توفان گرد و خاکِ هفته گذشته معادل با 66 برابر حد مجاز و به وجود آمدن رطوبت 97 درصدی بامداد شنبه، باعث اختلال در شبکه های فوق توزیعِ برق اهواز و 10 شهرستان دیگر شد.

سایت فریادگر

از ابتدای انتصاب غلامرضا شریعتی به عنوان استاندار خوزستان، این استان مانند دوره های پیشین خود با بحران های زیادی روبرو بوده است.

از بحران ریزگردها (مهمان ناخوانده این روزهای مردم استان خوزستان) گرفته، که میراث شوم سالیان قبل است و با هر بار وزیدن نامیمونشان تمامی تاسیسات شبکه توزیع برق را هدف قرار می دهند و در پی آن شاهد از مدار خارج شدن تصفیه خانه ها شدیم؛ تا بحران ناشی از بارش اولین باران های پاییزی و مواجه شدن شهروندان استان خوزستان با تنگی نفس، بحران ورشکستگی صنایع و نتیجتا افزایش نرخ بیکاری در استان پر از مواهب خدادای استان خوزستان و ...

هدف از این نوشتار پرداختن به جنس بحران‌ها و چرایی ایجاد این بحران ها نیست، چرا که بعضی از بحران ها میراث شوم سالیان قبل و دولت های پیشین هستند. بعضی از آن ها ریشه در جغرافیای مرزی استان دارند، بعضی از بحران ها ریشه در تخریب های صورت گرفته در 8 سال جنگ تحمیلی دارند و ...

هدف بررسی کارشناسانه بحران های استان نیست چرا که بررسی هر کدام از این بحران ها، از حوصله راقم این سطور و مخاطبان آن خارج است و در عین حال هدف نویسنده پرداختن به امر دیگری به نام "مدیریت بحران" است.

در بررسی علمی و آکادمیکِ مدیریت جامع بحران، با مبانی ذیل مواجه هستیم: فرآيند عملکرد، برنامه‌ريزي و اقداماتِ اجرايي و دستگاههاي اجرايي است که توسط دستگاه دولتي، غيردولتي و عمومي پيرامون شناخت و کاهش سطح مخاطرات (مديريت ريسک) و مديريت عمليات مقابله و بازسازي و بازتواني منطقه آسيب‌ديده (مديريت بحران) صورت مي‌پذيرد.

در اين فرآيند با مشاهده پيش‌نشانگرها و تجزيه و تحليل آنها و منابع اطلاعاتي در دسترس تلاش مي‌شود به صورت يکپارچه، جامع و هماهنگ با استفاده از ابزارهاي موجود از بحرانها پيشگيري کرده يا در صورت بروز آنها با آمادگي لازم در جهت کاهش خسارات جاني و مالي به مقابله سريع پرداخته تا شرايط به وضعيت عادي بازگردد.

بحران دولت های پیشین چگونه در خوزستان سر باز کرد؟

با توجه به مبانی فوق، اساسا در مدیریت بحران دو رویکرد متصور است، یک رویکرد آن است که مدیران موضوعات را پیش از بحرانی شدن شناسایی و در نطفه خفه کنند و رویکرد دیگر آن است که حادثه پیش آمده به سطح آزار دهنده ای در ابعاد مختلف رسیده باشد و نیازمند مداخله فوری و ضرب الاجلی باشد.

در ادامه نوشتار به نمونه ای از مواجهه با "مدیریت جامع بحران" اشاره می کنم، در مورد ذیل بنا به جنس و نوع بحران، استاندار، برای جلوگیری از آن که ابعاد بحران به سطح آزار دهنده و حداقل خسارت جانی و روانی منتهی شود، رویکرد مداخله جویانه اتخاذ کرده است.

اوایل بهمن ماه سال جاری، استاندار خوزستان به همراه تعدادی از مدیران کل، مدیران منطقه آزاد اروند، فرمانداران و .. برای جذب سرمایه گذار عازم لهستان شده بودند.

هیات سیاسی-اقتصادی خوزستان به ریاست استاندار جوان با معرفی پروژه‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی در حوزه‌های انرژی، کشاورزی، بهداشت، حمل و نقل، آب و برق و پتروشیمی درصدد بود تا با جذب سرمایه‌گذاری خارجی موتور اقتصادی خوزستان را به حرکت بیشتری در آورد. شاید آنکه با این کار بتواند زیر ساخت های حیاتی استان خوزستان نظیر شبکه توزیع انرژی را بهبود بخشد و علاوه بر آن بتواند میراث شوم توسعه نیافتگی و نرخ بالای بیکاری به جا مانده از سالیان قبل را قبل از آن که مزمن شود، درمان کند.

