تا به امروز عادت کرده ایم که دارایی را بصورت فیزیکی درک و لمس کنیم مانند اسکناس، فلزات ارزشمند، خانه، ماشین و هر چیز دیگر که برایمان ارزشمند است. حال شکل جدیدی از پول وارد یک چرخه بین المللی شده که عملا امکان درک فیزیکی آن به عنوان یک دارایی با ارزش وجود ندارد.

عصرایران- این روزها اخبار زیادی درباره "بیت کوین" و رکوردهای عجیبش منتشر می شود و این در حالی است که در ایران، شناخت اندکی نسبت به این واحد پولی و کلاً "دارایی های دیجیتال" وجود دارد. بیت کوین ترکیبی از بیت به معنای واحد اطلاعات رایانه ای و کوین به معنای سکه در زبان انگلیسی است.

البته در حوزه اقتصاد نیز تکلیف Bitcoin چندان مشخص نیست و حتی آنهایی که به خوبی این پول دیجیتال را می شناسند توانایی ارائه تحلیل قابل اعتمادی درباره اش ندارند. برخی از کشورها معاملات بیت کوین را ممنوع کرده اند، برخی دیگر سعی دارند خود را با آن همراه کنند اما اقدام اجرایی در این رابطه ندارند! حتی اختلاف نظرهایی نیز میان اداره کنندگان کشورها در رابطه با بیت کوین مشاهده می شود. برای مثال روسیه از کشورهایی بود که مقامات ارشد آن از به کارگیری ارز دیجیتال حمایت کردند اما کارشناسان و مقامات اقتصادی این کشور ضمن مخالفت با بیت کوین، امکان استفاده رسمی از آن در روسیه را رد کرده اند.

با تمامی این حواشی و همچنین رکوردهایی که در شاخص برابری با دلار توسط بیت کوین ثبت می شود به نظر می رسد این شکل از دارایی دیجیتال به تدریج خود را به بازارهای سرمایه بین المللی تحمیل خواهد کرد. برای نمونه با افزایش ارزش بیت کوین، بورس سی ام ای شیکاگو از تصمیمی برای اضافه کردن سهام بیت کوین به لیست خود خبر داد که در صورت اجرا گام بزرگی در راستای تثبیت موقعیت بیت کوین به عنوان سرمایه ای مطمئن و واقعی تلقی می شود.

نکته جالب دیگر در این میان، اختلاف نظر میان میلیاردرهای مطرح جهان در رابطه با بیت کوین است. برای مثال تام لی و بیل میلر از نام های مطرح وال استریت جز حامیان و فردی مانند جیمی دایمن(از مدیران ارشد جی پی مورگان) در گروه مخالفان قرار دارد. این مدیر عالی رتبه جی پی مورگان بیت کوین را شکلی نوینی از کلاهبرداری مالی می داند. هاوراد مارکس میلیاردر سرشناس نیز بیت کوین را و رویکرد به آنرا چیزی شبیه"شرکت های هرمی" ارزیابی می کند.

البته میان مخالفان و موافقان بیت کوین یک گروه میانه رو را نیز باید در نظر گرفت که اشخاصی مانند مارک کوبان ثروتمند سرشناس در آن حضور دارند. این ها نه سرسختانه با بیت کوین مخالفت دارند و نه آنرا بهترین راه سرمایه گذاری می دانند؛ به همین دلیل با اختصاص بخشی از دارایی خود به سرمایه گذاری هایی مانند بیت کوین موافق هستند و البته متذکر می شوند که از قبل این پول را از دست رفته بدانید تا اگر مسیر اتفاقات برخلاف میل شما بود چندان دلگیر نشوید!

با این تفاسیر، شاید برایتان جالب باشد تا درباره بیت کوین؛ اینکه از کجا آمده، چگونه قابل دسترسی است، چگونه معامله می شود و ... اطلاعات بیشتری داشته باشید.

