاطب در انتهای فيلم با خود يدک می کشد نشان می‌دهد اثر موفق شده تضادها و تناقض ها را به خوبی به مخاطبش منتقل کند.

مستندساز در ۶۰ دقيقه ای که تلاش کرده مخاطب را پای فيلمش نگه دارد موفق بوده است. فيلمی که ممکن است در بخش هايی فقير به نظر رسد – که آن هم به دليل عدم همکاری کسانی بوده و باعث شده فيلم‌ساز را با فقر اطلاعاتی مواجه کند – اما در همين زمان يک ساعته، اثر به خوبی توانسته ابعاد مختلف اين کلاف سردرگم را برای مخاطبش بشکافد.

«آزادراه» در پلان های هوايی اش (اين فيلم شايسته ديده شدن در سالن سينماست، نه تلف شدن روی تلويزيون ۲۰ اينچی) مخاطب را ميخکوب کرده و او را تبديل به ناظری می‌کند که برای دانستن حقيقت، لحظه ای فيلم را رها نمی کند. اوج کار فيلم در پلان هوايی کم نظير پايانی فيلم است که آغشته با صدای گوينده او را به آينده روشنی نويد می دهد.

اين اثر قابليت های فراوانی برای فضای بيرون از مرزهای سينما با خود به همراه دارد و سخنان رييس‌جمهور و وزير راه مبنی بر ادامه پرشتاب توسعه آزادراه تهران – شمال در مهرماه، آن هم در زمانی که فاصله چندانی با اکران فيلم در گروه «هنر و تجربه» وجود نداشت، از نکات جذابی است که می تواند همزمان با آغاز اکران فيلم، پرونده بحث های بسياری را بازگشايی کند و حتی محسن خان جهانی را برای ساخت سری دوم اين اثر ترغيب کند.

«آزادراه» همچنان ادامه دارد و پايان اين معما، هلی‌شاتی است که کارگردان فيلم در پلان پايانی به رخ مخاطب می کشد؛ گويی اگر اين معما حل و گره کور باز شود ما را و مردم را لذتی به وسعت آن تصوير در انتظار است.

ماهنامه هنروتجربه – رضامیرمحرابی
ارسال به دوستان
پایتخت نشینان المپیکی؛ فراموش شده در دریای وعده‌ها انیمیشن «عصر یخبندان» در تعقیب «داستان اسباب بازی» مشورت آنچلوتی با مودریچ برای گذر از بحران تالاخادزه: رکورددار شکست‌ناپذیر که به تُن نرسید کنایه پسر ترامپ به زلنسکی: ممکن است مستمری‌ات به زودی قطع شود پایان سلطنت سیتی؟ گواردیولا در آستانه بزرگ‌ترین چالش دوران مربیگری تغییر بزرگ در ورزش ایران؛ هر فرد تنها رئیس یک انجمن ورزشی می‌شود مدیرکل حقوقی ستاد امر به معروف: مردم نباید مطالب مبتذل و مستهجن را لایک کنند /اول باید مردم را واکسینه کنیم بعد شبکه های اجتماعی رفع فیلتر شود شیرینی پیروزی دوم؛ سابر ایران راهی نیمه نهایی کاپ جهانی شد تهران/ دیدار رئیس ستاد کل نیروهای مسلح عربستان با سرلشکر باقری قیمت ارز در بازار آزاد تهران شارژ حساب بلوبانک؛ آسان، سریع و بدون دردسر چرا عادل فردوسی پور انسان تاثیرگذاری است؟ تهرانی‌ها منتظر پیامک قطع برق باشند شرایط بیمه اختیاری سازمان تامین اجتماعی مشخص شد