زبان سرخه ای و خطر بی توجهی به زبان های ایرانی

عصرایران؛ احمد حسنی - رئیس جمهور حسن روحانی در روزهای اخیر در سفر به زادگاهش یعنی سرخه سمنان، در مسجد این شهر حاضر شد و برای همشهریانش سخنرانی کرد.

فیلمی از این سخنرانی منتشر شد که نشان می دهد روحانی به زبان سرخه ای اشاره و در همین راستا یک لطیفه هم تعریف می کند؛ از خنده، ریسه رفت و مردم حاضر هم در این خنده شریک بودند و غش غش می خندیدند.

رئیس جمهور به عنوان عالی ترین مقام اجرایی کشور، در این سخنرانی، نه وعده مالی یا سیاسی می دهد نه شعار می دهد نه دستور می دهد نه ... او تنها به زبان مردم این شهر اشاره می کند و کلماتی از این زبان را به لب آورد اما هم مردم شنونده لذت بردند و هم او و آنها از ته دل خندیدند و خوش گذراندند.

روحانی در سخنرانی خود به استفاده از این زبان در دو مقطع یعنی مکالمات میان بیسیم چی ها در زمان جنگ و هنگام مذاکرات هسته ای برای جلوگیری از فاش شدن و لو رفتن مکالمات و اسرار اشاره کرد.

در دوره مذاکرات هسته ای، برادر رئیس جمهوری به مذاکرات پیوست و او بود که از محل مذاکرات، پیام ها را به زبان سرخه ای به گوش رئیس جمهور می رساند و با این کار، شنود تلفن ها خنثی می شد.

زبان سرخه ای هم یکی از زبان های ایرانی است. سرزمین ایران محل حیات زبان های متعددی است و مردم ایران با تعدادی از آنها آشنا هستند (فارسی، ترکی، کردی، ترکمنی، بلوچی، عربی و ... ) که گویندگان میلیونی دارند و زبان هایی که در محدوده کوچکتری متکلم دارند مثل همین سرخه ای یا تاتی، مندایی، ارمنی، خارگی و ... .

بخشی از زبان ها هم قبلا در این سرزمین، مورد استفاده بودند اما به مرور ضعیف و ضعیف تر شدند و تعداد گویندگان آنها کم و کمتر شد تا اینکه هم اکنون دیگر اثری از آنها نیست مثل سریانی.

زبان چه سرخه ای چه فارسی و عربی و ترکی و ... ، علاوه بر اینکه مهمترین نمود فرهنگی - هویتی افراد است به مانند کشتی، حامل ارزش ها و نمودهای فرهنگی انسان هاست. به عنوان مثال بسیاری از داستان ها و افسانه ها، معناها و کلمات و اسامی و ضرب المثل ها و حکایت ها تنها در همان زبان یک منطقه، معنا می یابند.

با مرگ یک زبان، تنها یک زبان از بین نمی رود بلکه همراه با آن مجموعه ای از محتواها، نمودها، معنی ها و مفاهیم فرهنگی - تاریخی - بشری نیز از بین می رود.

زبان های ایرانی یکی از دارایی های بزرگ و گرانقدر غیرملموس این سرزمین هستند و به مانند دارایی های ملموس و حتی مهمتر از آنها باید مورد محافظت و استفاده قرار بگیرند به ویژه که دارایی های ناملموس در صورت نابودی قابل بازیابی و تجدید حیات نیستند.

بسیاری از مناطق و شهرها و روستاهای ایرانی، دارای زبان های خاص خود هستند که متاسفانه در سایه بی تفاوتی و کم توجهی در معرض نابودی، تحقیر و بی توجهی هستند البته هستند فعالان فرهنگی که در این زمینه تلاش می کنند و با تولید محتواهای فرهنگی و نشر داستان ها و متن هایی به زبان های منطقه ای، برای حفظ و گسترش و ادامه حیات این موجود زنده فرهنگی، فعالیت می کنند.

عدم استفاده از زبان های ایرانی در فعالیت های منطقه ای و عدم تدریس آن ها در مدرسه و مراکز آموزشی می تواند منجر به تضعیف این زبان ها شود. اکثر ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی در شهرستان ها و استان ها، توجه جدی به زبان های ایرانی ندارند.

این موضوع درباره زبان هایی با مکالمه کنندگان کمتر به مانند سرخه ای بیشتر احساس می شود چرا که هر چقدر استفاده کننده آن کمتر باشد این زبان به نابودی نزدیک تر خواهد شد.

تقویت زبان های ایرانی در کنار حفظ هویت و تقویت فرهنگ های منطقه ای، به غنا و تقویت زبان رسمی یعنی فارسی نیز می افزاید.

این تصور که تقویت زبان های دیگر به وحدت ملی و امنیت ملی آسیب می رساند انگاره ای است که از 1304 به بعد و با بخشنامه های فرهنگستان های انتصابی تقویت شده و شگفتا که از تمام رویکردهای آن دوره انتقاد می شود ولی در این فقره نگاه تایید آمیز وجود دارد. قرار نیست هیچ زبانی جای زبان رسمی را بگیرد و زبان های متنوع بخشی از تنوع هویت فرهنگی ایران و مقوله ای است که یونسکو از آن به عنوان ارتباطات میان فرهنگی یاد می کند.

در راستای تقویت زبان های ایرانی می توان درخواست کرد اصل 15 قانون اساسی اجرا شود و این زبان های ایرانی، در مدارس محل حیات این زبان ها تدریس شود.

اصل 15 قانون اساسی می گوید: ‌‌‌‌‎"زبان‏ و خط رسمی‏ و مشترک‏ مردم‏ ایران‏ فارسی‏ است‏. اسناد و مکاتبات‏ و متون‏ رسمی‏ و کتب‏ درسی‏ باید با این‏ زبان‏ و خط باشد ولی‏ استفاده‏ از زبانهای‏ محلی‏ و قومی‏ در مطبوعات‏ و رسانه‏ های‏ گروهی‏ و تدریس‏ ادبیات‏ آنها در مدارس‏، در کنار زبان‏ فارسی‏ آزاد است‏".

راه اندازی فرهنگستان برای زبان های ایرانی یکی دیگر از اقدامات برای تقویت این سرمایه های ملی است. در این صورت فرهنگستان هر زبان می تواند محلی برای تمرکز بر بررسی، پژوهش، واکاوی، آموزش و تقویت آن زبان باشد.

بیشتر بخوانید:

شوخی روحانی با همشهریانش به زبان سرخه ای (+فیلم)

دو پیشنهاد برای تقویت وحدت ملی: «تبدیل فرهنگستان فارسی به فرهنگستان زبان های ایرانی» و «اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با زبان»

تماشاخانه

کشف مجموعه پر رمز و راز اشیاء تاریخی در موزه هرمیتاژ / اشیائی که با طلسم و جهانی دیگر در ارتباط بودند (فیلم)

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

فیلم های دیگر