در چند روز گذشته دو اتفاق افتاد که سر و صدا به پا کرد. اولی؛ پخش فیلمی از «جکی چان» در شبکه‌ کیش آن‌هم بدون سانسور بود که سوژه داغی شد و مبتنی بر اخبار رسیده، کارمندان مقصر در این ماجرا اخراج شدند، رئیس صداوسیما، هم سریع رییس مرکز کیش را اخراج کرد. این ماجرا در شبکه های اجتماعی، سر و صدای زیادی به پا کرد و طبق پیش بینی برخی نیز به صفحه این بازیگر معروف رفته و برایش کامنت های خاص گذاشتند.

دومی اما حادثه ای دلخراش بود که همه ما را متاثر کرد: اتوبوس مرگ در دانشگاه آزاد. خواسته عمومی آن است که مدیران دانشگاه آزاد را هم اخراج کنند. راستش را بخواهید زمانی که یک مساله پیش می آید، و عواطف عمومی جریحه دار می شود، بهترین راه آن است که از تکنیک گوشت قربانی استفاده کنیم.

تکنیک گوشت قربانی به زبان ساده این است که سریعا بگردیم نزدیک ترین فرد به این ماجرا را پیدا کنیم و قاطعانه وی را مجازات کنیم. برکناری، دادگاه، زندان و .... تکنیک گوشت قربانی سه مولفه دارد: نزدیک ترین فرد، سریع ترین واکنش و قاطعانه ترین برخورد. این فرمول معجزه می کند! این گونه مدیران بالادستی تطهیر می شوند. افکار عمومی نیز آرامش می گیرد و دوباره برمی گردیم به خانه هایمان تا فاجعه بعدی!

تکنیک گوشت قربانی دو ایراد اصلی دارد: اولا اینکه متمرکز است روی افراد (و نه لایه های زیرین). فرض کنید که شما مدیر یک بخش را برکنار کردید، چه دلیلی وجود دارد که مدیر بعدی همان اشتباه را تکرار نکند؟ دوما اینکه این کار غیراخلاقی است که بدون بررسی عمیق و صرفا به خاطر آرامش افکار عمومی یک فرد متهم، و گناهکار شناخته شود. فرض کنید که شما آن مدیر باشید، منصفانه می دانید که بدون بررسی و سریعا شما عزل شوید؟!

تجویز راهبردی
در مواقعی که مشکلی پیش می آید از جمله تلاطمات نرخ ارز، سکه، کمبود برخی کالاها، کشته شدن انسان ها در تصادف بین دو قطار و یا فساد مالی، کشتی سانچی و یا آتش سوزی پلاسکو و .... سه گام زیر باید برداشته شود:

1- بالاترین مقام مسوول، یک موضع گیری رسمی انجام دهد و دو نکته را شفاف کند. اولا اینکه رسما عذرخواهی صورت بگیرد (که من در طول تاریخی که رسانه ها را پیگیری می کنم به اندازه انگشتان دو دست عذرخواهی از مسوولین ندیده ام) و دوما اینکه یک تاریخ قطعی و مشخص بدهد که کمیته حقیقت یاب، نتایج کار را بررسی می کند و به صورت عمومی اعلان می کند.

2- راس تاریخ مشخص شده، کمیته حقیقت یاب، موظف گردد گزارشی رسمی، شفاف، مکتوب و همگانی در این زمینه ارایه کند. تلاطم ارز و سکه، علت تصادف دو قطار و یا آتش سوزی سانچی هر چیزی که مساله است باید شکافته و تحلیل شود. بدترین کار این است که پرونده ها در ذهن مردم باز بمانند که متاسفانه چنین اتفاقی می افتد و پرونده هایی که باز می مانند روز به روز مثل خوره، اعتماد مردم را می خورد. این بی اعتمادی بی دلیل نیست. مبتنی بر کمیته حقیقت یاب، در مورد افراد مسوول تصمیم گیری شود. گاهی اوقات لازم است همان بالاترین مقام مسوول استعفا دهد و نه اینکه مدیر زیردستش را مجبور به استعفا کند.

3- اگر واقعا دلمان برای مملکت می سوزد، شجاعانه تمام داده های جمع آوری شده در اختیار پژوهشگران قرار گیرد تا این هزینه مادی-روانی که به جامعه تحمیل شده، مانع از بروز اشتباهات مجدد شود و یادگیری ملی شکل بگیرد. شما کدام فاجعه یا اشتباه یا خطای ملی را سراغ دارید که اطلاعات آن افشا شده باشد. تا بتوانیم آن را تحلیل کنیم و لایه های زیرین و ساختارها را درست کنیم؟ به همین دلیل هم هست که اشتباهات تکرار می شوند.

ملتی که زیاد اشتباه کند، ممکن است زنده بماند، ملتی که برخی اشتباهاتش را تکرار کند خسارت زیادی می پردازد. اما ملتی که اشتباهاتش را زیاد تکرار کند، قطعا شکست خواهد خورد و عقب خواهد ماند. تلاش کنیم در دام تکنیک گوشت قربانی نیفتیم. ما نمی‌توانیم اشتباه نکنیم، اما می‌توانیم، هر اشتباه را به یک اهرم پیشرفت تبدیل کنیم به شرط آن که جسارت عذرخواهی، جرات افشای اطلاعات و شجاعت مقاومت در برابر واکنش سریع و هیجان کور را داشته باشیم و عقلایی تحلیل کنیم و تصمیم بگیریم.

منبع: شبکه استراتژیست

بیشتر بخوانید:

وقتی نهادها فاسد باشند، رمز بقا در ایران چیست؟

تماشاخانه