در نوامبر سال 1955، شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی حکمی محرمانه صادر کرد. بنابر این حکم دو کارخانه ماشین سازی Kolomna و Kirov ملزم به ساخت دو نوع توپخانه شدند: سلاح Condensator-2P و توپ 2B1 Oka. لازم به ذکر است که تمامی مراحل طراحی و حتی توسعه این دو توپخانه به صورت کاملا پنهایی دنبال می شد.

عصرایران؛ مجله تصویری سلاح- 2B1 Oka یک توپ خودکششی 420 میلی متری متعلق به اتحاد جماهیر شوروی است که مدل تجربی کاملی از آن در سال 1957 آماده بهره برداری بوده است. شاسی این سیستم تسلیحاتی متمایز توسط کارخانه Kirov طراحی و ساخته شد. لوله 20 متری آن اجازه شلیک مهماتی با وزن 750 کیلوگرم تا مسافت 45 کیلومتری را در اختیار 2B1 Oka قرار می داده است. البته به علت پیچیدگی های متعدد در زمینه بارگذاری سلاح، این محصول نظامی نواخت آتش نسبتا پایینی داشت (یک دور در هر 5 دقیقه). از طرف دیگر لگد بسیار قوی آن پس از هر بار شلیک، منجر به آسیب های جدی می شد. در هر صورت روند توسعه 2B1 Oka تا سال 1960 ادامه یافت. پس از آن زمان، ایده تولید این دسته از تسلیحات فوق سنگین جای خود را به موشک های بالیستیک تاکتیکال همچون 2K6 Luna داد.

2B1 Oka

جنگ سرد صنایع دفاعی شوروی را به سوی طراحی و تولید تسلیحات منحصر به فرد سوق می داد. در بهار سال 1953، در یک زمین تمرین نظامی در نوادا آمریکایی ها اولین آزمایشات خود را روی سلاح T-131 معروف به Atomic Annie انجام دادند. طی تست های صورت گرفته، این سلاح آمریکایی مهماتی با کالیبر 280 میلی متر را شلیک کرد. کار روی چنین سیستم هایی برای سالیان سال ادامه داشت و بدین ترتیب شوروی ها نیز وارد عمل شدند.

M65 Atomic Annie

از مهندسین فعال در دو کارخانه مذکور خواسته شده بود که توپی با توانایی شلیک پرتابه هسته ای طراحی کنند. همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، این پرتابه 750 کیلوگرم وزن و 45 کیلومتر برد داشت. علاوه بر این، توپ ساخته شده نیازمند نوعی برنامه ریزی دقیق و قابل اطمینان بود تا قادر به آتش حجم بالایی از مهمات باشد. با این حال موقعیت های واقعی و بحرانی برقرار در هر جنگی، فرصت شلیک بیش از یک پرتابه را به این توپ نمی دادند. در میان چندین فاکتور ضروری مطرح برای طراحی 2B1 Oka، قابلیت تحرک این توپ اهمیت افزون تری داشت. طراحی و ساخت شاسی در کارخانه Kirov آغاز شد که تجربه فراوانی در زمینه تولید تجهیزات زنجیر دار در کارنامه نظامی خود به همراه داشت. جالب است بدانید که شاسی مورد استفاده، قوی ترین محصول آن دوران یعنی تانک IS-5 بود.

تانک های سنگین Iosif Stalin) IS)

قلب خودرو یک موتور دیزلی توربو V-12-6B با قدرت 750 اسب بخار بود. اما از آن جایی که این محصول نزدیک به 55 تن وزن داشت، حتی موتور قدرتمند مذکور نیز با محدودیت های متعددی رو به رو بود. برای مثال این موتور می توانست بردی معادل تنها 201 کیلومتر را در اختیار مجموعه قرار دهد. با این اگر به تصاویر نگاه کنید، 2B1 Oka با سلاح 20 متری (کالیبر 420 میلی متری) خود، منظره تاثیرگذاری را به نمایش می گذارد. با توجه به مشخصات تکنیکی، نواخت آتش این سلاح 12 پرتابه در ساعت بوده است. در سال 1957 پس از گذر از تمام آزمایشات مورد نظر، توپ 2B1 Oka در رژه ای که به افتخار سالگرد انقلاب اکتبر در میدان سرخ برگزار شده بود، حضور یافت. البته طی آزمایشات انجام شده، نواقص سیستمیک مختلفی شناسایی شدند که به دستور مقامات بالا مخفی باقی ماندند. در مجموع 4 دستگاه توپ خودکششی 2B1 Oka در کارخانه Kirov سرهم شدند. طی نمایش این سیستم تسلیحاتی در میدان سرخ نیز تنها یک راننده مکانیک هدایت مجموعه را تجربه کرد. بقیه شش نفر خدمه در نفربرهای زرهی یا خودروهای دیگر به دنبال وی حرکت می کردند. در رژه میدان سرخ، روزنامه نگاران، خبرنگاران خارجی و مجلات مختلفی حضور داشتند. در این میان رونمایی از یک توپ هسته ای بزرگ توجه همگان را به سوی خود جلب کرده بود. با این حال شماری از روزنامه نگاران خارجی، 2B1 Oka را فقط طرحی رایاکارانه و با هدف جلب نظر عموم خواندند.

در واقعیت نیز توپ خودکششی 420 میلی متری Oka با وجود آن که تست های متعددی را پشت سر گذاشته بود، اما هیچ گاه آمادگی لازم برای استفاده در نبردهای حقیقی را به دست نیاورد. وزن بالای آن تاثیری به شدت منفی بر عملکرد حرکتی مجموعه داشت و این در حالی بود که قابلیت حرکت ویژگی بسیار مهمی برای Oka به شمار می رفت. مهندسین تا مدت زمانی طولانی قادر به رفع این مشکل نبودند. بدین ترتیب سه سال پس از رژه در میدان سرخ، چهار پروتوتایپ 2B1 Oka به دستور شورای وزیران از سرویس نظامی خارج شدند. علاوه بر این حامل های موشکی تاکتیکی پیشرفت زیادی کرده بودند و ویژگی های عمومی فوق العاده ای در اختیار داشتند. ترکیبی از عوامل فوق منجر به حذف کامل Oka به عنوان یک سلاح عملی شد، به گونه ای که با گذشت زمان این سیستم تنها تبدیل به ابزاری برای پاسخ به کنجکاوی های نظامی شده بود. در حال حاضر این توپ تاریخی در موزه توپخانه واقع در شهر سن پترزبورگ نگه داری می شود.

مطالب مجله تصویری سلاح را در این لینک دنبال کنید.