بیت کوین چیست؟

شاید در ابتدا بهتر است تا این پرسش را مطرح کنیم که اساسا بیت کوین چیست؟ در پاسخ باید گفت کشورهای مختلف از واحد پول اختصاصی خود استفاده می کنند و در برخی مناطق مانند حوزه یورو نیز یک ارز واحد رایج است. برای هر گونه فعالیت مالی بین المللی بارها پیش آمده که پول خود را تبدیل کنید تا شرایط انتقال یا مصرف آن تسهیل شود. حال شکل جدیدی از پول به میدان آمده تا دشواری های موجود در کار با پول را به حداقل رسانده و همه چیز را تحت کنترل مالکان سرمایه در آورد؛ از این رو بیت کوین نوعی شبکه توافقی است که براساس نظام پرداخت جدید شکل گرفته و در نهایت یک نوع دارایی دیجیتال یا ساده تر بگوییم پول مجازی را بوجود آورده است. حال آنکه این شبکه تحت کنترل شخص خاصی قرار ندارد و این مهمترین تفاوت آن با سایر پول ها محسوب می شود.

بیت کوین در واقع پول رایج در شبکه است که به صورت مجازی ایجاد و نگهداری می‌شود. شخص یا نهادی آن را کنترل نمی‌کند، چاپ نمی‌شود و به وسیله نرم‌افزاهای رایانه‌ای که در سراسر جهان مشغول حل مسائل ریاضی هستند، تولید می‌شود.

توجه داشته باشید پول های رایج یا از این به بعد بگوئیم "سنتی"! توسط بانک های مرکزی ایجاد می شوند و بانک تصمیم می گیرد که این پول وجود داشته باشد اما بیت کوین یک شبکه پرداخت غیر متمرکز است که هیچ شخص یا کمپانی خاصی روی فرایند تولید و تغییر قیمت آن کنترل ندارد. در این شرایط هر کس روی محیط مجازی کنترل پول خود را برعهده دارد و در واقع بر سیستم مالی بیت کوین اثر گذار می شود. از این رو تراکنش های این شبکه به صورت همتا به همتا(P2P) و بدون نیاز به واسطه انجام می شود این بدان مفهوم است که ما برای انجام تراکنش ها نیازی به نهادهای متمرکز مانند بانک ها نخواهیم داشت.

کمی بالاتر به شبکه پرداخت غیر متمرکز برای بیت کوین اشاره کردیم که تفاوت اصلی آن با ارزها سنتی است. یه چنین شبکه ای بلاک چِین می گویند که برای آن تعریفی ساده ارائه می کنیم:
هم اکنون فعالیت های روزانه ما ارتباط بسیار نزدیکی با واسطه ها دارد. برای مثال امور بانکی یا حتی ایمیل های خود را با کمک شرکت ها و سازمان های واسطه انجام می دهیم. زمانی که شما پستی در یک شبکه اجتماعی ارسال می کنید در واقع ابتدا این پست را به پایگاه داده سازمان مالک آن شبکه اجتماعی ارسال کرده و سپس واسطه مذکور آن را برای دوستان تان ارسال می کند. از این رو همه فعالیت های ما تحت کنترل واسطه ها قرار دارند. اما در پایگاه داده بلاک چین، اطلاعات یا همان دیتا میان میلیون ها رایانه توزیع شده اند و عملا نمی توان کنترلی بر آنها داشت. فرض کنید شخصی بخواهد بلاک چین را هک کند که برای این کار می بایست بالغ بر 50 درصد رایانه های موجود در شبکه که رمزنگاری پیشرفته ای دارند را هک کند که تقریبا غیرممکن است.

- برای نمونه اگر هر کدام از شبکه های اجتماعی محبوب روی بلاک چین اجرا شوند فقط کاربر می تواند پست های خود را حذف کند و حتی مدیران شبکه های مذکور نیز کنترلی بر امور نخواهند داشت. برای همین بلاک چین احتمال تقلب و خطا را به میزان قابل توجهی از میان می برد.

بیت کوین را چه کسی اختراع کرده است؟

هر چند اطلاعات دقیقی در این رابطه وجود ندارد اما مشخصات اولین بیت کوین در سال 2009 توسط یک برنامه نویس رایانه با نام ساختگی ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در یک فهرست ایمیل رمزنگاری شده، انتشار یافت. پس از آن این پروژه توسط توسعه دهندگان مراحل رشد و پیشرفت خود را طی کرده است. هدف ناکاموتو تولید پولی مستقل از هر نوع مرکز دولتی با قابلیت انتقال به صورت مجازی در بالاترین سرعت ممکن بود. بدین ترتیب افرادی که نرم افزار بیت کوین را روی رایانه یا گجت های هوشمند خود دارند از طریق اینترنت به یکدیگر متصل شده و شبکه پرداخت با بیت کوین را شکل می دهند. از این رو ارز دیجیتال مذکور بدون شبکه پرداختی که شرح داده شد عملا بی معنی خواهد بود.

