عصر ایران – امروز چهاردهم مرداد ماه سالروز صدور فرمان مشروطه (1285 خورشیدی) است و در واقع فرمان تشکیل مجلس شورای ملی است با امضای مظفر‌الدین شاه قاجار.

چون امضای این فرمان به منزلۀ پذیرش خواستِ متحصنین در جنبش مشروطه و پایان سلطنت مطلقه و مشارکت دادن مردم در امر حکومت است از آن با عنوان «فرمان مشروطه» یاد می شود.

خطاب فرمان مظفرالدین شاه قاجاربه صدراعظم- میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله- است که خود در تهیه آن و راضی کردن شاه به امضای آن کوشش کرده‌ بود. جالب این که برای راضی کردن شاه گفته بود امضا کنید مردم شما را دعا می‌کنند و کسالت تان هم رفع می‌شود هر چند شاه امضا کرد و بیماری‌اش هم بهبود نیافت واندک زمانی بعد درگذشت.

نکته دیگر این گفته می شود اصل فرمان به خط و انشای احمد قوام است اما برخی همچون اکبر قاضی زاده روزنامه نگار و پژوهش گر تاریخ مشروطه این نقل را متناسب با سن و سال قوام در آن موقع نمی دانند.

متن فرمان مشروطه از این قرار است:

«جناب اشرف صدراعظم

از آن جا که حضرت باری تعالی جل‌شأنه سررشته ترقی و سعادت ممالک محروسه ایران را به کف با کفایت ما سپرده و شخص همایون ما را حافظ حقوق قاطبه اهالی و رعایای صدیق خودمان قرار داده، لهذا در این موقع که اراده همایون ما بر این تعلق گرفت که برای رفاهیت و امنیت قاطبه اهالی ایران و تشیید مبانی دولت، اصلاحات مقننه به مرور در دوائر دولتی و مملکتی به موقع اجرا گذارده شود، چنان مصمم شدیم که مجلس شورای ملی از منتخبین شاهزادگان قاجاریه، علما، اعیان، اشراف، ملاکین، تجار و اصناف به انتخاب طبقات مرقومه در دارالخلافه تهران تشکیل و تنظیم شود که در مهام امور دولتی و مملکتی و مصالح عامه مشاوره و مداقه لازمه را به عمل آورده، به هیئت وزرای دولت خواه ما در اصلاحاتی که برای سعادت و خوشبختی ایران خواهد شد اعانت و کمک لازم را بنماید و در کمال امنیت و اطمینان عقاید خود را در خیر دولت و ملت و مصالح عامه و احتیاجات قاطبه اهالی مملکت به توسط شخص اول دولت به عرض برساند که به صحه همایونی موشح و به موقع اجرا گذارده شود.

بدیهی است و به موجب این دستخط مبارک نظامنامه و ترتیبات این مجلس و اسباب و لوازم تشکیل آن را موافق تصویب و امضای منتخبین از این تاریخ معین و مهیا خواهد نمود که به صحه ملوکانه رسیده و بعون‌اله تعالی مجلس شورای ملی مرقوم که نگهبان عدل است افتتاح و به اصلاحات لازمهٔ امور مملکت و اجراء قوانین شرع مقدس شروع نماید و نیز مقرر می‌داریم که سواد دستخط مبارک را اعلان و منتشر نمایند تا قاطبه اهالی از نیات حسنه ما که تماماً راجع به ترقی دولت و ملت ایران است کماینبغی مطلع و مرفه‌الحال مشغول دعاگوئی دوام این دولت و این مجلس بی‌زوال باشند.

در قصر صاحبقرانیه به تاریخ چهاردهم جمادی‌الثانیه ۱۳۲۴ هجری در سال یازدهم سلطنت ما.»

البته گفته می شود چون در این فرمان تنها از «شاهزادگان قاجاریه و علما و اعیان و اشراف و ملاکین و تجار و اصناف» یاد شده و به دیگر طبقات مردم اشاره نشده بود فرمان دیگری هم صادر شد.

تماشاخانه