نخستین‌بار زمستان گذشته فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و سفیر اسبق ایران در افغانستان، در واکنش به سفر هیئت طالبان به ایران و در واکنش به برخی انتقادها مبنی ‌بر اینکه ایران نباید با تروریست‌ها مذاکره‌ای داشته باشد، گفته بود: «اینکه سیاست‌های فعلی طالبان نسبت به گذشته تغییر کرده، حرف درستی است، واقعیت هم این است که طالبان باید بپذیرد که مردم افغانستان دیگر مردم گذشته نیستند.

فرهنگ غنی مردم این کشور و همچنین حضور پررنگ نسل جوان افغانستان، ایجاد روش‌ها و تعاریف جدیدی را می‌طلبد. این موضوع را که طالبان به کشورهای همسایه و کشوری قدرتمند مثل جمهوری اسلامی ایران رجوع کرده است، باید مثبت ارزیابی کرد. اگر دولت افغانستان و سایر گروه‌های افغان هم خواهان برقراری ثبات باشند، ایران آمادگی کمک به آنها را دارد».

سفیر اسبق ایران در افغانستان درباره برخی اظهارات مبنی ‌بر اینکه حمله تروریستی در مزارشریف را نباید گردن طالبان انداخت، گفته بود: حمله تروریستی به دیپلمات‌ها و نیروهای ما در مزارشریف از سوی هیچ‌کدام از نیروی‌ها افغانستانی صورت نگرفته و کار بیگانگان و سرویس‌های امنیتی یکی از کشورهای همسایه بوده است. ما هیچ شواهدی در دست نداریم که طالبان اقدام به حمله تروریستی کرده باشد، اما شواهدی داریم که این اقدام توسط یکی از سرویس‌های کشورهای همسایه صورت گرفته است.

بهمن سال گذشته هم عبدالله گنجی در سرمقاله روزنامه جوان نوشته بود: «طالبان برخلاف داعش و القاعده اهل مذاکره است و این نشان می‌دهد به قدرت‌خواهی در جغرافیای افغانستان (نه جهان اسلام) یا شراکت در قدرت در آنجا معتقد است، در غیر این‌ صورت مذاکره نمی‌کرد. اگر ارتباط با آنان داعش را زمین‌گیر، سلامت شیعیان را تضمین می‌کند و خواب راحت را از آمریکایی‌ها می‌گیرد، ارتباط لازم است و دولت باید این موضوع را باز بگذارد».

احمد نادری، نماینده مجلس اصولگرایان نیز چندی قبل طالبان را جنبشی اصیل خوانده و در توییتی نوشته بود: «طالبان یکی از جنبش‌های اصیل منطقه و با زمینه قوم پشتون است. حضور در سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوحه را باید به فال نیک گرفت. همکاری با آنان می‌تواند به گسترش ثبات در جامعه افغانستان و جلوگیری از نفوذ گروه‌هایی همچون داعش منجر شود.‏ نباید در دام بازنمایی‌های اشتباه رسانه‌های آمریکایی از آنان بیفتیم».

علی‌اکبر رائفی‌پور، تئوریسین جبهه پایداری هم از مردم افغانستان خواست تا در مقابل طالبان مقاومت نکنند. او هفته گذشته درباره حمله طالبان از مردم افغانستان نوشته است: «شیعیان افغانستان نباید جان خودشان را برای دفاع از دولت آمریکایی اشرف غنی هدر بدهند. در زمان فتنه مانند ابن‌البون (بچه شتر نر دوساله) باش که پشت دارد تا بر آن سوار شوند و نه پستانی که از آن شیر بدوشند».

روزنامه کیهان هم سه روز پیش یادداشت روز خود را به پیشروی طالبان در افغانستان اختصاص داد و در بخشی از آن نوشت: «در این پیشروی‌ها خبری از جنایت‌های هولناک، شبیه جنایات داعش در عراق نیست. طالبان حتی اعلام کرده کاری با شیعیان این کشور هم ندارد (و تا لحظه تنظیم این گزارش نیز خبری درباره جنایت این گروه علیه شیعیان افغان لااقل، مخابره نشده است).

طبق این گزارش‌ها، خبری از قتل‌عام غیرنظامیان بی‌گناه و تخریب خانه‌ها هم نیست و آنچه هست، صرفا درگیری با نیروهای مسلح دولتی است. ... به عبارتی، نیروهای طالبانی که امروز از آن حرف می‌زنیم، اولا نیروی یکدست و هماهنگی نیست ثانیا، با طالبانی که می‌شناختیم و مثلا سر می‌برید، تفاوت‌هایی کرده است. طالبان این تغییر رویه را رسما نیز اعلام کرده ‌اما میزان صحت و سقم این ادعاها نیاز به بررسی جدی دارد».

