مورچه‌ای را تصور کنید که در حال تلاش برای بالارفتن از دیواری است و ده‌ها بار می‌افتد، اما سرانجام موفق می‌شود به بالای دیوار برسد. شاید این بهترین مثالی باشد که با بیان آن، می‌توان تلاش شبانه‌روزی مهندسان شرکت اسپیس- ایکس برای فرود آوردن عمودی موشک فالکن9 را توصیف کرد.

فرود عمودی موشک 70 متری بر عرشه کشتی

آنها پس از ده‌ها‌بار تلاش در مقیاس آزمایشگاهی و چهار تلاش ناموفق پیش چشم خبرنگاران و دوربین‌های رسانه‌ها بالاخره موفق شدند، موشک مرحله اول فالکن 9 را روی شناوری در آب‌های اقیانوس اطلس سالم فرود آورند. حالا با دستیابی به این فناوری می‌توان مطمئن بود،هزینه سفرهای فضایی بزودی کاهش چشمگیر یابد و تحول عظیمی در استفاده بشر از قابلیت‌های فضا به صورت پرتاب ماهواره‌ها، ساخت ایستگاه‌های فضایی و سفرهای دور و دراز فضایی با مقصد گردشگری و پیشبرد مرزهای دانش صورت گیرد.

فرود باورنکردنی

ساعت یک و 13 دقیقه بامداد شنبه 21 فروردین، موشک دومرحله‌ای فالکن9، در حالی که با کپسول دراگون حامل ماژول 1406 کیلوگرمی اتاقی برای اتصال به ایستگاه فضایی بین‌المللی بود، سکوی پرتاب فضاپیماها در پایگاه کیپ کاناورال واقع در ایالت فلوریدای آمریکا را ترک کرد. این ماژول در صورت الحاق موفقیت‌آمیز به ایستگاه فضایی بین‌المللی، محیط مناسبی برای توسعه اولین گام‌های گردشگری فضایی ایجاد خواهد کرد. موشک مرحله اول فالکن9 که ارتفاعی به اندازه یک آپارتمان 20 طبقه دارد، دقایقی پس از پرتاب و رساندن محموله به ارتفاع و موقعیت مناسب جدا شد و در مأموریتی غیرممکن، راه خود را برای فرود به سوی سکوی شناور در اقیانوس اطلس که برای فرود این موشک پیش‌بینی شده بود کج کرد تا ناباورانه بر سطح این سکو به سلامت فرود آید.

حالا مهندسان اسپیس‌ایکس باید راهی برای بازیابی و آماده‌سازی هر چه سریع‌تر و دقیق‌تر این موشک به منظور پرتاب بعدی پیدا کنند. اگر همین موشک تازه از فضا برگشته را بتوان دوباره راهی یک مأموریت فضایی کرد و با موفقیت آن را بر زمین نشاند، می‌توان نسبت به کاهش صد برابری هزینه پرتاب‌های فضایی مطمئن‌تر شد.

چرا فرود روی شناور مهم است؟

مهندسان اسپیس ـ ایکس پیشتر توانسته بودند همین فرود را به صورت موفقیت‌آمیز روی زمین انجام دهند، اما وقتی سعی کردند همان موشک را در دومین پرتاب پس از بازیابی با موفقیت روی عرشه کشتی در اقیانوس اطلس فرود آورند، در آخرین لحظات با بروز نقص فنی و انفجار موشک مواجه شدند. این اتفاق دست کم سه بار دیگر هم افتاد و هر مرتبه به میلیون‌ها دلار خسارت برای اسپیس ایکس منجر ‌شد. علت این که مهندسان تلاش داشتند امکان فرود موشک را روی سکوی شناور محقق سازند، این بود که در این صورت، هزینه لازم برای پرتاب و فرود موشک در خشکی باز هم کاهش می‌یافت. در این حالت محاسبات مسیری که باید موشک طی کند، ساده‌تر و احتمال موفقیت برای نشاندن موشک بیشتر می‌شد. بعلاوه در بسیاری از مأموریت‌های فضایی عملا امکان بازگشت موشک به نزدیکی محل پرتاب وجود ندارد.

رقابت با انگیزه‌های مختلف

ایلان ماسک، مدیر اسپیس‌ایکس که حدود 10 روز پیش از این موفقیت از خودروی برقی و فناورانه تسلا مدل 3 در لس‌آنجلس رونمایی کرده بود، درباره ارزش فناوری که مهندسانش به آن دست‌یافته‌اند، می‌گوید: موشک‌های مرحله اول را که سالم به زمین بازگردند، بین 10 تا 20 مرتبه دیگر می‌توان پرتاب کرد و بعید نیست با تعمیرات مناسب تا 100 بار هم بتوان آنها را راهی فضا کرد؛ آن هم در شرایطی که هزینه ساخت هر موشک فالکن 9 ـ که پیش از این به صورت یکبار مصرف از آنها استفاده می‌شد ـ حدود 60 میلیون دلار است و هزینه هر مرتبه بازیابی و تعمیر این موشک‌ها فقط 200 تا 300 هزار دلار آب می‌خورد. بجز اسپیس ایکس، شرکت بلواوریجین نیز مدتی است روی فرود موشک‌ها و بازیابی دوباره آنها کار می‌کند.

آخرین موفقیت این شرکت، 14 فروردین در سومین فرود موفقیت‌آمیز موشک نیوشپرد رقم خورد (خبر پایین همین صفحه را بخوانید). با این حال ابعاد این موشک که برای پرتاب‌های زیر مداری (حداکثر تا ارتفاع 100 کیلومتر از سطح زمین) طراحی شده با موشک فالکن9 قابل مقایسه نیست و طبیعی است فناوری توسعه آن با سرعت بیشتری نسبت به فالکن9 پیش برود.

منبع: جام جم

تماشاخانه