استفاده از ماسک، رعایت سختگیرانه تمهیدات بهداشتی و برگزاری کلاس در فضای باز و با تعداد کم دانش آموزان، راهکار اغلب کشورهای جهان برای بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید و در سایه کرونا است.

امسال و در سایه کرونا مسائل بسیاری تحت شعاع قرار گرفت و همه چیز متفاوت از سال‌های گذشته شد؛ با نزدیک شدن به زمان آغاز سال تحصیلی، دولتمردان سراسر دنیا بین دوراهی انتخاب ماندند، اینکه آیا آموزش حضوری را در حالی که هنوز درمانی برای ویروس کرونا وجود ندارد، از سر بگیرند و یا همچنان مدارس تعطیل باشند؟

بر اساس گزارش یونسکو، از اواخر مارس ۲۰۲۰، همزمان با بروز همه گیری کرونا، مدارس ابتدایی و متوسطه تقریباً در اغلب کشورها بسته و بیش از ۱.۵ میلیارد زبان آموز تحت تأثیر این پاندمی، خانه نشین شدند. بسیاری از کشورها، با امید رهایی از شر این بیماری در سال تحصیلی بعدی، به سرعت به تدریس مجازی و آموزش از راه دور روی آوردند، اما در برخی از کشورها مانند ایالات متحده، حساب کار پیچیده است و تصمیم گیری به این راحتی نیست. در اروپا که در حال حاضر میزان عفونت بسیار پایین تر است -اگرچه هنوز کاملاً تحت کنترل نیست- نمودار شیوع کرونا باعث شده است که طی چند ماه گذشته مدارس با آزادی بیشتری بازگشایی شوند.

در این میان، کشورهای مختلف رویکردهای متفاوتی را در پیش گرفتند و با توجه به اینکه بر اساس تصمیم گیری وزارت آموزش و پرورش، مدارس در شهرستان هایی از کشور که وضعیت قرمز ندارند، به شیوه حضوری از روز شنبه-۱۵ شهریورماه شروع شده، استفاده از تجربیات موفق کشورهای دیگر مثمر ثمر خواهد بود.

به گزارش ایسنا، درحالیکه برخی کشورها با تمهیدات ویژه و احتیاط، مدارس را بازگشایی کردند، برخی دیگر از کشورها قصد ندارند، کلاس‌های حضوری را تا سال ۲۰۲۱ از سر بگیرند. در این میان تعدادی از کشورها دسترسی نداشتن به فناوری را مانعی برای موفقیت در آموزش از راه دور عنوان می کنند. مسئولان در کشورهای مختلف از یک سو مانده اند که درهای مدارس را دوباره باز کنند و خطر شیوع ویروس را به جان بخرند و یا آموزش را به صورت مجازی ادامه دهند و با این کار خطر به انزوا کشیدن دانش آموزان را دامن بزنند.

چالش‌های بازگشایی مدارس چیست؟

بدترین حالت برای بسیاری از مدیران مدارس و مسئولان بهداشت عمومی این است که اگر پس از بازگشایی مدارس، جوامع با افزایش شیوع این بیماری مواجه شوند، چه باید کرد؟ مدیران و مربیان مدارس با این مشکل روبه رو هستند که در صورت ابتلای یک دانش آموز یا معلم به ویروس کرونا چه کاری باید انجام دهند؟ البته اکثر کشورهایی که در اوایل سال مدارس را بازگشایی کردند تعداد نسبتاً کمی از بیماری را گزارش کردند. با این حال، باید دید که آیا مدارس می توانند با خیال راحت در مکان هایی که شیوع گسترده این ویروس تهدیدی جدی است، بازگشایی شوند یا خیر؟

یکی دیگر از چالش های مدارس این است که بازگشایی مدارس هزینه بر است. متخصصان بهداشت از مدارس خواسته اند تجهیزات محافظت شخصی (PPE) مانند ماسک و محافظ صورت برای دانش آموزان و معلمان داشته باشند. تمیز کردن وسایل و تجهیز مدارس به مواد ضدعفونی کننده نیز تحمیل هزینه‌های مضاعف برای مدارس است. برخی از مدارس معلمان بیشتری را به دلیل داشتن کلاس‌های کمتر به کار گرفته اند و برخی دیگر برای بهبود سیستم تهویه و ایستگاه‌های شست و شوی دست، هزینه بسیاری پرداخت کرده اند. یک گزارش تخمین می‌زند که اجرای اقدامات احتیاطی برای مدارس منطقه ای در ایالات متحده با حدود ۳۲۰۰ دانش آموز ۱.۸ میلیون دلار هزینه دارد.