شبکه فعالیت و تراکنش های هر عضو خود را پیگیری کرده و هر گونه خطا و پنهان کاری به سرعت فاش خواهد شد.

مالکیت شبکه

همانطور که عنوان شد شبکه بیت کوین مالکی ندارد و این اتصال کاربران در سراسر جهان است که به شبکه بیت کوین موجودیت می دهد. توسعه دهنگان با توجه به متن باز بودن بیت کوین فقط شرایط شبکه را بهبود می دهند اما پروتکل اصلی به هیچ عنوان قابل تغییر نیستند.

تراکنش ها

اکنون می دانیم که بیت کوین مستقل و غیر متمرکز عمل می کند. در نظر داشته باشید برای انتقال پول از کارت بانکی خود نیازمند بانک یا همان سازمان واسطه هستیم. در این شرایط تراکنش موردنظرمان نیازمند تایید از سمت بانک است که موجودی حساب را کم کرده و به حساب مقصد منتقل می کند اما همان طور که تاکید شد بیت کوین غیرمتمرکز عمل می کند و رایانه های فعال در سراسر شبکه وظیفه تایید و انجام تراکنش را برعهده دارند. بیت کوین در کیف پول الکتریکی کاربر با نام وَلِت ذخیره می شود که شبیه حساب بانکی عمل می کند اما تحت نظارت واسطه قرار نداشته و متعلق به کاربر است.

از این رو زمانی که می خواهیم در شبکه بیت کوین پول جابجا کنیم تنها کافی است آدرس ولت فرد موردنظر خود را دریافت کرده تا تراکنش را کامل کنیم. مقدار مدنظر ما از بیت کوین وارد شبکه شده و تحت محاسبات رایانه ای شبکه به مقصد می رسد.

چگونگی کسب بیت کوین

براساس پروتکل تعریف شده برای بیت کوین، افراد رایانه های پرقدرت خود را در اختیار شبکه قرار می دهد تا ضمن کمک به شبکه بیت کوین موقعیتی به نام ماینر یا استخراج کننده نیز شکل بگیرد این افراد به ازای محاسبات و تراکنش های تایید شده در شبکه، بیت کوین های جدیدی را به عنوان پاداش دریافت می کنند.

با استفاده از روش پرداخت با بیت کوین و یا دریافت دستمزد یک فعالیت با این ارزدیجیتال می توانیم مالک آن باشیم. همچنین امکان خرید از صرافی های و دلال های آنلاین وجود دارد. به این روش ها؛ مبادله مستقیم و همچنین استخراج بیت کوین که کمی قبل تر توضیح داده شد نیز اضافه می شود. وب سایت های متنوعی وجود دارند که به خرید و فروش بیت کوین می پردازند.

اختراع ناکاموتو کاملا بصورت نرم افزاری کنترل و برنامه ریزی شده و طی 2 دهه آینده 21 میلیون بیت کوین تولید خواهد کرد. براساس اطلاعات ارائه شده روند این تولید نیز بدین صورت است که هر ده دقیقه یک بار سکه ها با روشی شبیه لاتاری به بازار عرضه می شوند تا اشخاصی که دنبال سکه ها هستند با شرکت در لاتاری برنده میدان باشند. طی این روند آنهایی که سریع ترین رایانه ها را دراختیار داشته باشند بیشترین پول را به دست می آورند و سایرین نیز به نسبت سرعت خود برداشت خواهند داشت. فرایند تولید و توزیع بیت کوین را "ماینینگ" نام گذاشته اند و از نرم افزار "بیت کوین ماینر" برای شرکت در لاتاری مذکور استفاده می شود.