یک کارشناس شبکه افق صداوسیما هم با حمایت از طالبان در برنامه صداوسیما گفت: شیعه را در افغانستان تسلیح می‌کنند و می‌گویند با طالبان بجنگید؛ اگر شلیک کنند، به آنها شلیک می‌شود، اما این شیعه‌کشی نیست. من به‌عنوان یک هشدار می‌گویم که جنگی بین شیعه و سنی و جنگی بین شیعه و طالبان در افغانستان وجود ندارد، نه الان و نه در گذشته. یعنی هرچه بوده در میدان نبرد اتفاق افتاده، اینکه بروند مردم را از خانه بکشند بیرون و اینکه قبور را خراب کنند اینکه مقبره‌ها را خراب کنند نبوده است.

این فرد که مسئول سیاسی سابق ستاد افغانستان در وزارت خارجه بوده، گفته است: نسل‌کشی اتفاق نیفتاده و نمی‌افتد. طالبان اصلا بنای این کار را ندارد. طالبان به این فهم رسیده است که اگر می‌خواهد در حکومت مشارکت کند یا همه حکومت در افغانستان باشد، باید با همه اقوام کار کند و نمی‌تواند مثل گذشته رفتار کند.

او گفته که در این چند روز شیعه‌کشی اتفاق نیفتاده و در آینده هم اتفاق نخواهد افتاد مگر اینکه شیعیان در آنچه اسمش را بسیج ملی می‌گذارند مسلح شوند، یعنی آمریکایی‌ها دوباره سلاح توزیع کنند و بخواهند به نفع خودشان گروه‌های مردمی را وارد جنگ با طالبان کنند که قطعا در این جنگ از دو طرف کشته خواهد شد.

خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه، اما صرفا به روزنامه کیهان واکنش نشان داده و گفته که:‌ در سطوح عالی امنیتی و سیاسی موضوع افغانستان را با جدیت و از نزدیک بررسی می‌کنیم و با همه گروه‌های افغانستانی در حال گفت‌وگو هستیم. حفظ تمامیت ارضی، دستاوردهای دو دهه گذشته و... مهم بوده و همچنین گفت‌وگوها اصیل بین‌الافغان تنها راه حل پایدار است.

ما آماده تسهیل گفت‌وگوها هستیم. طالبان همه افغانستان نیست اما بخشی از این کشور و بخشی از راه‌حل خروج از بحران است. به نظر ما باید یک دولت فراگیر با شمول همه گروه‌های افغانستانی و از طریق راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز و پایدار شکل بگیرد. امنیت جمهوری اسلامی ایران و افغانستان به هم پیوستگی دارد و طبیعی است که با جدیت مسئله این کشور را بررسی می‌کنیم.

عباس عبدی در واکنش به فرش قرمز اصولگرایان برای طالبان معتقد است: «توجیهاتی ازجمله اینکه این طالبان آن طالبان قبلی نیست، بسیار ساده‌لوحانه است. اتفاقا اگر این‌بار تفوق پیدا کنند، خشونت بیشتری علیه دیگران به کار خواهند برد چون خیال‌شان از دخالت دوباره غرب آسوده است. به‌علاوه طالبان به‌صراحت اعلام کرده که خواهان تشکیل حکومت اسلامی است، حتی همین ایده هم در تقابل با خواست اصولگرایان است، چون چنین حکومتی دشمن اول خود را حکومت ایران تعریف خواهد کرد و از آنجا که شیعیان را کافر می‌دانند، به سادگی ظلم و ستم و قتل‌عام آنان را آغاز خواهند کرد. از همه بدتر اینکه حاکمیت طالبان موجب عقب‌گرد شدید اقتصاد در افغانستان می‌شود و رواج مواد مخدر و هم‌زمان عمق فقر مردم افغانستان بیشتر می‌شود و این عوارض منفی بر اقتصاد ایران خواهد گذاشت».

شاه حسین مرتضوی، مشاور رئیس‌جمهوری افغانستان، هم با انتشار مطلبی در صفحه فیس‌بوک خود به نوشته کیهان واکنش نشان داده و گفته که او از طالبان قباحت‌زدایی می‌کند.