از سویی دیگر، همه گیری کرونا، بار ویژه‌ای بر دوش مربیان و معلمان گذاشته است، آموزش به شیوه مجازی، یادگیری مشارکتی را برای دانش آموزان کم سن و سال تر و دانش آموزانی که از مشکلات رفتاری رنج می برند، مشکل می کند.

کارشناسان آموزش و پرورش هشدار می دهند عواقب بدتری در کمین دانش آموزانی که آموزش های حضوری مهم از دست می دهند، وجود دارد. محققان پیش بینی می کنند که در کشورهایی که مدارس را تعطیل کرده اند، میزان قابل توجهی کاهش در یادگیری ایجاد شود. فضای مدرسه نه تنها برای آموزش های آکادمیک بلکه برای تغذیه کودکان، یادگیری مهارت های اجتماعی و عاطفی و سلامت روحی و جسمی آنها لازم و ضورری است. مددکاران اجتماعی و طرفداران کودک هشدار می دهند که تعطیلی مدارس می تواند منجر به افزایش کودک آزاری شود. آنها می گویند معلمان و پرستاران قادر به نظارت بر کودکان برای موارد احتمالی نیستند.

برخی از منتقدان یادگیری دراز مدت از راه دور همچنین استدلال می کنند که با بازگشت والدین و سرپرستان به کار، آنها نمی توانند در خانه با فرزندان خود بمانند. کارشناسان می گویند که این امر می تواند منجر به حوادث و آسیب دیدگی بیشتر در بین کودکان تنها در خانه شود، یا مشکلات اقتصادی عمیق تری برای والدینی که کار خود را رها می کنند یا ساعات کار خود را برای ماندن در خانه کاهش می دهند به همراه داشته باشد. یک مطالعه در آلمان تخمین زده است که اگر مدارس و مراکز مراقبت روزانه تعطیل باقی بمانند، ۸ درصد از فعالیت اقتصادی کشور از بین می رود.

راهکار کشورهای مختلف برای بازگشایی مدارس در ایام کرونا

برای کاهش چالش‌های بازگشایی، مدارس اقدامات احتیاطی زیادی انجام داده اند. محققان بارها هشدار داده اند که استفاده از ماسک به میزان قابل توجهی احتمال عفونت را کاهش می دهد. از این رو دانش آموزان و کادر مدارس ملزم به زدن ماسک در کلاس درس هستند. دولت تایوان مدارس را تعطیل نکرده و هر دو هفته یک بار ماسک جدید به بزرگسالان و کودکان ارائه می دهد.

تب سنجی، یکی از راه های اطمینان از سلامت افراد است؛ بررسی درجه حرارت و پر کردن فرم خوداظهاری در خانه، وارد کردن درجه حرارت در یک برنامه تلفن همراه یا استفاده از دماسنج بدون تماس در ورودی مدرسه از جمله راهکارهای مدارس برای انجام تب سنجی است.

رعایت فاصله اجتماعی در مدارس الزامی است؛ مدارس سعی کرده اند با افزایش فاصله میز و صندلی ها، استفاده از موانع پلاستیکی در کلاسها و بستن فضاهای گروهی، دانشجویان و اساتید را با حداقل فاصله از هم دور کنند. بیشتر مدارس دولتی در هنگ کنگ بوفه ها و غذاخوری های خود را تعطیل کردند و دانش آموزان را مجبور به آوردن ناهار از منزل کردند.

برگزاری کلاسها در فضای باز را می توان راهکار مناسبی برای جلوگیری از شیوع ویروس عنوان کرد. بعضی از مدارس سعی کرده اند، گاهی کلاس هایی را در فضای باز برگزار کنند. اگر شرایط آب و هوایی مانع یادگیری در فضای باز می شود، کارشناسان می گویند مدارس باید پنجره ها را باز کنند. سطوح مورد لمس باید اغلب تمیز شوند.

انجام تست کرونا، در اغلب مدارس روتین نبوده است، با این حال، یک مدرسه در آلمان دو بار در هفته تست رایگان از دانش آموزان و معلمان می گیرد. لوکزامبورگ قبل از شروع کلاسها در ماه مه، حدود شش هزار دانش آموز دبیرستانی و دو هزار معلم را از نظر ابتلا به کرونا تست کرد.

