طرح مسکن اجتماعی و حمایتی تا پایان عمر دولت یازدهم نتیجه نمی دهد

هیأت دولت، در هفته گذشته پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور مبنی بر تامین مسکن گروه‌های کم درآمد در دو قالب مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی را بررسی و تصویب کرد.

این پیشنهاد بر سه اصل نهادسازی و ایجاد سیاست پایدار، استفاده از ظرفیت های نهادهای مردم نهاد، خیرین و بخش خصوصی در ساخت و اداره مسکن برای گروه های کم درآمد و حداقل سازی  دخالت دولت در ساخت مسکن برای این گروه‌ها، تامین مسکن گروه‌های کم درآمد در دو قالب مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی استوار است.

در مدل مسکن حمایتی (کمک به ساخت و خرید مسکن ملکی و کمک بلاعوض) بانک مرکزی موظف شد نسبت به تعیین بانک عامل جهت تامین تسهیلات در سقف مبلغ اعلامی اقدام کند. استفاده از این تسهیلات برای خرید بناهای تا عمر 20 سال بلامانع است.

در این مدل، کمک به ساخت و خرید مسکن ملکی و کمک بلاعوض به متقاضیان مسکن مهر فاقد متقاضی از اهداف مدنظر است.

پیشتر گفته شده بود در این طرح برخی از افرادی که جزء دهک های درامدی پایین و دارای زمین هستند و مشکل زمین دارند خیرین به کمک انان بیایند تا مشکل زمین حل و با کمک تسهیلات ارزان قیمت صاحب خانه شوند. با توجه به تجربه مسکن مهر در مکان یابی، این طرح ها به صورت پراکنده در خود شهر و در مکانهایی که دارای خدمات زیربنایی باشد ساخته شود که سمت و سوی ما توجه به بافتهای داخل شهری و بافت های فرسوده است.

در مسکن اجتماعی نیز کمک به ساخت مسکن استیجاری، پرداخت کمک هزینه اجاره و وام قرض الحسنه ودیعه مسکن مورد توجه قرار گرفته و شامل اشخاص حقیقی و حقوقی خواهد شد که دارای زمین بوده و تمایل به احداث واحدهای مسکونی استیجاری با نرخ اجاره ترجیحی و در قالب توافق با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی داشته و به ازای هر واحد استیجاری تا دو برابر سقف تسهیلات اعلامی اعطا می شود.

همچنین وزارت راه و شهرسازی موظف شد نسبت به تامین زمین در محدوده شهرها (دارای تاسیسات زیربنایی آب و برق و گاز) و یا شهرهای جدید برای ساخت واحد استیجاری از طریق واگذاری به سازندگانی که تمایل به ساخت مسکن استیجاری – ملکی با رعایت حداقل 40 درصد اجاره ای دارند، اقدام کند.

ایرج رهبر انبوه ساز و فعال اقتصادی گفت: آنگونه که هیات دولت مصوب کرده در مسکن حمایتی قرار بر این است که با مبالغی که به اقشار مستضعف جامعه کمک می شود این افراد بتوانند ساختمان های زیر 20 سال را خریداری کنند در طرح مسکن اجتماعی نیز قرار بر این شده با توافق بنیاد مسکن، مسکن استیجاری با هزینه افراد ساخته شده و 40 درصد آن اجاره داده شود.

وی که به نحوه اجرای این طرحها به شدت انتقاد داشت گفت: چرا کسی که زمین دارد خودش را درگیر بنیاد مسکن بکند؟ چرا کسی که مالکیت یک زمین را در اختیار دارد باید 40 درصد زمین خود را برای مستاجران کنار بگذارد؟

به گفته رهبر در حال حاضر اقتصاد کشور در شرایطی قرار دارد که دولت باید به سرمایه گذاران التماس کرده و با طرح های مختلف آنها را تشویق کند که وارد فضای کسب و کار شوند این در حالی است که دولت بدون در نظر گرفتن شرایط و اوضاع اقتصادی برای سرمایه گذاران محدودیت نیز ایجاد کرده است.

این انبوه ساز تصریح کرد: در سنوات گذشته مسکن استیجاری را تجربه  کردیه ایم، تجربیاتی که نتیجه نداده چرا که فرهنگ ما فرهنگ مالکیت است و هیچ سازنده ای حاضر نمی شود ساخت و ساز کرده و ملک خود را در اختیار زوجی قرار بدهد که در مورد زمان رفتن و تخلیه ملک توسط آنها و مباحث دیگر اما و اگر های بسیاری وجود دارد.

