سفر به افغانستان طالبان (1): فرودگاه خلوت/ سقوط اقتصاد / رضایت از امنیت

عصرایران؛ رضا غبیشاوی - سفر به کابل 15 مهر ماه 1400، حدود یک ماه بعد از سقوط کابل و حکومت افغانستان به دست طالبان و برپایی حکومت امارت اسلامی افغانستان انجام شد.

در این سفرنامه به برش هایی از مشاهدات، اتفاقات و نکات قابل توجه پرداخته شده است.

بخش اول

1. ویزا - با سقوط دولت "جمهوری اسلامی افغانستان"، حکومت طالبان با نام "امارت اسلامی افغانستان" جایگزین آن شد اما ارتباط سفارتخانه‌های افغانستان در سراسر جهان با دولت طالبان قطع شد و سفارتخانه‌های افغانستان دیگر زیرمجموعه دولت کابل محسوب نمی‌شوند. این سفارتخانه ها به دولت طالبان ملحق نشده اند و همزمان، دولت جمهوری اسلامی افغانستان در کابل هم سرنگون شده است. سفارتخانه های افغانستان در حالت بلاتکلیفی به سر می برند و به این حیات برزخی خود ادامه می دهند.

دولت طالبان قبل از این گفته بود ویزاهای صادر شده از سوی سفارتخانه های افغانستان در کشورهای دیگر را به رسمیت نمی‌شناسد و خود در مرز، ویزا صادر می کند. با این حال هم اکنون دولت طالبان و سفارت افغانستان در تهران به توافقی برای صدور ویزا توسط سفارت و پذیرش آن توسط دولت طالبان دست یافته اند.

شرح عکس: ویزای سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در تهران در حالی که این حکومت سرنگون شده است. دولت طالبان (امارت اسلامی) این ویزا را قبول می کند.

قیمت ویزای سفارت افغانستان 150 دلار است؛ معادل قیمت ویزای سفارت ایران برای شهروندان افغانستان. هم اکنون در توافقی غیررسمی میان سفارت افغانستان و دولت طالبان، ویزای سفارت توسط طالبان قبول می شود. البته دولت طالبان خود در مرزهای زمینی هم ویزا صادر می کند به قیمت 80 دلار.

سفارت افغانستان در تهران از این درآمد بابت هزینه های خود استفاده می کند. ماموران بخش مرزبانی در فرودگاه کابل که همان ماموران سابق هستند دوباره به کار فراخوانده شده اند، زیر نظر حکومت طالبان/ امارت اسلامی فعالیت می کنند، گذرنامه ها را مهر می زنند، ویزای صادر شده از سفارت حکومت سرنگون شده جمهوری اسلامی افغانستان در تهران را تایید و قبول می‌کنند.

سفارت افغانستان در تهران ویزا را با مهر  "جمهوری اسلامی افغانستان" صادر می کند و دولت طالبان آن را قبول می کند. علاوه بر این، دولت طالبان، همه اسناد و مدارک صادر شده در دولت سابق را معتبر می داند از جمله گذرنامه های شهروندان افغانستان که همچنان اسم جمهوری اسلامی را برخود دارند.

2. ارتباط هوایی - هم اکنون علاوه بر پروازهای فوق العاده،  روزهای شنبه و پنجشنبه هر هفته یک پرواز شرکت ایرانی "ماهان" از تهران به کابل برقرار است اما این پرواز در سایت شرکت ماهان اعلام نشده و بلیط آن قابل خریداری آنلاین نیست.

شرح عکس: مادر افغانستانی گذرنامه به دست در سفر هوایی تهران - کابل

پرواز به صورت عادی با مسافرانی از قشرهای مختلف انجام شد که اکثر آنها افغانستانی بودند و در میان آنها پیر و جوان، زن و مرد کودک و کهنسال دیده می‌شد. زنان و مردانی که مشخص بود ساکن ایران هستند و وضع مالی شان هم به نسبت خوب است. برخی از آنها هم سوغاتی به دست بودند. شیرینی و خشکبار.

تعداد اندکی هم شهروندان ایرانی از جمله چند دیپلمات و کارمند سفارت با کت و شلوارهای اتوکشیده و پیراهن‌های یقه دیپلمات. این حدس و گمان کمی بعد در فرودگاه کابل  بادیدن گذرنامه آبی رنگ تایید شد. یکی از کارکنان سفارت ایران به استقبال از آنان آمد و گذرنامه هایشان خارج از صف و زودتر از دیگران مهر خورد.

