10 نکته درباره «بِرگزیت»

عصرایران؛ رضا غبیشاوی - رفراندوم ماندن یا خروج از اتحادیه اروپا برگزار شد و نتیجه آن، زلزله ای در جهان به وجود آورد که پس لرزه های آن یکی پس از دیگری نه تنها بریتانیا و اروپا، بلکه جهان را دستخوش تغییر و تحول قرار می دهد.
 
با وجود گذشت بیش از یک هفته از برگزاری همه پرسی اما هنوز حتی حامیان خروج (برگزیت) هم نمی دانند چه کنند و چه برنامه ای برای خروج از اتحادیه اروپا دارند. هنوز مشخص نیست حامیان برگزیت می خواهند چه کنند و این بلاتکلیفی خود ضربه ای بر پیکر اقتصاد بریتانیاست.

خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، اتفاق بسیار مهمی است. شاید به اهمیت تشکیل اتحادیه اروپا.

این حادثه قطعا تاثیرات بسیار مهمی بر بریتانیا،‌ اروپا و همه جهان خواهد داشت. این اتفاق، سرآغازی برای اتفاقات و حوادث مهمی خواهد بود که تاثیراتش تنها به حوزه اقتصاد و سیاست خلاصه نخواهد شد بلکه تبعات آن می تواند نقشه جهان را تغییر دهد. بررسی و پیش بینی تاثیرات این رفراندوم بر جهان، اروپا، خاورمیانه و ایران، بسیار مهم و استراتژیک است و می تواند هدایتگر گام های آینده باشد.

درباره این رویداد می توان به نکات زیر اشاره کرد.

1- نتیجه بر خلاف پیش بینی

نتیجه این رفراندوم برخلاف همه انتظارات و پیش بینی ها بود. این نشان می دهد از این پس حتی در جامعه توسعه یافته،‌ محافظه کار، سنتی مدرن و قابل پیش بینی مثل بریتانیا هم اتفاقات برخلاف پیش بینی ها در انتخابات ها روی خواهد داد.

این باعث می شود از این به بعد خوش بینی های گذشته را کناری بگذاریم و درباره قدرت گرفتن راست افراطی و تندروها در دیگر کشورهای اروپایی و فردی مانند ترامپ در امریکا نیز نگران باشیم.

رفراندوم بریتانیا و نتیجه شگفت آور آن باعث می شود درباره انتخابات آینده ریاست ایالات متحده آمریکا نگران شویم.

از یک سو اردوگاه ترامپ و حامیانش در نتیجه رفراندوم بریتانیا، روحیه گرفته اند و امیدوارند آنچه در بریتانیا روی داد در ایالات متحده هم تکرار شود. از سوی دیگر ممکن است به دلیل نتیجه رفراندوم بریتانیا، توجه بخش های خاموش و ساکت جامعه امریکا جلب شود و آنها را به سمت صندوق های رای بکشاند و مانع از پیروزی ترامپ و حامیانش شوند.

ترامپ قبل از این از خروج بریتانیا حمایت کرده بودو از بریتانیایی ها خواسته بود این گزینه را در پیش بگیرند.

نکته مهم اینجاست که وضعیت بریتانیا از نگاه بیرونی بعد از برگزیت، می توان برای سایر انتخابات ها در کشورهای اروپایی و امریکا تعیین کننده باشد.
اگر بریتانیا بعد از خروج از اتحادیه اروپا، با شرایط بهتری روبه رو شود امکان قدرت گرفتن راست های افراطی بیشتر می شود و در غیراین صورت، این زمینه ای برای عقب راندن آنها خواهد شد.

 2- خودزنی

با توجه به شرایط موجود و اظهار نظرها و اتفاقاتی که پس از اعلام خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا روی داده، تاکنون این اتفاق، به ضرر اقتصادی - سیاسی بریتانیا بوده است.

ارزش پوند واحد پول ملی بریتانیا 10 درصد کاهش یافته و رتبه اعتباری این کشور کم شده است.

از یک نظر می توان نتیجه رفراندوم ماندن یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را یک خودزنی برای این کشور توصیف کرد.

