سال‌های طولانی تا خانه‌دار شدن

روزنامه همدلی در گزارش امروز (دوشنبه) از ارزیابی کارشناسان درخصوص کاهش مدت زمان تهیه مسکن در ایران پرداخته که سال های طولانی تا خانه دار شدن مردم وجود دارد.

برای خرید خانه عجله نکنید، حداقل باید 25 سال در صف انتظار باشید. این جمله با همه تلخی‌هایش یکی از واقعیت‌هایی است که این‌روزها بسیاری از آگاهان اقتصادی بر آن تاکید می‌کنند. عمق فاجعه را زمانی می‌توان درک کرد که به وضعیت کشورهای دیگر در این زمینه مراجعه کرد.

آن‌طور که گزارش‌ها وضعیت مسکن در کشورهای دیگر را به تصویر می‌کشند، مدتزمان انتظار برای خرید خانه در دنیا 5 سال است، این در حالی است که در ایران باید بیش از 2 دهه در انتظار بود تا شاید شاهد خانه‌دار شدن قشر متوسط و ضعیف جامعه بود. سوال اینجاست که چه عاملی باعث شده است تا مدت زمان انتظار برای خرید خانه در ایران با کشورهای دیگر جهان با اینهمه فاصله همراه باشد و از استانداردهای جهانی دورتر باشیم؟

به گفته بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصادی، افزایش شکاف زمانی میان خرید مسکن در ایران و جهان تنها یک دلیل دارد و آن‌هم چیزی نیست جز بحث نوسان قیمت‌ها در این بازار و تورمی که هر سال فاجعه‌باتر از سال‌های گذشته تجربه می‌شود.

آن‌طور که بانک مرکزی تحولات بازار معاملات مسکن در پایتخت را گزارش کرده است، در اولین ماه زمستان سال جاری، متوسط قیمت خرید وفروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی، 9 میلیون و 800 هزار تومان بوده که نسبت مدت مشابه در سال 96، 90.8 درصد رشد کرده است.

دیروز هم دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی نیز قیمت هر متر مربع واحد مسکونی در معاملات بهمن ماه در تهران را 10 میلیون و 66 هزار تومان اعلام کرده بود. این قیمت‌ها با توجه به کاهش قدرت خرید خانوارها که بر اساس گزارش‌ها، به نصف سال‌های گذشته رسیده است، دلایل محکمی برای خانه‌دار نشدن ایرانی‌هاست. چرا که بر اساس تحلیل‌های کارشناسی، اگر میانگین درآمد یک خانوار حدود 4 تا 5 میلیون باشد و افرادی که حقوق کمتر از 2 میلیون و 500 هزار تومان دریافت می‌کنند در زیر خط فقر باشند، یک خانواده بدون احتساب تورم باید 25 سال در انتظار باشد تا یک خانه مناسب را خریداری کند.

هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی، در این‌باره به «همدلی»، می‌گوید: «با این فرض باید گفت خرید مسکن در ایران به 25 سال زمان نیاز دارد، که مردم در حاشیه شهرها و یا شهرهای کوچک، یک خانه 100 متری را خریداری کنند. یعنی در مناطق شمالی شهر و متوسط، حتی بیش از 25 سال زمان لازم است.»

این تحلیل‌گر اقتصادی صحبت‌های خود را این‌طور ادامه می‌دهد: «میانگین قیمت خانه در تهران 10 میلیون تومان است، این یعنی برای خرید یک واحد 100 متری باید حداقل یک میلیارد تومان هزینه کرد. این در حالی است که قشر متوسط از این توانایی برخوردار نیستند و همین مسئله باعث شده تا مدت زمان لازم برای خرید خانه در ایران به بیش از 25 سال برسد.»

حرکت در مسیر اشتباه

معضل خرید مسکن در ایران سال‌هاست که وجود دارد و این موضوع همچون میراثی از دولتی به دولت دیگر منتقل می‌شود. حق‌شناس می‌گوید: «از زمان بعد از انقلاب تاکنون، دولت‌ها راهکارهای مختلفی را برای خانه‌دار شدن مردم به کار برده‌اند و این نشان می‌دهد که دولت‌ها همواره به فکر رفاه مردم بوده‌‍اند، اما با راهکارهای نادرست در این مسیر گام برداشته‌اند.»

او در ادامه گفت: «دولت‌ها در برخی از سال‌ها با واگذاری زمین، در برخی از سال‌ها با تسهیلات ارزان‌قیمت و در برخی از سال‌ها با سیاست‌هایی مثل مسکن مهر، سعی کرده‌اند تا مشکل مسکن مردم را حل کنند ولی به دلیل اینکه به فاکتور مهمیمانند تورم توجه نکرده‌اند، این مسیر‌ها به بی‌راهه ختم شده است.»

این تحلیل‌گر اقتصادی در ادامه افزود: «سیاست‌ دولت‌ها در زمینه مسکن همواره با نقاط ضعف و قوت همراه بوده است، اما به دلیل اینکه یک شرط فراموش شده است، سیاست‌های رفاهی مردم همواره به بی‌راهه رفته است.»

حق‌شناس در ادامه به مسئله نوسان قیمت ارز، سکه، خودرو و مسکن اشاره کرده و می‌گوید: «اگر مردم احساس کنند که در سال آینده قیمت این کالاها افزایش نمی‌یابد، هرگز به سراغ خرید مسکن یا ارز نخواهند رفت و به این ترتیب دیگر تورمی در این بخش‌ها ایجاد نمی‌شود.»

به گفته این کارشناس اقتصادی: «باید سوال کرد که چرا مردم هر روز صبح قیمت ارز، سکه، مسکن و خودرو را بررسی می‌کنند؟شکی نیست، اگر تورمی در کار نبود، سرمایه‌های مردم به این بازارها هدایت نمی‎‌شد تا بخواهند برای حفظ ارزش پول ملی و حفظ قدرت خریدشان به بازار مسکن بروند.» این نکته‌ای است که بارها از زبان دیگر تحلیل‌گران اقتصادی نقل شده است. معضل خرید خانه در ایران به این دلیل هر سال رو به وخامت می‌رود که تورم موجود در این بازار عده‌ای سرمایه‌دار را راهی این بازار می‌کند. تا آنجا که تورم برای افراد ثروتمند اتفاق خوبی را رقم زده و برعکس قشر ضعیف را هر روز از خرید مسکن دورتر می‌کند.

هر چه که هست، مسکن در کشورهای دیگر با تورم مواجه نیست و به عنوان کالای مصرفی مورد استفاده است. اما در ایران این داستان کاملا فرق دارد و هر سال گرانتر شدن خانه‌ها، راه را برای خرید مسکن سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌کند. به گفته حق‌شناس: «اگر در اقتصاد ایران نیز مانند دیگر کشورهای دنیا، نرخ تورم کمتر از 5 درصد باشد، دیگر شاهد افزایش قیمت خانه و پایین رفتن قدرت خرید مردم نخواهیم بود.»

آن‌طور که از صحبت‌های کارشناسان برمی‌آید، دولت‌ها به جای سیاست‌های حمایتی خرید مسکن، باید راهکاری برای هدایت نقدینگی سرگردان مردم داشته باشند. با هدایت سرمایه‌های مردم به بخش تولید و بورس، دیگر کسی ، مسکن یا خودرو را به عنوان کالای سرمایه‌ای در نظر نمی‌گیرد و این یعنی قیمت‌ها در این بازارها نهتنها تورم را تجریه نخواهند کرد، بلکه به راحتی شرایط را برای خرید همه قشرهای جامعه فراهم می‌کنند.