در آن روزها، ریزگردها، مهمانِ ناخوانده این سال های استان خوزستان، به استان هجوم آوردند و "مدیریت جامع بحران" اقتضاد می کرد، پیش از آنکه حادثه پیش آمده به سطح آزار دهنده ای در ابعاد مختلف برسد، مداخله فوری صورت پذیرد. در آن هنگام ستاد "مدیریت بحران" می بایست با مشاهده پیش نشانگرها، تجزیه و تحلیل آن ها و منابع اطلاعاتی در دسترس (اداره کل هواشناسی، مجموعه وزارت نیرو و توانیر و ..) تشکیل شود و سریعا مدارس و ادارات قبل از آغاز به کار شدن، تعطیل اعلام شوند.

در سطح شهرستان اهواز و دیگر شهرستان های استان برای کاهش مخاطرات و آسیب ریزگردها، بالاخص در مناطق کم برخوردار شیر و ماسک توزیع شود و ... . در آن حادثه استاندار خارج از کشور بود، ستاد "مدیریت بحران" دیر تشکیل شد و دیر هنگام و پس از مراجعه دانش آموزان و والدین آنان، خبر تعطیلی مدارس ابلاغ شد.

همچنین علیرغم بی آب و برق بودن ادارات شهرستان اهواز، تمامی کارمندان به ادارات خود مراجعه کرده و در آن وضعیت بدِ آب و هوایی نتوانستند در خانه بمانند. شهر دچار هرج و مرج و بی نظمی شد و امنیت روانی شهروندان به کلی از بین رفت. اما مشابه با بحران فوق، بامدادِ روزِ 23 بهمن ماه سال جاری، بحرانی در ابعادی غیر قابل مقایسه با اوایل بهمن ماه سال جاری در استان خوزستان اتفاق افتاد.

شرح واقعه چنین بود: توفان گرد و خاکِ هفته گذشته معادل با 66 برابر حد مجاز و به وجود آمدن رطوبت 97 درصدی بامداد شنبه، باعث اختلال در شبکه های فوق توزیعِ برق اهواز و 10 شهرستان دیگر شد. موردی کمیاب که در هیچ کدام از سال های اخیر استان خوزستان، توامان، اتفاق نیفتاده بود.

ریزگردها به تنهایی کمتر به خطوط انتقال برق صدمه و آسیب وارد می کنند اما چنانچه این ریزگردها بر روی خطوط و شبکه انتقال برق قرار گیرند در صورت مواجه شدن با مه و رطوبت به گل و لجن تبدیل شده و شبکه انتقال برق را با مشکلاتی چون رسانا شدن یا اتصال سیم‌ها مواجه می کنند.

علیرغم شست و شوی شبکه های انتقال برق استان اما شبِ روز حادثه، به یکباره پدیده مه و رطوبت در استان رخ داد، شبکه های فوق توزیع برق را با مشکل مواجه کرد و مدیران برق استان برای مهار مشکلات احتمالی حتی ولتاژ برق نیروگاهها را پائین آوردند تا مشکلات به حداقل ممکن برسد اما به دلیل رطوبت بالا این شبکه های فوق توزیع با اختلال مواجه شدند.

گل و لای ناشی از گرد و خاک و رطوبت باعث شده بود که عملا کار انتقال برق از نیروگاهها به شبکه های فوق توزیع برق در استان با مشکل مواجه شود. بدلیل اختلال بوجود آمده برخی از نیروگاه های استان، از جمله نیروگاه رامین، که بخش عمده ای از برق استان خوزستان را تولید می کند از مدار خارج شد و عملا 11 شهرستانِ استان خوزستان بدون برق شدند و 5 نیروگاه استان از مدار خارج شدند.

به محض دریافت گزارش هواشناسی استان در ساعت 23 و 30 دقیقه جمعه شب، بحث کارشناسی و فرماندهیِ " مدیریت بحران" با مدیریت استاندار آغاز شد و تصمیمات کارشناسی مورد بررسی قرار گرفت.