برای شروع نیز داشتن یک کیف پول الکترونیک یا همان ولت ضروری است که با مراجعه به سایت رسمی بیت کوین، دانلود و فرد مالک یک شماره حساب یا بهتر بگوئیم "بیت کوین آدرس"می شود. شماره حسابی که با عدد 1 شروع شده و این هویت شما در بازار معاملاتی بیت کوین خواهد بود مثلا چیزی شبیه این: 1DSCGHFgydkdJIt7KDK9jioUI

استخراج بیت کوین یک کسب و کار رقابتی است از این رو هرچه استخراج کنندگان بیشتری به شبکه وارد شوند رقابت افزایش یافته و درآمدزایی از آن دشوارتر خواهد شد. ماینرهای بیت کوین برای حضور در این رقابت باید به دنبال راهکارهای جدیدی باشند تا هزینه های استخراج را کم کنند. از این رو شرکت های بزرگ استخراج کننده به کشور هایی می روند که مالیات کمتری بپردازند و خدمات اینترنت در آنجا ارزان باشد.

یکی از مهم ترین مزیت های بیت کوین این است که شرایطی را فراهم می کند تا تراکنش کیف پول یا همان ولت کاربران در بلاک چین بیت کوین برای همه قابل رویت و پیگیری باشد اما بدون آنکه نام یا مشخصات مالک کیف پول فاش شود.

توجه به این نکته ضروری است که تراکنش ها قابل بازگشت نیستند مگر آنکه دریافت کننده آن را برای شما بازگرداند. چانچه به هر دلیل بیت کوین خود را از دست بدهید یا ولت شما به اصطلاح گم شود -و البته از آن نسخه پشتیبان هم نداشته باشید- بیت کوین های شما در شبکه باقی می ماند اما از گردش برای همیشه خارج می شوند. از این رو لازم است تا تمهیداتی برای نگهداری مناسب از کیف پول دیجیتال خود اندیشیده باشید.

آینده

پیش بینی دقیق در رابطه با آینده پول دیجیتال غیرممکن به نظر می رسد و آنچه طرفداران یا مخالفانش بیان می کنند نمی تواند مرجعی قابل اعتماد برای آینده نگری در این موضوع باشد.
پیش از هر چیز باید بدانیم که بیت کوین ارز جدیدی است که فعالانه در مسیر توسعه قرار دارد اما برقراری ارتباط و پذیرش آن نزد مخاطب احتمالا پروسه ای نخواهد بود که در کوتاه مدت انتظارش را داشته باشیم. از سوی دیگر همواره بیت کوین را در مقابل شکل سنتی پول مورد ارزیابی و سنجش قرار می دهند که این نیز نمی تواند فرمول مناسبی باشد.
سابقه شکل گیری و نیاز به چیزی مانند پول به زمانی باز می گردد که انسان به تدریج مبادله کالا به کالا را تجربه کرده و نابرابری ارزش کالاها و خدمات مختلف او را به سمت توافق بر یک شی با ارزش به عنوان شاخص معاوضه سوق داده است. از این رو تا به امروز عادت کرده ایم که دارایی را به صورت فیزیکی درک و لمس کنیم مانند اسکناس، فلزات ارزشمند، خانه، ماشین و هر چیز دیگر که برایمان ارزشمند است.
حال شکل جدیدی از پول وارد یک چرخه بین المللی شده که عملا امکان درک فیزیکی آن به عنوان یک دارایی با ارزش وجود ندارد برای همین زمان زیادی لازم است تا بتوان این شکل از گردش مالی را درک کرد.

شاید گفته شود بیت کوین این روزها با سرعت مسیر افزایش ارزش را پیش گرفته و بنابراین با اقبال مخاطبان مواجه خواهد شد اما همان طور که در ابتدای بحث نیز اشاره شد بیشتر طرفداران بیت کوین هم اکنون از گروه سرمایه گذاران ماجراجو هستند که حذف بخشی از سرمایه شان هم چندان موقعیت زندگی آنها را چالشی نخواهد کرد اینکه چنین شرایطی را بخواهیم برای عموم جامعه در نظر بگیریم ، دور از ذهن است.

حال باید منتظر ماند تا بیت کوین خودش آینده را مشخص کند که آیا پول دیجیتال در تمامی مراودات پول های سنتی، جایگزین خواهد شد یا آنکه حال و هوای این روزهای بیت کوین تنها یک رویداد مقطعی و هیجانی است که از میان خواهد رفت؟! البته می توان حالت سومی را هم در نظر داشت و آن حضور بیت کوین کنار روش های موجود با محوریت پول به اصطلاح سنتی و تداوم مسیر توسعه و پیشرفت در شبکه پول های دیجیتال است تا در نهایت شاید روزی بیت کوین انتخاب اول بازار سرمایه شود.

تماشاخانه