۹۵ با چه کتاب‌هایی به پایان رسید

در ادامه روند بررسی محتوایی بازار نشر در سال ۹۵، و انتشار دو گزارش که ابتدا و انتهای تابستان این سال منتشر شدند، تولید گزارش دیگری از فصل زمستان سال ۹۵ در دستور کار قرار گرفت. در دو گزارش پیشین، آثار ۲۰ ناشر به عنوان نمونه‌های انتخابی از ناشران فعال تهران و شهرستان برای حضور در گزارش انتخاب شدند که در گزارش سوم، برخی از آنان با نمونه‌های دیگر جایگزین شدند.

به گزارش مهر، یکی از مسائلی که به عنوان تاثیر بر فروش کتاب‌ها در گزارش پیشین مطرح شد، برنامه تلویزیونی خندوانه و معرفی کتاب در آن بود. اما در گزارش پیش رو، عوامل دیگری بر فروش زمستانی کتاب‌ها تاثیر داشته که تعدادی از آن‌ها، حوادث و اتفاقات سیاسی اجتماعی بوده اند. به عنوان مثال می‌توان به چند کتاب پرفروش نشر تیسا یا ثالث با عناوین «مصلحت نامه»، «روایت بحران هسته‌ای ایران» (ناگفته‌های یک دیپلمات)، «سیاست خارجی و دیپلماسی هسته‌ای ایران: از تقابل تا اعتمادسازی» و «از هاشمی تا روحانی» اشاره کرد که درگذشت آیت الله‌ هاشمی رفسنجانی و برجام موجب فروش بیشتر آن‌ها شدند.

فروش بالای برخی کتاب‌ها در این مقطع زمانی یعنی ابتدای دی تا پایان اسفند ۹۵، به دلیل نام مولف یا مترجم شان بود؛ مثلا رمان‌های رضا امیرخانی در نشر افق یا ترجمه‌های ویدا اسلامیه از جی. کی رولینگ در انتشارات کتابسرای تندیس. در این زمینه همچنین می‌توان به ترجمه عادل فردوسی‌پور از کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» از نشر چشمه یا مجموعه شعرهای شاعران معاصر که انتشارات نگاه سال‌هاست به انتشارشان اشتغال دارد، اشاره کرد. رمان «سمفونی مردگان» به قلم عباس معروفی که نشر ققنوس چاپش می‌کند و ترجمه ترانه علیدوستی از «تاریخ عشق» یا رمان‌های زویا پیرزاد و مصطفی مستور که نشر مرکز منتشرشان می‌کند، هم از این قاعده مستثنی نیستند.

برخی آثار هم که در حوزه ادبیات انقلاب و دفاع مقدس جا دارند که به دلیل بحث و گفتگوهایی که درباره شان وجود دارد، در بازار نشر مورد توجه قرار دارند. «دختر شینا» و «وقتی مهتاب گم شد» از انتشارات سوره مهر و «عباس دست طلا» از انتشارات فاتحان هم از جمله کتاب‌هایی هستند که فروش بالایشان به دلیل این عوامل است.

به هر حال، گزارش پرفروش‌های زمستان ۹۵ را هم با شکل و شمایل گزارش‌های پیشین پرفروش‌های بازار نشر در ابتدا و انتهای تابستان دنبال می‌کنیم و در انتها به جدول خلاصه این گزارش می‌رسیم. نام ناشران هم مانند گزارش‌های پیشین، با ترتیب حروف الفبا مرتب شده اند.