با آغاز شیوع بیماری در اوایل سال ۲۰۲۰، بسیاری از کشورها به سرعت به آموزش از راه دور روی آوردند و برخی تصمیم گرفتند این روش را ادامه دهند. یادگیری آنلاین و از طریق برنامه های رادیویی و تلویزیونی و پیام کوتاه تا زمانی که ویروس به اندازه کافی مهار شود یک گزینه درمانی جایگزین تعطیلی مدارس شد. اما در این میان کشورهایی با چالش در این زمینه مواجه شدند. در هند، از زمان تعطیلات تابستانی در ژوئن، بسیاری از ایالات به پورتال های آموزش الکترونیکی توسعه یافته توسط دولت مجهز شدند. چالشی عظیم در کشوری که فقط ۱۱ درصد از خانوارها کامپیوتر و ۲۴ درصد از اینترنت بهره می بردند.

فیلیپین دستور داده که برگزاری کلاس های حضوری تا زمان تولید واکسن موثر از سر گرفته نشود. مقامات آموزش و پرورش قصد دارند با پایان یافتن تعطیلات تابستانی در ماه آگوست، آموزش از راه دور را در سراسر کشور آغاز کنند، اما معلمان این نگرانی را مطرح کرده اند که بسیاری از بیست و هفت میلیون کودک در سن مدرسه این کشور در خانه کامپیوتر و اینترنت ندارند.

کشورهای دیگر به طور کلی آموزش حضوری را به حالت تعلیق درآورده اند. وزارت آموزش کنیا در ماه ژوئیه اعلام کرد که مدارس تا پایان سال ۲۰۲۰ بسته خواهند ماند و احتمالا دانش آموزان سال تحصیلی را تکرار کنند. در حالی که دولت در تلاش است تا آموزش آنلاین را برای دانش آموزان کنیایی در دسترس قرار دهد و برخی از برنامه های مدرسه را از رادیو و تلویزیون پخش می کند، بسیاری از خانوارها منابع لازم برای آموزش از راه دور را ندارند.

زمان و نحوه بازگشایی مدارس در ایالت ها و مناطق مختلف آمریکا متفاوت است. برخی از مدارس مانند مناطق شیکاگو و نیویورک قصد دارند ترکیبی از کلاسهای آنلاین و غیر حضوری را برگزار کنند. برخی دیگر، از جمله مناطق لس آنجلس و سن دیگو همه کلاس ها را به صورت آنلاین برگزار می کنند. بر اساس قوانین کالیفرنیا مدارس نمی توانند بازگشایی شوند تا زمانی که در مناطق اطراف شاهد چهارده روز متوالی کاهش موارد ویروس کرونا باشد. دانش آموزان در کلاس چهارم به بالا ملزم به استفاده از ماسک هستند و در صورت گزارش موردی مدارس را مجبور به تعطیلی می کنند.

دانمارک به عنوان کشوری که با ۱۰ مرگ در هر صدهزار نفر، میزان مرگ و میر به مراتب کمتری را نسبت به اکثر کشورهای اروپایی تجربه کرده است، پس از یک ماه تعطیلی، اولین کشور غربی بود که در ۱۵ آوریل مدارس خود را بازگشایی کرد. با تصویب پارلمان، دولت مرکزی تصمیم به بازگشایی مدارس گرفت و هنگامی که کودکان ۲-۱۲ ساله به مدرسه بازگشتند، قوانینی خاصی در شرایط خاص تصویب شد. ابتدا دانش آموزان به "گروه های کوچک" کمتر از دوازده نفر تقسیم شدند، این گروه ها به طور دوره ای به مدرسه می آیند، ناهار را جداگانه می خورند و مناطق مخصوص خود بازی می کنند. همه دانش آموزان موظف هستند هر دو ساعت یکبار دست های خود را بشویند، اما نیازی به استفاده از ماسک صورت ندارند. میزها به فاصله دو متر از یکدیگر چیده شده و همه مواد آموزشی باید دو بار در روز تمیز شوند و در صورت امکان، کلاس ها در فضای باز برگزار می شود و از همه مهم تر اینکه والدین مجاز به حضور در مدرسه نیستند. به نظر می رسد اقدامات انجام شده تاکنون موفقیت آمیز بوده است؛ از زمان بازگشایی مدارس، بر اساس داده های رسمی دولت، موارد بیماری افزایش یافته ای وجود نداشته است. اولویت بندی دانش آموزان آسیب پذیر راهکار دیگری است کشور دانمارک برای بازگشایی مدارس در پیش گرفته است.