شرح عکس: مسافران پرواز تهران - کابل 

با اینکه دولت ایران، دولت جدید در افغانستان (دولت طالبان یا همان امارت اسلامی) را به رسمیت نشناخته اما پروازها میان دو کشور از سرگرفته شده است؛ نشانه ای از یک وضعیت متفاوت.

3. پرواز – پرواز تهران به کابل یعنی پایتخت افغانستان و هم اکنون مرکز حکومت طالبان یا همان امارت اسلامی، به موقع انجام شد. همه چیز عادی پیش رفت. حتی در پرواز ماهان، اسم فرودگاه مقصد فرودگاه حامد کرزای اعلام شد. این در حالیست که طالبان / امارت اسلامی در یکی از نخستین اقدامات خود این نام را از فرودگاه بین المللی کابل برداشت.

در آسمان افغانستان تا چشم کار می کرد کوه بود و کوهستان. وقتی کوه ها به پایان رسید و زمینِ صاف دیده شد اندک خانه های دور از هم به عنوان نشانه ای از محدوده اطراف کابل دیده شد. حالا ما در آسمان کابل بودیم. شهری پهناور با اندک برج و ساختمان‌های مرتفع.

4. فرودگاه کابل – هواپیما از فرودگاه امام خمینی در تهران به سمت شرق کشور حرکت و از مرز خراسان رضوی عبور کرد. کابل در شرق کشور افغانستان است. بعد از حدود 2 ساعت و 20 دقیقه پرواز حالا در فرودگاه کابل فرود آمدیم. فرودگاهی که در ماه قبل شاهد حوادث و اتفاقات بسیاری بود. از استقرار ارتش امریکا در آن تا تجمع مردم در اطراف فرودگاه برای فرار از کابل و صحنه هایی که بهت و حیرت جهانیان را برانگیخت. هجوم مردم افغانستان به فرودگاه برای فرار از کشور. آویزان شدن تعدادی از افراد از هواپیمای آمریکایی و سقوط آنها از آسمان و ... .

شرح عکس: وقتی کوه ها تمام می شوند شهر کابل شروع می شود. حومه شهر کابل از پنجره هواپیما

هواپیما در فرودگاه فرود آمد و بخش های مختلف فرودگاه را پشت سر گذاشت تا به ترمینال پروازهای خارجی رسید. تعداد زیادی بالگرد و هواپیمای امریکایی کوچک و بزرگ ارتش افغانستان در فرودگاه دیده می شود. نیروی هوایی، بالگردها و هواپیماهای نظامی که 20 سال علیه طالبان بودند حالا در کنترل آنها هستند.

تابلوهای بزرگ با شعارهایی توسط "امارت اسلامی افغانستان" در جای جای فرودگاه کابل نصب شده تا به هر تازه واردی، تغییرات جدید را یادآوری کند. فرودگاه از پروازهای فعال و مسافر تقریبا خالی است و مسافر دیگری دیده نمی شود. هواپیما کاملا متوقف می شود. همزمان با نزدیک کردن پلکان، سه خودروی شاسی بلند با پرچم سفید رنگ طالبان به کنار هواپیما می رسند.

در شیشه پشت خودروها هم آرم بزرگ امارت اسلامی دیده می شود. مردانی با ریش بلند، درشت هیکل با دستارهای سیاه و سفید در پای پلکان هواپیما منتظر چند مسافر بودند که در بخش بیزینس پرواز نشسته بودند. آنها پیاده و مستقیم سوار خودروها شدند. سایر مسافران به حالت عادی پیاده شدند. اتوبوس آمد. حدود 500 متر تا یک کیلومتر حرکت کرد و سپس مسافران وارد سالن شدند. سالن کوچک با درهای چوبی بزرگ.

شرح عکس: فرودگاه کابل

مسافران در چند صف ایستادند تا ماموران مرزبانی هم همزمان با ورود یکی از معدود پروازهای خارجی به فرودگاه، به اتاقک های چوبی خود بروند و ویزاها و گذرنامه ها را بررسی کنند. پاسپورت ها نفر به نفر مهر شد. ماموران و مهرهای ورود همان ماموران و مهرهای سابق بودند. برخلاف مرز ایران و افغانستان که دولت طالبان، مهر ورود خود را طراحی و ساخته و در گذرنامه مسافران ورودی، می زند.

شرح عکس: فرودگاه کابل

در سالن فرودگاه تبلیغات "عزیزی بانک" دیده می شود. تبلیغ صدور ویزا کارت، ارسال و دریافت پول از همه جای جهان؛ امکانی که در ایران به دلیل تحریم ها ممکن نیست. در افغانستان هم شرایط اقتصادی به هم ریخته و بعید است این امکانات همچنان فعال باشند.