با استفاده از ترتیب حروف الفبا، اولین ناشری که به آن می‌رسیم، انتشارات آفرینگان است که کتاب‌های کودک و نوجوان را به صورت تالیف و ترجمه منتشر می کند. آفرینگان چندی پیش کتابی با عنوان «شازده کوچولو» منتشر کرد که علاوه بر متن اصلی این اثر آنتوان سنت اگزوپری، پیشینه و چگونگی تولد شخصیت شازده کوچولو را به همراه تصاویر و نقاشی‌های اولیه اگزوپری از او در بر می گیرد. این کتاب با ترجمه مدیا کاشیگر چاپ شد و به عنوان یکی از پرفروش‌های زمستان آفرینگان معرفی شد. رمان «وحشی» نوشته دیوید آلموند نوشته دیوید آلموند با ترجمه نسرین وکیلی و «دنیای شگفت انگیز فلسفه» نوشته سارا تاملی و مارکوس ویکس با ترجمه پریسا صیادی و سرور صیادی دو کتاب دیگر پرفروش این ناشر در زمستان هستند.

ناشر بعدی، انتشارات آهنگ قلم در شهر مشهد است که چاپ دوم «درسنامه جامع مدیریت هتل داری» نوشته مهدی رجبیان را به عنوان یکی از پرفروش‌های خود معرفی می کند. چاپ دوم این کتاب، ابتدای زمستان منتشر شد. اولین چاپ آن نیز در سال ۹۰ منتشر شد که به دلیل تقاضای مخاطبان، امسال به چاپ دوم رسید. «گزارش چند مرگ و زندگی» مجموعه داستانی به قلم فرخنده فاضل که چاپ اولش فروردین ۹۵ راهی بازار شد، از دیگر پرفروش‌های این ناشر است. این مجموعه داستان، دی ماه به چاپ دوم رسید. مجموعه عکس‌های مصطفی قاسمی‌نژاد از حیات وحش با عنوان «پرواز بوف» سومین پرفروش زمستانی آهنگ قلم است.

نشر افق از جمله ناشرانی است که هم در حوزه کودک و نوجوان و هم بزرگسال فعالیت می‌کند. پرفروش‌های زمستان ۹۵ این ناشر هم، آثار هر دو گروه سنی مخاطب را شامل می شوند. دو عنوان از پرفروش‌های بزرگسال افق در ۳ ماهه پایانی سال ۹۵، آثار رضا امیرخانی هستند؛ چاپ چهل و سوم رمان «منِ او» و چاپ بیست و هشتم رمان «ارمیا».رمان «ژنرال جنوبی اهل بیگسور» نوشته ریچارد براتیگان با ترجمه رضا نوحی دیگر پرفروش بزرگسال است. در حوزه کتاب‌های کودک و نوجوان این ناشر نیز، می‌توان به چاپ دوم کتاب‌های مجموعه «تام گیتس» نوشته لیز پیشون اشاره کرد. همچنین مجموعه دو جلدی «دونده هزارتو» نوشته جیمز دشنر و رمان ایرانی «باز هم سفر» نوشته ناصر یوسفی.

پرفروش‌های انتشارات بوتیمار به عنوان یک ناشر دیگر مشهدی، دو رمان و یک نمایشنامه هستند. رمان «هولوگرامی برای شاه» نوشته دیو اگرز با ترجمه علی معصومی و ندا مهبودی یکی از این عناوین است. با اقتباس از این رمان، فیلمی سینمایی با بازی تام هنکس هم ساخته شده است. کتاب بعدی، «تخم گذاری در جیب» شامل ۳ نمایشنامه از رسول یونان است و پس از آن هم ترجمه گروهی از مترجمان از رمان «زندگی پشت زندگی» نوشته کیت اتکینسون است.

ناشر بعدی انتشارات بیدگل است که بیشتر به چاپ کتاب‌های سینمایی و مربوط به هنر تئاتر شناخته می‌شود. این ناشر برای اولین بار در این گزارش حضور دارد و به عنوان نمونه یکی از ناشرانی که به چاپ کتاب‌های مربوط به هنرهای نمایشی اشتغال دارند، در بررسی مذکور شرکت داده شد. «شعر مدرن از بودلر تا استیونس» اثر مراد فرهادپور که یک اثر چاپ اولی است، در کنار دو چاپ اولی دیگر از جمله پرفروش‌های این ناشر در زمستان است. دو کتاب دیگر هم عبارت اند از: «نگاهم کن! خیالم کن! (۴۷ جستار درباره عکس)» اثر یوریک کریم مسیحی و «دره علف هزار رنگ» مجموعه ای از اشعار بیژن الهی.