بریتانیا با خروج از اتحادیه اروپا از نظر اقتصادی و سیاسی تضعیف می شود.

زیرا اولا: اقتصاد بریتانیا از حالت ثبات خروج شده است. از آینده ای قابل پیش بینی وارد آینده ای مبهم و نامشخص شده است. مشخص نیست چه کسی نخست وزیر آینده بریتانیا می شود. مشخص نیست بریتانیا چه زمانی رسما درخواست خروج از اتحادیه اروپا را ارائه خواهد کرد. مشخص نیست بریتانیا آیا از بازار مشترک اروپا ( با چهار شرط آزادی حرکت سرمایه، کالا، خدمات و نیروی کار) موافقت خواهد کرد یا نه.

مشخص نیست روند خروج بریتانیا از ابتدا تا انتها چه مدت طول خواهد کشید. معلوم نیست فرآیند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا چگونه و با دریافت و ارائه چه امتیازاتی همراه خواهد بود. مشخص نیست رابطه بریتانیا با اتحادیه اروپا در آینده در زمینه اقتصادی و بازرگانی و سیاسی چگونه خواهد بود و دهها ابهام دیگر.

همه این ابهام ها، قاتل اقتصاد بریتانیا و سمی مهلک برای جذب سرمایه گذاری های خارجی در این کشور است.

علاوه بر این، با خروج از اتحادیه اروپا، بریتانیا مزیت های مهمی را که بخش مهمی از آنها در نتیجه عضویت در اتحادیه اروپا به دست امده بود از دست خواهد داد.

نخستین نشانه این اتفاق هم در نخستین دقایق بعد از اعلام پیشی گرفتن حامیان گزینه خروج خود را نشان داد. ارزش پوند انگلیس در برابر دلار آمریکا 10 درصد کاهش یافت و به کمترین رقم در 31 سال اخیر رسید. همزمان ارزش یورو در برابر دلار آمریکا هم 3 درصد کاهش یافت.

در نتیجه رفراندوم، هم بریتانیا ضرر می کند و هم اتحادیه اروپا اما ضرر کننده بزرگتر، ‌بریتانیا خواهد بود.

زیرا

اول - به دلیل کاهش ارزش پوند، بسیاری سعی می کنند برای جلوگیری از ضرر بیشتر، سرمایه های نقدی خود را از ارز پوند انگلیس به دلار تبدیل کنند. بانک مرکزی انگلیس هم گفته است برای تقویت ارزش پوند، حجم بیشتری پوند را وارد بازار خواهد کرد. همین دو اتفاق باعث تضعیف پوند انگلیس خواهد شد.

دوم - آینده بریتانیا به لحاظ سیاسی و اقتصادی مبهم و غیرشفاف شده است. این شرایط مناسبی برای صاحبان سرمایه و کسب و کار نیست.

 بسیاری از سرمایه ها از لندن به بازارهای اروپایی یعنی فرانکفورت آلمان و پاریس حرکت خواهند کرد.

خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا باعث تضعیف اقتصاد هر دو می شود. این موضوع تاثیر منفی بر اقتصاد جهان به ویژه اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه دارد. بریتانیا یکی از 7 اقتصاد بزرگ جهان است.

3- شکاف در جامعه بریتانیا

نتیجه رفراندوم نشان داد در میان مردم بریتانیا درباره موضوع مهم و سرنوشت سازی چون ماندن یا نماندن در اتحادیه اروپا، شکاف و اختلاف نظر بزرگی وجود دارد.

براساس نتایج موجود، در میان 4 منطقه تشکیل دهنده بریتانیا یا پادشاهی متحده (انگلیس، اسکاتلند، ایرلند شمالی و ولز)، اکثریت مطلق در مناطق اسکاتلند و ایرلند شمالی به علاوه شهرهای لندن و منچستر به ماندن رای دادند و اکثریت مطلق در دو منطقه انگلیس و ولز به خروج رای دادند.
حالا دولت های منطقه ای اسکاتلند و ایرلند شمالی می گویند که آنها خواهان باقی ماندن در اتحادیه اروپا هستند.

