آتش‌سوزی جنگل‌ها در جنوب و غرب کشور، کمبود امکانات و تجهیزات و حریق و خسارت گسترده جنگل‌های زاگرس، بهانه‌ای شده تا این روزها، هشدارها به منظور مقابله با آن در جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور، به اوج خود برسد. در این زمینه بسیاری از کارشناسان، سازمان جنگل‌ها را مقصر اصلی وقوع چنین مشکلی می‌دانند اما یک کارشناس اکولوژی جنگل، از زاویه‌ای دیگر، این موضوع را بررسی کرده است.

جلیل کرمی در گفت‌وگو با ایسنا گفت: امید داریم اجرای سیاست تنفس در قالب دستورالعمل‌هایی که توسط کارشناس این حوزه تهیه شده است، در بهبود وضعیت کمی و کیفی جنگل های هیرکانی موثر واقع شود.

وی با بیان اینکه جای امیدواری است که با طرح‌های در دست اقدام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، شرایط جنگل‌های هیرکانی بهتر شود، تصریح کرد: از انجایی که نزدیک به ۸۰ درصد از مساحت کشور را اراضی ملی، تشکیل داده است و با همه چالش‌های که در این حوزه وجود دارد، مسئولیت حفاظت و مدیریت این سطح گسترده بر عهده سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور است، بنابراین باید به این مهم توجه شود که مدیریت این میزان سطح متناسب با گستردگی فعالیت نیاز به امکانات، تجهیزات و توان سازمانی بیشتری است.

این کارشناس اکولوژی جنگل خاطرنشان کرد: بنابراین به نظر می‌رسد که ضروری است دوباره سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، به وزارت منابع طبیعی تبدیل شود تا بتواند این مسولیت سنگین را به صورت مطلوب‌تری به مرحله اجرا برساند.

کرمی به این نکته اشاره کرد که، قاچاق چوب، یکی از عوامل تخریب جنگل است که با توجه به تعطیلی طرح های جنگلداری و نگرانی کارشناسان این حوزه در خصوص احتمال افزایش قاچاق چوب، جهت پیشگیری از قاچاق، تخریب و تجاوز به اراضی ملی، حفاظت فیزیکی از این عرصه‌ها نیازمند امکانات و تجهیزات بیشتر است تا متولیان این حوزه بتواند در این دوره زمانی گذر از اجرای طرح های جنگلداری تا اجرای طرح‌های مدیریتی در قالب سیاست تنفس، وظیفه حفاظت از جنگل‌ها را به خوبی اجرا کنند.

وی خاطرنشان کرد که، حفاظت و حراست از منابع ملی وظیفه قانونی و شرعی هر شهروند ایرانی است اما سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای حفاظت از این منابع با ارزش جهانی نیازمند کمک و مساعدت تمامی مردم و گروه‌های جامعه همانند وزاتخانه‌ها و ارگان های دولتی و غیر دولتی که به هر نحوی با این موضوع در ارتباط هستند و می تواند در حفاظت و توسعه جنگل ها، همکاری کنند، است.

تنها مقصر آتش‌سوزی جنگل‌ها؛ سازمان جنگل‌ها نیست

این کارشناس جنگل ادامه داد: به عنوان مثال، در چند هفته اخیر شاهد آتش سوزی‌های وسیعی در سطح جنگل‌های زاگرس بودیم که با همت و تلاش جوامع محلی، همیاران طبیعیت، ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی بعد از چند روز آتش سوزی، توانستند آن را مهار کنند. توجه داشته باشیم که وقتی در سطوح جنگل‌ها آتش سوزی رخ خواهد داد تمام افراد جامعه با شدت‌های مختلف نسبت به این موضوع واکنش نشان می‌دهند و اگر توجه کنیم، بیشتر مردم سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور را متهم به کم کاری و سهل انگاری می‌کنند اما در واقع این طور نیست که تنها سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور باید در مدیریت و کنترل آتش سوزی ها وارد عمل شود بلکه تمامی دستگاهای کشوری و لشکری بر اساس تبصره یک ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع باید در کنترل و مهار آتش سوزی ها همراه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، وارد عمل شوند.

کرمی تصریح کرد: علاوه براین موضوعاتی مانند مدیریت گردشگران در عرصه های جنگلی به عنوان فرصت و تهدید، نیازمند همکاری تمامی سازمان و ارگان‌های مرتبط با این موضوع است تا از تهدیدات آن برای جنگل‌ها کاست و از فرصت‌های آن به نفع جنگل و جوامع محلی، استفاده بهینه کرد.

سازماندهی گردشگران در اراضی جنگلی بر عهده چه نهادی است؟

وی با بیان اینکه آیا اگر مدیریت و حفاظت از جنگل‌ها بر عهده سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور است، مدیریت و سازمان‌دهی رفتار گردشگران در جهت کاهش تهدیدهای بالقوه آنها بر عهده چه سازمانی است. گفت: آیا تا بحال نشنیده‌اید که گردشگران باعث آتش‌سوزی (عمدی یا غیر عمد) در جنگل ها شده اند و یا شاهد فعالیت های تخریبی متعدد گردشگران در جنگل‌ها نبوده اید؟ سوال اینجاست چه باید کرد؟ چه سازمان‌هایی میتوانند این موضوع را مدیریت کنند تا از تخریب جنگل‌ها پیشگیری کرد.

جنگل‌ها کارخانه تولید آب!

این کارشناس جنگل ادامه داد: جنگلها کارخانه تولید آب هستند و اگر این کارخانه در شرایط مناسبی نباشد در عرضه آب چه پیش خواهد آمد، اگر تمامی اجزای اکوسیستمی جنگلی و مرتعی در شرایط بهینه و مطلوبی باشند، جنگل‌ها و مراتع محصولی با کیفیت و کمیت مناسب به مصرف کنندگان ارائه می‌دهند اما اگر شرایط کارخانه تولید کننده نامناسب باشد نتیجه آن کم آبی، سیل و غیره خواهد بود.

کرمی با اشاره به اینکه نکته اینجاست که اگر سیل به وقوع بیافتد بیشتر افراد از نبود پوشش گیاهی مناسب در ارتفاعات بالا دست شکوه می کنند اما اگر آبی با کیفیت و کمیت مناسب عرضه شود به ندرت می توان کسی را یافت که از وضعیت خوب پوشش گیاهی حرفی بزند، اظهار کرد: در این زمان همه به سازه‌های بتونی، شبکه‌های توزیع آب اشاره خواهند داشت و کمتر کسی به سرچشمه اصلی تولید آب که همان جنگل‌ها و مراتع هستند، فکر خواهد کرد.

وی در پایان تصریح کرد: ضروری است رویکردها نسبت به موضوع آب تغییر کند و به کارخانه تولید آب که همان جنگل ها و مراتع هستند بیشتر توجه شود و بخشی از عایدی حاصل از فروش آب، به حفظ و توسعه کارخانه تعلق بگیرد، نه فقط به شبکه توزیع آب تا کارخانه تولیدکننده از خطر ورشکستگی نجات یابد و محصولی با کیفیت و کمیت مناسب تولید کند تا در شبکه توزیع جریان یابد و دیگر شاهد کمی آبی، وقوع سیل و ضرر و زیان های مالی و جانی که در دهه اخیر بودیم، نباشیم.

تماشاخانه