وقتی به انتشارات تیسا می‌رسیم، با توجه به خبرهایی که از تجدید چاپ کتاب «بیشعوری» نوشته خاویر کرمنت منتشر شده، می‌توانیم حدس بزنیم که یکی از حاضران فهرست پرفروش‌هاست و همین طور هم هست. چون این کتاب که ابتدای تابستان ۹۵ هم در ابتدای فهرست پرفروش‌های این ناشر بود، این بار در صدر فهرست زمستانی قرار گرفته است. کتاب بعدی، «بقای سرمایه داری» اثرهاینریز لوپز است که آیدین ترکمه آن را ترجمه کرده است. کتاب بعدی، «عکاسی خیابانی با اریک کیم» با ترجمه شاهین غفاری و نیما رجبی است که بین رتبه‌های سوم و چهارم این ناشر در زمستان، در نوسان بود و گاهی در جایگاه سوم و گاهی هم در جایگاه چهارم این فهرست قرار می گرفت.

از میان کتاب‌های انتشارات تیسا، چند کتاب هم با موضوعات سیاسی بودند که به دلیل اتفاقات رخ داده در سال ۹۵ از جمله درگذشت آیت الله‌ هاشمی رفسنجانی و اخبار مربوط به برجام، به فروش بالایی دست پیدا کردند. «روایت بحران هسته ای ایران» (ناگفته‌های یک دیپلمات) نوشته سید حسین موسویان، «سیاست خارجی و دیپلماسی هسته ای ایران: از تقابل تا اعتماد سازی» نوشته رحمن قهرمانپور و «از هاشمی تا روحانی» نوشته علی باقری دولت آبادی از جمله این کتاب‌ها هستند.

در مورد نشر ثالث، می‌توان بیشتر کتاب‌های چاپ اولی این ناشر و آن عناوینی را که پایان زمستان به چاپ رسیده اند، در فهرست پرفروش‌ها مشاهده کرد. یکی از این کتاب‌ها، مجموعه دو جلدی «مصلحت نامه» شامل حاشیه نگاری دیدارهای آیت الله‌ هاشمی رفسنجانی است که به قلم زهرا شیدوش و محمد محمودی نوشته شده است. کتاب بعدی، «ظهور و سقوط دوچه موسولینی» نوشته کریستوفر هیبرت با ترجمه بیژن اشتری است. «نامه‌های عاشقانه» اثر جبران خلیل جبران با ترجمه آزاده مسعودنیا و مبانی ویرایش کتاب و مقدمه زبان داستان نوشته محمد حسینی از دیگر پرفروش‌های ثالث در زمستان هستند.

علاوه‌بر این کتاب‌های چاپ اولی، دو کتاب تجدیدچاپی هم در فهرست پرفروش‌های ثالث به چشم می خورند که عبارت اند از: چاپ چهارم «خانه‌ای با شیروانی قرمز» شامل گفتگو با عباس کیارستمی و آیدین آغداشلو و چاپ پنجم «مهاتما گاندی» (داستان تجربه‌های من با راستی) که زندگینامه خودنوشت گاندی است و توسط مسعود برزین ترجمه شده است.