در نتیجه، اسکاتلندی ها به سمت برگزاری رفراندوم جدید برای استقلال از بریتانیا خواهند رفت. آنها قصد دارند با کسب استقلال از بریتانیا، به عنوان یک کشور، مستقل و عضو سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپا شوند.

به دلایل گفته شده در بندهای قبلی و براساس برآوردها و پیش بینی های منتشر شده از سوی اقتصاددانان و موسسات اقتصادی معتبر جهان، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا باعث می شود اقتصاد بریتانیا آسیب ببیند.
این موضوع قطعا به چالش های اقتصادی لندن و ادینبورگ خواهد افزود و انگیزه اسکاتلندی ها را برای جدایی از بریتانیا افزایش خواهد داد.

اسکاتلند از منابع نفتی برخوردار است و دلیلی ندارد هزینه های اقتصادی ماجراجویی های سیاسی لندن را بپردازد.
همزمان استدلال های مطرح شده برای جلوگیری از استقلال اسکاتلند از بریتانیا در رفراندوم قبلی (همه پرسی استقلال اسکاتلند از بریتانیا که رای نیاورد) نیز رنگ باخته اند.

گفته شده بود در صورت استقلال اسکاتلند از بریتانیا، این کشور جدید التاسیس دارای آینده ای مبهم و روند جدایی نیز بسیار پیچیده و غیرشفاف خواهد بود و همین موضوع باعث می شود سرمایه ها از اسکاتلند به لندن فرار کنند و این روند ضربه به اقتصاد اسکاتلند وارد خواهد کرد. حالا همین بلا بر سر بریتانیا در ارتباط با جدایی اش از اتحادیه اروپا آمده است.

اسکاتلند در صورت جدایی از بریتانیا می تواند ضمن کسب استقلال و بهره مندی مستقیم از منابع نفتی و ساحلی اش ،‌به عضویت اتحادیه اروپا درآید و مسیر ثبات و آینده قابل پیش بینی اش را طی کند و از پشتیبانی اتحادیه اروپا در برابر دولت لندن برخوردار شود. اسکاتلندی ها معتقدند دلیلی ندارد در صورتی که اکثریت آنها به ماندن در اتحادیه اروپا رای داده اند در هزینه ها خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا شریک شوند.

همزمان در ایرلند شمالی نیز این گزینه مطرح است که در صورت جدایی از بریتانیا و پیوستن به کشور ایرلند جنوبی، ایرلند شمالی دوباره به اتحادیه اروپا بازخواهد گشت.
ایرلند شمالی به لحاظ نژادی و مذهبی به ایرلند جنوبی نزدیک تر است تا انگلیسی ها.

یکی از عوامل ثبات در ایرلند شمالی و پایان درگیری های و نزاع میان ایرلند شمالی و لندن، عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا بود که هم اکنون این پوشش از میان رفته است.

همچنین در کابینه آینده بریتانیا در لندن، طیفی از نیروهای افراطی و ملی گرای انگلیسی بر سر قدرت خواهند آمد که موضع گیری از بالا به پایین آنها نسبت به اسکاتلندی ها و ایرلندی ها، انگیزه های آنان را برای جدایی از بریتانیا را تقویت خواهد کرد.

4- اینده اتحادیه اروپا - تقویت یا فروپاشی

اتحادیه اروپا بر پایه سیاسی - اقتصادی سه کشور قرار دارد. بریتانیا، آلمان و فرانسه. حذف یکی از این سه ستون اتحادیه اروپا قطعا می تواند به تضعیف این سازمان بین المللی منجر شود اما به قول رئیس شورای اتحادیه اروپا،‌‌ انچه تو را نکشد تو را قوی تر می کند.

آنچه که تاکنون روی داده فرار سرمایه ها از بریتانیا به سمت مراکز اقتصادی اتحادیه اروپا یعنی آلمان و فرانسه بوده است.

وضعیت سیاسی - اقتصادی بریتانیا بعد از خروج از اتحادیه اروپا برای آینده این سازمان بین المللی تعیین کننده است. اگر وضعیت بریتانیا بعد از خروج بهتر شود این روند الگوی دیگر کشورهای اتحادیه اروپا قرار می گیرد و در غیراین صورت به درس عبرتی برای آنها تبدیل می شود.