وی افزود: به همین جهت دولت نباید برای مالکیت محدودیت ایجاد کند و تا حد ممکن باید با پروانه تشویقی، کاهش عوارض، معافیت مالیاتی، تسهیلات ارزان قیمت و ... از سازندگان حمایت کرده و در راستای خروج از رکود حرکت کند. در عین حال این مشوق ها سبب می شد تا سرمایه گذار با انگیزه بالا مسکن بسازد اما اینکه برای مالک شرط و شروط تعیین شود عاملی است تا از این طرح ها استقبال نشود.

رهبر یادآوری کرد: در شرایطی که تنها چند ماه تا پایان عمر دولت باقی مانده است ارائه مدلی که اما و اگر های بسیاری دارد و می تواند محل مناقشه باشد چندان مطلوب به نظر نمی رسد و بعید است که در صورت اجرای این طرح، نتایج آن به عمر دولت یازدهم قد بدهد.

پیشتر معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن از اجرای طرح مسکن اجتماعی تا پایان سال 95 خبر داده و گفته بود:  مسکن مهر درس های مهمی به ما داد و از این تجربه ها در مسکن اجتماعی استفاده خواهد شد. تامین مسکن از طریق یارانه، اجاره و رهن در مسکن مهر وجود نداشت و فقط مالکیت را حل می کرد و زمین را با حداقل قیمت در اختیار افرادی که آورده مورد نیاز را داشتند قرار می داد و دهک های خیلی پایین نمی توانستند از این طرح استفاده کنند.

معاون امور مسکن شهری بنیاد مسکن تاکید کرده بود؛  در برنامه مسکن اجتماعی 2 برنامه با عنوان مسکن اجاره ای و مسکن حمایتی پیش بینی شده است. ‍‍‍‍در طرح مسکن حمایتی چند راهکار پیش بینی شده تا فضا و امکاناتی برای ساخت صورت گیرد و تمامی دستگاه های علاقمند که خانواده های کم درآمد را تحت پوشش دارند از جمله کمیته امداد حضرت امام، خیرین مسکن ساز و بهزیستی به ساخت واحدهای اجاره ای کمک کنند.

حق شناس گفته بود؛  سازندگان و شرکت‌های ساختمانی دارای زمین و انبوه‌سازان فاقد زمین ، در صورتی که تمایل به ساخت مسکن اجاره‌ای با شرایط مدنظر دولت داشته باشند تسهیلات یارانه ای خواهند گرفت تا به ساخت مسکن استیجاری، اقدام کنند. مسکن اجاره ای، خانوارهای کم درآمد را پوشش می دهد و برخی از افراد که قادر به پرداخت اجاره ماهانه خود نیستند با ارایه واحدهایی به انها کمک می شود.

به گفته وی؛ مطابق آماری که مرکز آمار از درآمد هزینه خانوار منتشر می کند برای شهرهای کوچک ماهی 200 هزار تومان و شهرهای بزرگ ماهی 400 هزار تومان هزینه اجاره به خانواده های تحت پوشش کمک می شود. دربرخی شهرها رهن نسبت به اجاره بیشتر رواج دارد و در برنامه پیش بینی شده است کمک رهن به روش وام ارزان قیمت با دوره پرداخت 3 ساله به مبلغ 7 میلیون تومان پرداخت شود.

حق شناس با بیان اینکه در این طرح خانه های به قصد اجاره مشخص و ساخته می شود افزوده بود؛ 30 درصد واحدهای مسکونی کشور واحدهای اجاره ای هستند، در این برنامه پیش بینی شده که افراد کم درآمدی که توان اجاره نداشته باشند از این واحدها استفاده کنند. ساخت مسکن اجاره ای بر مبنای بازار مسکن فعلی برنامه ریزی شده است.

طرح مسکن اجتماعی برای شناسایی خانواده های تحت پوشش است اما مسکن مهر برای عام و فاقدین مسکن بود. در مسکن اجتماعی یارانه ای به افراد فاقد مسکن که از جانب بنیاد مسکن، کمیته امداد و بهزیستی به وزارت رفاه معرفی شوند، پرداخت می شود. مسکن اجتماعی از امسال کلید می خورد و سال آینده برنامه کامل ان اجرا می شود و منتظر آخرین تغییر هستیم تا جزییات را منتشر کنیم.

حالا باید منتظر ماند و دید که آیا سرمایه دارن از این مدلها استقبال کرده و برای ساخت مسکن حمایتی و اجتماعی آستین بالا می زنند و یا عدم استقبال آنان سبب می شود تا اجرای این طرح ها کفاف عمر دولت یازدهم را ندهد.