میان کتاب‌های پرفروش نشر چشمه در مدت زمان مذکور، می توان در ابتدای فهرست، نام کتاب «هنر شفاف اندیشیدن» را مشاهده کرد که ترجمه ای از عادل فردوسی پور گزارشگر فوتبال و مجری برنامه تلویزیونی ۹۰ است. چاپ سی و نهم این کتاب با فروش ۷ هزار و ۸۲۷ نسخه پرفروش ترین کتاب چشمه در زمستان بوده است. چاپ سیزدهم ترجمه پیمان خاکسار از رمان «جزء از کل» نوشته استیو تولتز هم با فروش ۵ هزار و ۵۶۸ نسخه در جایگاه دوم پرفروش‌ها جا دارد. رمان ایرانی رمان «پاییز فصل آخر سال است» نوشته‌ نسیم مرعشی هم با فروش ۳ هزار و ۵۸۷ نسخه از چاپ نوزدهمش در جایگاه سوم پرفروش‌های این ناشر قرار گرفته است. جالب است که پس از رمان ایرانی، یک رمان خارجی در جایگاه چهارم قرار دارد. «عقاید یک دلقک» نوشته‌هانریش بل با ترجمه محمد اسماعیل زاده در سال ۹۵ به چاپ سی و هفتم رسید و ۳ هزار و ۴۷۱ نسخه از آن به فروش رفت.

کتاب‌های بعدی پرفروش‌های چشمه در زمستان ۹۵ به این ترتیب اند: چاپ دوازدهم رمان «عامه پسند» نوشته چارلز بوکوفسکی با ترجمه پیمان خاکسار، چاپ پنجاه و هشت کتاب «تئوری موسیقی» نوشته مصطفی کمال پورتراب، چاپ پنجاهم «کافه پیانو» نوشته فرهاد جعفری، چاپ ششم مجموعه داستان «بهترین شکل ممکن» نوشته مصطفی مستور، چاپ سوم رمان «مردی به نام اوه» نوشته فردریک بکمن با ترجمه حسین تهرانی و چاپ سی و دوم «جای خالی سلوچ» نوشته محمود دولت آبادی.

پرفروش‌های نشر روزگار در زمستان هم عبارت اند از: «از بوستان جان» (گزیده زبان و ادب فارسی) نوشته زهرا اسدی و محمد عزیزی، ترجمه معصومه عسگری از رمان «گتسبی بزرگ» نوشته اسکات فیتز جرالد و «هیچ هیچ شدن» که مجموعه داستانی به قلم خدیجه قاسمی است. این کتاب برای اولین بار در سال ۸۹ چاپ شد.

بین عناوین نشر روزگار نو هم می توان این کتاب‌ها را به عنوان پرفروش‌های فصل زمستان مشاهده کرد: «در باب امپراطوری» نوشته فرانسیس بیکن با ترجمه زیبا ستاری، «مسیحیان و سقوط روم» نوشته ادوارد گیبون با ترجمه مرضیه خسروی و «سخنرانی‌های آبراهام لینکلن» با ترجمه اسماعیل قهرمانی پور. هر سه کتاب از مجموعه «ایده‌های بزرگ» هستند که این ناشر چاپ می کند.

گفتگو با مدیر انتشارات سفیر اردهال درباره پرفروش‌های این ناشر در زمستان، نتیجه ای تقریبا مشابه با ابتدای تابستان ۹۵ دارد. ۲ کتاب پرفروش زمستان این ناشر با پرفروش‌های تابستانی اش مشابه اند و یک عنوان جدید در این فهرست به چشم می خورد. به این ترتیب، «۳۶۵ روز آشپزی گیاهی ایرانی» نوشته محمد دریایی و نسخه تصحیح شده «ذخیره خوارزمشاهی» با ۶ جلد دو کتاب تکراری این فهرست اند که البته «۳۶۵ روز آشپزی گیاهی ایرانی» به چاپ چهارم رسیده است. اما دیگر عنوان پرفروش زمستانی این ناشر، «سرزمین کرمانج‌ها» نوشته سعید اسدی فر است.