خروج از ثبات و ورود به ابهام و شرایط غیرشفاف مورد تقاضای هیچ یک از اعضای اتحادیه اروپا نیست چرا که به منافع اقتصادی آنها آسیب می زند.

در صورت ادامه ضربه های اقتصادی به بریتانیا بعد از خروج، جوامع اروپایی کلاه خود را بالاتر خواهند گذاشت گرچه همزمان گروه های راست افراطی در کشورهای مختلف اروپایی از جمله فرانسه،‌ هلند و آلمان تقویت شده اند و تلاش خواهند کرد تجربه بریتانیا را تکرار کنند.

با این حال در نتیجه همه پرسی بریتانیا، اتحادیه اروپا تحقیر شد و زخم آن به زودی التیام نمی یابد.

در نتیجه خروج، سهم و حضور بریتانیا در اتحادیه اروپا به دوش آلمان و فرانسه خواهد افتاد که جرمن ها سهم بیشتر را به دوش خواهند کشید. پس می توان انتظار داشت اتحادیه اروپا نسبت به گذشته، آلمانیزه تر شود و موانع در برابر همگرایی در اتحادیه اروپا با محوریت آلمان بیش از پیش فراهم گردد. این موضوع به افزایش قدرت اقتصادی - سیاسی آلمان خواهد افزود.

پس می توان پیش بینی کرد و انتظار داشت بریتانیا به لحاظ سیاسی - اقتصادی تضعیف و آلمان تقویت شود. می توان پیش بینی کرد در آینده ای دور جایگاه اقتصادی - سیاسی بریتانیا در جهان تنزل یابد. در ادامه این روند حتی ممکن است کرسی بریتانیا در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز در خطر قرار بگیرد و آلمان یکی از بهترین جانشین ها باشد.

5- ارتباط خاورمیانه و سوریه با اتحادیه اروپا .

درباره دلایل رای اکثریت شرکت کنندگان در رفراندوم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا قطعا دو اتفاق نقش بسیار مهمی داشتند.
نخست: حملات مسلحانه و تروریستی در اروپا و به دنبال آن ناامنی ها و احساس ناامنی در این منطقه. حملات تروریستی که در مناطق مختلف اروپا به وسیله شهروندان مهاجر تبار اروپایی انجام شده اند. شهروندانی که با ناامنی ها و جنگ داخلی در خاورمیانه در ارتباط بوده اند.

دوم: ورود سیل مهاجران از خاورمیانه و شمال آفریقا به اروپا. این روند مرزهای اروپا را به هم ریخته و کشورهای عضو اتحادیه اروپا را تحت فشار شدید اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قرار داده است.

خروج بریتانیا در اتحادیه اروپا در سال 2016 یکی از نتایج بهار عربی است که از سال 2011 در شمال افریقا و خاورمیانه آغاز شد و تبعات آن همچنان دامنگیر جهان است.

بحران ناامنی و پناهجویان در اروپا نتیجه مستقیم ناامنی و بی ثباتی ها در جنگ داخلی عراق و سوریه است که همچنان ادامه دارد. جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا یکی از تبعات ادامه انسان کشی در خاورمیانه است. این اتفاق در نتیجه انتخاب نقش تماشاچی از سوی جامعه جهانی در برابر تحولات خون بار و ادامه انسان کشی ها در سوریه است.

6- پیروزی راستگرایان در اروپا

خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا با تشویق و استقبال و حمایت جدی همه راست گرایان و ملی گرایان افراطی روبه رو شد. افرادی که با دموکراسی میانه خوبی ندارند. به گرایش های نژادپرستی و تقسیم بندی انسان ها براساس رنگ پوست، زبان و دین علاقه دارند. ترامپ، کاندیدای تندروی اردوگاه جمهوری خواهان در آمریکا، ماری لوپن و خرت فیلدرز رهبران راست افراطی ها در هلند و فرانسه از مهمترین حامیان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا هستند.
به همین دلیل این خبر خوبی برای دموکراسی در جهان نیست زیرا باعث تقویت تندروهای راستگرا شده است.

