عصر ایران؛ محسن ظهوری ـ وقتی به دادگاه رفتند، ۴۸ نفر بودند، اما تا امروز هم به مشهورند؛ ۵۳ فعال سیاسی که پلیس دوره رضاشاه آن‌ها را بازداشت کرد. انور خامه‌ای هم یکی از آن‌ها بود. جوانی با سری پرشور و قلمی روان و زیبا که ارثیه پدرش شیخ یحیی بود. روزنامه‌نگار مشهور دوران مشروطه که مهم‌ترین روزنامه‌های دوره مشروطه را مدیریت و سردبیری کرده بود؛ حبل‌المتین تهران، مجلس و ایران.

گرچه ۱۲ ساله بود که پدرش را از دست داد، اما مسیر زندگی‌اش همان شد که پدر رفته بود و همین هم برای انور دردسرساز شد. وقتی تقی ارانی با عقاید دو آتشه مارکسیستی‌اش در ۱۳۰۹ به ایران برگشت و مقالاتی درباره سوسیالیسم و نبرد طبقاتی نوشت، انور خامه‌ای هم یکی از کسانی بود که به او پیوست. عمده کار آن‌ها انتشار مقاله و ترجمه کتاب بود، اما با اعتصاب دانشجویان دانشکده فنی در سال ۱۳۱۶، پلیس آن‌ها را دستگیر کرد. جمعا ۵۳ نفر، که چندتایی از آن‌ها در روزهای اول آزاد شدند و بقیه بعد از ۱۶ ماه بازجویی، به دادگاه رفتند. این گروه که کسانی چون تقی ارانی، بزرگ علوی، ایرج اسکندری، خلیل ملکی و احسان طبری هم در میان‌شان بود، به ۵۳ نفر مشهور شدند و از سه تا ده سال راهی زندان شدند.

با استعفای رضاشاه در سال ۱۳۲۰، این محکومین با عفو قضایی آزاد شدند. چند نفری از آن‌ها بلافاصله به کار سیاسی روی آوردند و حزبی به نام توده را بنیان گذاشتند. انور خامه‌ای هم پنج سالی از اعضای رده بالا و هسته مرکزی این حزب بود، اما به سرعت کنار کشید. او اعتقاد داشت که این حزب منافع ملت ایران را تامین نمی‌کند، بلکه وابسته به بلشویک‌های شوروی است.

او پس از جدا شدن از حزب توده، به انتشار روزنامه‌هایی برای دفاع از مصدق و جنبش ملی شدن نفت منتشر کرد، اما با کودتای ۱۳۳۲ علیه مصدق، انور خامه‌ای هم دستگیر شد. خامه‌ای پس از آزادی در ایران نماند. او برای تحصیل اقتصاد به دانشگاه هایدلبرگ آلمان رفت و چند سال بعد دکترای اقتصاد خود را از در دانشگاه فرایبورگ گرفت. پس از به تدریس مشغول شد و به دانشگاه‌های فرانسه، مراکش و کنگو رفت. از او کتاب‌هایی دردفاع از محمد مصدق و رد مرام مارکسیستی شوروی به جا مانده. همچنین داستان‌ها و کتاب‌هایی درباره ادبیات.

انور خامه‌ای ۲۹ آبان‌ماه ۱۳۹۷ در خانه خودش در کرج درگذشت. او آخرین بازمانده ۵۳ نفری بود که دستگیری آن‌ها توسط رضاشاه، زمینه ساز تشکیل حزب توده در ایران شد.

تماشاخانه

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

قوچ‌مستی آغاز شده / قوچ‌های مست حواس‌شان به شکارچی‌ها نیست / نگرانی‌‌‌ها از شکار بیرحمانه (فیلم)

فیلم های دیگر

این لحظه با حافظ

نظرات کاربران

خبر بعد خبر قبل

لینک کوتاه: کپی لینک

‌گزارش خطا در خبر

برچسب ها: انور خامه‌ای ، ۵۳ نفر

بازدید از صفحه اول

ارسال به دوستان

نسخه چاپی

ارسال به تلگرام

نظرات بینندگان

انتشار یافته: ۷

در انتظار بررسی: ۸

غیر قابل انتشار: ۰

ناشناس

۱۹:۲۷ - ۱۳۹۷/۰۸/۳۰

پاسخ

انور خامه ای از شریف ترین انسانهایی بود که همواره برای آزادی و عدالت اجتماعی جهد و جهاد میکرد.هشتاد سال مبارزه او برای آزادی شاهدی است بر بزرگی روح او.

ناشناس