در مورد انتشارات سوره مهر نکته قابل اشاره این است که پرفروش‌های ابتدا و انتهای تابستان، حاوی دو عنوان «کتاب» از فاضل نظری و «دختر شینا» بودند که از این دو عنوان «دختر شینا» بین پرفروش‌های زمستان است. همچنین فهرست زمستانی پرفروش‌های این ناشر، دو اثر از یک نویسنده را به خود می بیند. به این ترتیب، چاپ هفتادم «دختر شینا» خاطرات زندگی قدم خیر محمدی کنعان، همسر سردار شهید حاج ستار ابراهیمی هژیر نوشته بهناز ضرابی زاده، چاپ هفتم «وقتی مهتاب گم شد» شامل خاطرات علی خوش لفظ با مصاحبه و تدوین حمید حسام و چاپ هفتم «گلستان یازدهم» دربرگیرنده خاطرات همسر شهید علی چیت‌سازیان نوشته بهناز ضرابی زاده پرفروش‌های زمستانی سوره مهر اند.

انتشارات فاتحان یکی از ناشران دفاع مقدسی کشور است که همان طور که انتظار می رود، مانند دو گزارش پیشین، کتاب «عباس دست طلا» را به عنوان یکی از پرفروش‌های خود معرفی می کند. البته این کتاب با ویرایش جدید عرضه شده و نوبت چاپ بیست و یکم خود را پشت سر می گذارد. طی چند سال گذشته به واسطه توجه به آن و تجدید چاپ چندباره اش، از جمله کتاب‌های شناخته شده در بازار کتب دفاع مقدسی است. «بار دیگر نادر» هم یکی از کتاب‌هایی بود که در گزارش پایانی تابستان از آن نام برده شد و حالا چاپ سومش در فهرست پرفروش‌های زمستانی حضور دارد. این کتاب درباره شهید نادر مهدوی، یکی از شهدای جنگ‌های مقابله به مثل‌های ایران با آمریکا در خلیج فارس است. اما کتاب تازه فاتحان برای فهرست پرفروش‌های فصل گذشته، کتاب «فرشته نجات» و در واقع نسخه‌های چاپ دومش است. این کتاب روایتی از زندگی شهید فوزیه شیردل از پرستاران و بهیاران دفاع مقدس است.

طبق گزارش‌هایی ابتدا و انتهای تابستان ۹۵ از پرفروش‌های انتشارات قاف به عنوان یک ناشر آثار طنز منتشر کردیم، وضعیت پرفروش‌های این ناشر در دو مقطع زمانی یادشده تفاوتی نداشت و از کتاب‌های «فیضا له» از ناضر فیض، «برلایک رفته» اثر حسام الدین مقامی‌کیا و «شاقلوس» از امید مهدی نژاد نام برده شد. اما وضعیت در پایان زمستان کمی تغییر کرده و یک نام، جایگزین نامی دیگر شده است. به این ترتیب، چاپ سوم «فیض له» و چاپ دوم «شاقلوس» در کنار چاپ دوم «رساله صد فرمان» نوشته جلال سمیعی پرفروش‌های زمستان قاف هستند.

پرفروش‌های نشر ققنوس در زمستانی که گذشت عبارت اند از: رمان «ملت عشق» نوشته الف شفق با ترجمه ارسلان فصیحی، «سمفونی مردگان» نوشته عباس معروفی، «برتری خفیف» نوشته جف اولسون با ترجمه لطیف احمدپور و میلاد حیدری، «از فرانکلین تا لاله زار» (زندگی نامه همایون صنعتی زاده) نوشته سیروس علی نژاد، «مغلطه» (راهنمای درست اندیشیدن) نوشته جمی وایت با ترجمه مریم تقدیسی و «هنر همیشه بر حق بودن» نوشته آرتور شوپنهاور با ترجمه عرفان ثابتی.

رمان «دختر پرتقالی» نوشته یوستین گاردر با مهوش خرمی پور، فیلمنامه‌های «هری پاتر و فرزند نفرین شده» و  «جانوران شگفت انگیز و زیستگاه آنها» نوشته جی. کی رولینگ با ترجمه ویدا اسلامیه، «بازگشت به کافه چرا» نوشته جان استرلسکی با ترجمه مهوش خرمی پور و «آخرین نفس» نوشته پل کالانیتی نوشته مهرداد بازیاری هم از جمله کتاب‌های پرفروش انتشارات کتابسرای تندیس در فصل زمستان ۹۵ هستند.