بررسی ها از سراسر جهان نشان می دهد که موفقیت در برگزاری بی خطر کلاس های حضوری بستگی به اندازه کلاس، فاصله، سن دانش آموزان و شیوع محلی ویروس دارد. در این میان چند نکته مشخص است، اول اینکه اکثر بچه ها به اندازه بزرگسالان بیماری را جدی نمی گیرند و از سوی دیگر شیوع این بیماری در میان کودکان بسیار کمتر از بزرگسالان و میزان مرگ و میر آنها بسیار پایین است. اما هنوز این سوال که کودکان احتمالاً بیماری را به معلمان، کارمندان و سایر دانش آموزان منتقل می کنند، حل نشده است. یک مطالعه جدید از کره جنوبی نشان داد که دانش آموزان از نظر توانایی انتقال ویروس بیشتر شبیه بزرگسالان هستند و این تحقیق تصمیمات بازگشایی مدارس را سخت تر می کند. آیا مدیران باید فقط به دانش آموزان ابتدایی اجازه حضور بدهند، در حالی که دبیرستان ها و راهنمایی در خانه آنلاین بمانند؟ آیا کودکان کم سن تر می توانند ماسک های خود را تمام روز نگه دارند و یا از هم دور باشند؟ در مورد تأثیرات روانشناختی ادامه انزوا بر روی نوجوانان چه باید کرد؟

در کره جنوبی که به سختگیری در تحصیلات شهره است و روزهای ۱۲ ساعته مدرسه امری عادی است، بازگشایی برنامه ریزی شده مدارس پنج بار به تأخیر افتاد و در نهایت راه اندازی مجدد به صورت مرحله ای با دبیرستان در ۲۰ مه آغاز شد. در حال حاضر، دانش آموزان در ورودی مدارس کنترل دما می شوند و دانش آموزان ملزم به استفاده از ماسک هستند، حفظ فاصله اجتماعی و شستن مرتب دستان نیز تاکید شده است. برخی از مدارس دانش آموزان را در روزهای زوج و فرد می پذیرند. در حالی که برخی دیگر رویکردی ترکیبی از کلاس حضوری و آنلاین اتخاذ کرده اند.

فرانسه برخی از دقیق ترین رهنمودها را برای زمان بازگشایی مدارس صادر کرده است. دانش اموزان هر زمان که در مدرسه و زمین بازی هستند، باید از پوشش صورت استفاده کنند. قانون حفظ فاصله اجتماعی یک متری توصیه می شود اما اجباری نیست.

لهستان برای اولین بار از اواسط ماه مارس مدارس را بازگشایی کرد. استفاده از ماسک برای کودکان در کلاس ضروری نیست. با این حال، مدیران می توانند تصمیم بگیرند که پوشش صورت را در سالن های مدرسه و رختکن اجباری کنند. برخلاف برخی دیگر از کشورها، هیچگونه کنترل دما در ورودی های مدارس انجام نمی شود.

بلژیک با دارا بودن یکی از بالاترین سرانه مرگ و میر در جهان در طی همه گیری، موضوع استفاده از ماسک را در کلاس از نزدیک بررسی کرده است. همه کودکان ۱۲ ساله و بالاتر و معلمان باید ماسک بزنند.

آلمان در روزهای اخیر به دلیل تجربه برلین مورد توجه است، جایی که پس از بازگشایی دو هفته ای، ده ها مدرسه به دلیل انتشار عفونت مجبور به تعطیلی شدند. مقامات می گویند بیشتر عفونت ها در برلین فقط به یک معلم یا دانش آموز مربوط می شود و اظهار می دارند که انتقال در خارج از مدرسه اتفاق افتاده است. در حالی که برخی از ایالت های آلمان پوشش صورت را در مدارس در هر زمان اجباری دانسته اند، در برخی دیگر این موارد فقط در راهروها و زمین های بازی اجباری است. به طور کلی، مدارس در سراسر کشور سعی کرده اند با جدا کردن کلاس ها، خطر ابتلا به عفونت را کنترل کنند.