7 - بریتانیا را بهتر بشناسیم

رفراندوم اخیر درباره عضویت در اتحادیه اروپا و رفراندوم قبلی درباره استقلال اسکاتلند از بریتانیا، باعث می شود مردم ایران با این کشور بیشتر آشنا شوند و درباره بخشی از توهمات خود را درباره این کشور تجدیدنظر کنند.

8- دولت خطرناک آینده بریتانیا

نتیجه رفراندوم در بریتانیا تنها منجر به جدایی این کشور از اتحادیه اروپا نمی شود بلکه نخست وزیر و دولت بریتانیا هم تغییر می کند. چه کسانی جایگزین می شوند؟ به طور کامل مشخص نیست.

تا قبل از این به هنگام جابجایی قدرت در لندن، همیشه حزب حاکم دچار بحران می شد و جای خود را به حزب مخالف می داد. این شاید برای نخستین بار باشد که هر دو حزب حاکم و مخالف، با بحران در لایه های رهبری و کادر اصلی خود روبه رو هستند.

بیم آن می رود دولت آینده بریتانیا در اختیار شخصیت ها و چهره های تندرو و افراطی و درجه 2 حزب حاکم قرار بگیرد.

در شرایط امروز بریتانیا، سران حزب اصلی کارگر و محافظه کار و اکثریت اعضای ارشد هر دو حزب در رفراندوم شکست خورده اند زیرا آنها از ماندن حمایت می کردند و نتیجه رفراندوم، خروج درآمد.

دیوید کامرون نخست وزیر و رهبر حزب محافظه کار (حزب حاکم) و جرمی کوربین رهبر حزب کارگر به ماندن رای داده بودند و از این گزینه حمایت می کردند.
کامرون استعفا داد و جرمی کوربین هم برای کناره گیری تحت فشار است.

در هر دو حزب،‌ اقلیتی از اعضای درجه دوم،‌ از ایده جدا شدن حمایت می کردند. حامیان اصلی این ایده،‌ نه در احزاب اصلی که در احزاب کاملا خارج از قدرت هستند و در راس آنها حزب استقلال. حزب نزدیک به راست افراطی ملی گرا.

کابینه بعدی بریتانیا با حضور شخصیت ها و فعالان حامی جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا شکل می گیرد که اکثر آنها دارای افکار و ایده ها و نظرات نزدیک به راست افراطی هستند و این موضوع برای بریتانیا، اروپا و جهان بسیار خطرناک است.

دولت بعدی بریتانیا قطعا در برابر مشکلات اقتصادی، دست به اقدامات نامعمول سیاسی - اجتماعی خواهد زد و این موضوع خود بر حجم مشکلات اقتصادی خواهد افزود.

9- شکاف های جامعه بریتانیا

این رفراندوم نشان دهنده شکاف های خطرناک در جامعه بریتانیا بود. میان منطقه انگلیس و ولز از یک سو و مناطق اسکاتلند و ایرلند شمالی از سوی دیگر. میان شهرهای بزرگ لندن و منچستر و شهرهای کوچک/ میان طبقه متوسط و بالا از یک سو و طبقه پایین جامعه/ میان جوانان و افراد سن بالا

آنچه که در این رفراندوم تعیین کننده بود حضور تمام عیار حامیان خروج و حضور کمرنگ حامیان ماندن بود که درس عبرتی برای سایر کشورهاست.


10- ملکه و رای مردم

ملکه براساس سنت قدیمی، در این موضوع بسیار مهم به تعهدات خود پایبند ماند؛ خویشتنداری از خود نشان داد و از هر گونه اظهار نظر له یا علیه عضویت در اتحادیه اروپا خودداری کرد.

حتی رسانه ها نیز نتوانستند در این باره گمانه زنی کنند و به نقل از منابع آگاه، نظرات او را در این باره بیان کنند یا حدس بزنند.
 
همزمان، همه مقامات در همه سطح، بر احترام به دموکراسی و رای مردم تاکید می کنند گرچه می دانند این اتفاق به ضرر اقتصادی - سیاسی آنهاست زیرا اصالت از آن مردم است و تعیین سرنوشت، حق انحصاری آنها.