نشر مرکز هم از جمله ناشران شناخته شده ایرانی است که جایش در گزارش‌های پیشین خالی بود و در گزارش زمستان ۹۵ حضور دارد. از پرفروش‌های این ناشر، دو اثر به زویا پیرزاد و یک اثر به مصطفی مستور از داستان نویسان ایرانی اختصاص دارد و باقی آثار ترجمه هستند. از کتاب‌های زویا پیرزاد، چاپ هفتاد و پنج «چراغ‌ها را من خاموش می کنم» و چاپ چهل و هشتم «عادت می کنیم» در کنار چاپ شصت و چهارم «روی ماه خداوند را ببوس» مصطفی مستور قرار دارند. چاپ هفتم «تصرف عدوانی، داستانی درباره‌ عشق» نوشته لنا آندرشون نویسنده سوئدی با ترجمه سعید مقدم از دیگر پرفروش‌های زمستانی مرکز است. بین کتاب‌های این ناشر که در زمستان فروش خوبی داشته اند، می توان به چاپ پنجم «تاریخ عشق» نوشته نیکول کراوس با ترجمه ترانه علیدوستی اشاره کرد.

با یک نگاه مقایسه گرا، می بینیم که پرفروش‌های زمستانی انتشارات نگاه، هیچ کدام در فهرست ابتدایی و انتهایی پرفروش‌های تابستان این ناشر حضور نداشته و عناوین جدیدی هستند. ۳ عنوان اول این فهرست، ۳ ژانر متفاوت شعر، داستان و متون اجتماعی را شامل می شوند. به این ترتیب ۳ عنوان اول فهرست پرفروش‌های نگاه در زمستان ۹۵ به این ترتیب اند: مجموعه گزیده اشعار نزار قبانی با عنوان «عشق با صدای بلند» با ترجمه احمد پوری، «گذر به موج سوم جامعه شناسی» نوشته محمد توحیدفام و «مورسو چه کسی را کشت؟» نوشته کمال داوود با ترجمه ابوالفضل الله دادی.

نشر نو هم از جمله ناشران تازه اضافه شده به این بررسی است. کتاب‌های پرفروش این ناشر در فصل زمستان ۹۵ به این ترتیب اند: «درک یک پایان» نوشته جولین بارنز با ترجمه حسن کامشاد که در طول سال ۹۵، پنج مرتبه چاپ شد، «فلسفه ملال» نوشته لارس اسوندسن با ترجمه افشین خاکباز که دو بار چاپ شد، چاپ سوم «قرآن کریم با چهار ترجمه کهن» و رمان «ریش آبی» نوشته املی نوتومب با ترجمه ویدا سامعی که در سال مورد نظر چهار مرتبه چاپ شد.

کتاب‌های مجموعه «شعر معاصر ایران» هم که دی ماه ۹۵ با قطع و چاپ جدید توسط این ناشر عرضه شدند، از جمله عناوین پرفروش آن هستند. به این ترتیب کتاب‌های شعر احمد شاملو، سیاوش کسرایی، سیمین بهبهانی و نیما یوشیج با اختلاف کمی از ۳ عنوان اولی، در فهرست پرفروش‌های این ناشر جا گرفته اند.

انتشارات هیلا هم که به چاپ آثار داستانی از نویسندگان ایرانی اشتغال دارد، ۳ کتاب از رمان‌های ایرانی را به عنوان پرفروش‌های زمستانی خود معرفی کرده است: «شهریور هزار و سیصد و نمیدانم چند» نوشته طلا نژادحسن، «اپرای مردان سبیل استالینی» نوشته محمداسماعیل حاجی‌علیان و «فیلم نگاری یک داستان عاشقانه» نوشته میترا عرفانی خانقاهی.