مدارس هرگز در سوئد تعطیل نشدند. تنها دانش آموزان ۱۶ سال به بالا در خانه ماندند و یادگیری از راه دور انجام دادند. فاصله اجتماعی و ماسک توصیه می شود اما اختیاری است. به نظر می رسد طرح سوئد به اندازه کافی ایمن بوده است. آژانس بهداشتی در ۱۵ ژوئیه گزارش داد که شیوع کووید ۱۹ در میان ۱ میلیون کودک مدرسه ای سوئد از افرادی که در فنلاند همسایه بودند، که مدارس را تعطیل کرد، بدتر نیست. بر اساس یک مطالعه مشترک از دانشگاه اوپسالای سوئد و دانشگاه ویرجینیا، سوئد از ۲۱ ژوئیه بیش از ۷۰ هزار مورد کووید-۱۹ داشته است که از این تعداد، کمی بیشتر از ۱۰۰۰ کودک و نوجوان درگیر شدند.

ژاپن که تا اینجا خوب توانسته کووید ۱۹ را تحت کنترل کند، در ماه ژوئن رویکرد محافظه کارانه ای برای بازگشایی مدارس در پیش گرفت. مدارس مختلف استراتژی های مختلفی دارند، اما به طور کلی دانش آموزان ژاپنی در روزهای زوج و فرد به صورت حضوری در کلاس شرکت می کنند، به طوری که نیمی از کلاس ها پر می شوند. ناهارها انفرادی و از نظر اجتماعی با فاصله خورده می شود. دانش آموزان هر روز تب سنجی می شوند. این اقدامات احتیاطی سختگیرانه تر از سایر کشورها است. با این حال هنوز هم، بعضی از بچه های مدرسه ژاپنی به خصوص در شهرهای بزرگ به کرونا مبتلا شده اند.

اروگوئه کشور مترقی آمریکای جنوبی با ۳.۴ میلیون نفر جمعیت دارای کمترین میزان ابتلا به کووید-۱۹ است و هرگز اقتصاد خود را به طور کامل تعطیل نکرد. اروگوئه یکی از اولین کشورهای نیمکره غربی بود که دانش آموزان خود را با استفاده از یک رویکرد مرحله ای به مدرسه بازگرداند. در اواخر آوریل، اروگوئه مدارس را در مناطق روستایی که جمعیت دانش آموزان کمی است، بازگشایی کرد. در اوایل ماه ژوئن، گروه های آسیب پذیر دانش آموزی را که برای دستیابی به یادگیری آنلاین و دبیرستانی هایی که دچار مشکل بودند دوباره وارد کلاس ها کرد. سپس همه دانش آموزان در مناطق غیرشهری به کلاس های درس برگشتند. سیستم آموزش شامل یک برنامه متناوب آموزش حضوری و مجازی است و تعداد دانش آموزان را به صورت هم زمان در کلاس ها کاهش می دهد.

مدارس اسکاتلند قرار است روز سه شنبه بازگشایی شوند، مقامات اشاره کردند که کرونا تنها ۸ درصد افراد زیر ۱۵ سال اسکاتلندی را درگیر کرده است. فاصله اجتماعی برای بچه ها در مدارس ابتدایی لازم نیست، اما بزرگتر ممکن است از تماس بدنی منع شوند. بسیاری از مدارس ولز در اواخر ماه ژوئن بازگشایی شدند، کلاس ها کوچکتر و فقط یک سوم (حداکثر) دانش آموزان در هر زمان حضور دارند. دانش آموزان و معلمان باید ماسک بزنند (دومی ها نیز باید از محافظ صورت استفاده کنند).

در انگلیس مطالعه منتشر شده در هفته گذشته در لانست پیش بینی کرد که بازگشایی مدارس در ماه سپتامبر باید با آزمایش ویروس کرونا، قرنطینه و اقدامات ردیابی تماس همراه باشد - در غیر این صورت موج دوم احتمالاً ظاهر می شود که در ماه دسامبر به اوج خود می رسد.در ایتالیا برای ایجاد امکان فاصله اجتماعی، کلاسها باید کوچک تر شوند.

اگرچه هیچ راهکار کاملی برای بازگشایی مدارس و در امان ماندن از شر ویروس کرونا وجود ندارد، اما از سویی دیگر تعطیلی مدارس و حالت تعلیق دانش آموزان هم بیش از این نمی تواند ادامه دار باشد. در این میان استفاده از سیاست ها و عملکرد کشورهایی که موفقیت های اولیه ای در بازگشایی مدارس داشته اند، قطعا راهگشا خواهد بود...

منابع: cfr، Wired، Sciencemag، Fortune، Theguardian، Theconversation، Time

بیشتر بخوانید:

کرونا و تغییرات طراحی در شهرهای جهان (+عکس)

تماشاخانه