ساعت 24، ستاد "مدیریت بحران" ابتدا با شورای معاونین در محل استانداری خوزستان برگزار شد. ساعت 4:30 صبح برای جلوگیری از هرج و مرج و بی نظمی در شهرستان ها کلیه مدارس، ادارات و مراکز آموزش عالی در دو نوبت به منظور برقراری آرامش و امنیت شهروندان تعطیل اعلام شدند و خبر آن بلافاصله جهت ابلاغ به کلیه پایگاه های خبری، سایت ها و صدا و سیمای استان خوزستان ارسال شد.

ساعت 7:30 صبح ستاد "مدیریت بحران" با حضور همه مسئولان و مدیران دستگاه های اجرایی به ریاست استاندار جوان برگزار شد و تصمیمات لازم جهت مواجهه و حل بحران اتخاذ شد. بلافاصله موضوع به دکتر جهانگیری، معاون اول ریاست جمهوری اطلاع داده شد.

جهانگیری و رییس دفتر وی در طول مدت بحران، بارها با استانداری خوزستان تماس گرفتند و مراحل کار با حساسیت کامل به سمع و نظر آنان رسید. با برنامه ریزی‌ های بسیار اصولی و کارشناسی شده، همچنین بسیج تمامی دستگاه های اجرایی و مستقر کردن کارشناسان و تکنسینهای برق در شبکه های فوق توزیع و نیروگاهها، 50 درصد برق شهرستان خرمشهر و 80 درصد ماهشهر در ساعت 11 وصل شد.

30 درصد برق اهواز و شادگان هم در ساعت 13 و 30 دقیقه وصل شد. نهایتا در ساعت 16، صد درصد برق 11 شهرستان یاد شده وصل شد و اوضاع به حالت عادی بازگشت. برق نیروگاه شماره 2 اهواز، با تلاش کارشناسان و کارکنان برق استان در ساعت 13 و 30 برقرار و عملا آب شهری اهواز در این ساعت به مدار وارد شد.

در طول مدت "مدیریت بحران"، با پیگیری های استاندار جوان و انتقال حساسیت های موجود به پایتخت، معاون اول رییس جمهور و ابعاد بحران بوجود آمده، وزیر نیرو نیز به نمایندگی از دولت ساعت 12 روز شنبه وارد استان خوزستان شد و با عزیمت به مرکز دیسپاچینگ برق استان موضوع را از نزدیک بررسی و دستورات لازم را صادر کرد.

کمیته بحران استانداری به ریاست شریعتی، استاندار خوزستان، روز شنبه در حضور وزیر نیرو و معاونین وی، یک هزار میلیارد ریال برای بهبود وضعیت تجهیزات برقی استان خوزستان و برای عایق بندی شبکه برق استان خوزستان و همچنین به منظور رفع مشکلات قطعی برق ناشی از ریزگردها در این استان اختصاص داد و مقرر شد 300 پست باقیمانده شبکه برق استان و 34 هزار ترانس و 8 هزار و پانصد کیلومتر طول خطوط شبکه برق طبق برنامه زمان بندی شده شست و شو شوند، تا از ایجاد بحران های احتمالی مشابه جلوگیری به عمل آید. برای این امر دو برنامه کوتاه مدت و بلند مدت توسط اعضای کمیته بحران استانداری خوزستان تدوین شد. در برنامه کوتاه مدت ظرف 30 تا 45 روز آینده شست و شو و ایمن سازی خطوط انتقال برق انجام خواهد شد و اقدامات عایق بندی و پایدار هم تا اردیبهشت ماه سال آینده به طور کامل انجام می پذیرد.

انتظار می رود هیئت دولت، معاون اول رییس جمهور و روحانی در یاری رسانی و کمک به استاندار، جهت فائق آمدن بر مشکلات عدیده استان خوزستان که به جا مانده از دوران قبل هستند، توجه بیشتری نمایند. اگر حضور و کارِ شبانه روزی استاندار نبود، بی شک امروز شاهد بحرانی گسترده در سر تا سر استان خوزستان بودیم. استاندار ، امروز تمام توان خود را به کار گرفته است، تا بسیاری از بحران های استان خوزستان نظیر توسعه نیافتگی و ... را علاج واقعه، قبل از وقوع نماید و نیک آنست دولتمردان فهیم دولتِ تدبیر و امید با تمام توان خود به کمک وی بشتابند.

تماشاخانه