شرح عکس: فرودگاه کابل

به جز چند تاکسی،محوطه خارجی فرودگاه خلوت بود و اثری از مسافران در آن دیده نمی‌شد. جز تعدادی خودروی شاسی بلند سازمان ملل. اینجا هم پرچم هایِ پرتعدادِ امارت اسلامی و تابلوهایی با نوشته های تبلیغاتی طالبان نصب شده است. جمله انگلیسی "من کابل را دوست دارم" هم در میدان فرودگاه دیده می‌شود. آی لاو کابل . به جای لاو تصویر یک قلب است. در روزهای اول بعد از ورود کابل، این قلب برداشته شده بود اما چند روز بعد، برگردانده شد.

شرح عکس: دفتر وزارت فرهنگ برای راهنمایی گردشگران در فرودگاه کابل که تعطیل بود

5. در خیابان های کابل، خودروهایی با پرچم امارت اسلامی و اعضای مسلح طالبان دیده می شود اما پر تعداد و انبوه نیستند. برخی نقاط شهر ایست بازرسی دارد اما خودروها را متوقف نمی کنند. در ساعات پایانی شب، شهر خالی از خودرو و مردم می‌شود. ایست بازرسی های طالبان بیشتر می شود و خودروها را هم نگه می دارند البته برای بازرسی حداقلی و سوال و جواب کوتاه. "کیستید و کجا می روید؟" و روشن کردن چراغ داخل خودرو و نگاهی کوتاه به سرنشینان. براساس مشاهداتِ چند روزه اقامت در افغانستان، بازرسی نیروهای طالبان در خیابان ها، محترمانه، حداقلی و بدون سختگیری است. به ویژه اگر بگویید "خارجی هستید؛ ایرانی هستید و خبرنگار هستید".

شرح عکس: یک نیروی طالبان مشغول نگهبانی در یکی از خیابان های محله شهر نو . منطقه فروشگاه های صنایع دستی و کالاهای آنتیک و قدیمی در کابل . او اهل کابل نبود؛ پشتو زبان بود و به سختی فارسی سخن می گفت

6. در بسیاری از مناطق شهر نقاشی هایی از احمدشاه مسعود یا پرچم حکومت سابق (جمهوری اسلامی افغانستان) دیده می شود. خیلی از ادارات و ساختمان ها همچنان تابلوها و نقاشی هایی از پرچم و نام دولت سابق و حتی اشرف غنی دیده می شوند. به عنوان مثال در ساختمان مقام ولایت کابل (استانداری کابل)، تابلوی ولایت تغییر نکرده و نام جمهوری اسلامی دیده می شود. در دیوارهای ساختمان هم نقاشی هایی از پرچم سابق و احمد شاه مسعود با عنوان قهرمان ملی دیده می شود. به نظر می رسد طالبان هنوز وقت نکرده اند آنها را تغییر دهند.

7. اقتصاد - درباره اقتصاد تقریبا با همه افرادی که صحبت کردم ناراضی بودند و گلایه می کردند. درآمد آنها بعد از سقوط دولت جمهوری اسلامی افغانستان و ورود طالبان به کابل و برپایی دولت امارت اسلامی، 50 تا 80 درصد کاهش یافته است. همه کارها و فعالیت های اقتصادی متوقف شده. پول کم است. داشتن پول و نقدینگی بر سودکردن اولویت یافته است. قیمت خیلی از کالاها و خدمات به یکباره سقوط کرده است. قیمت برخی خودروها نصف شده است. به عنوان مثال قیمت خودروی تویوتا کمری از 10 هزار دلار به 5 هزار سقوط کرده است. یک موبایل فروش می گفت قبلا هر روز به طور میانگین 3 تا 4 گوشی می فروخته اما هم اکنون در هفته فروش او به 2 یا 3 گوشی نمی رسد. یک طلافروش هم کاهش شدید فروش طلا گفت و اینکه هم اکنون اکثر مردم به جای خرید، سعی می کنند طلا بفروشند تا هزینه زندگی خود را تامین کنند.

شرح عکس: منطقه آسمایی . کابل

کاهش درآمد در گفتگو با یک کتابفروش، راننده تاکسی، دستفروش و تعدادی دیگر هم تایید شد. کارمندان هم با مشکل عدم دریافت حقوق مواجه اند. در زمان دولت سابق (اشرف غنی) 3 ماه حقوق نگرفتند و در دولت جدید هم 2 تا 3 ماه پرداخت حقوق آنها با مشکل روبه رو شده است.

از کارمندان وزارت فرهنگ تا استادان دانشگاه کابل و اعضای پلیس فرودگاه مزارشریف که زیرنظر وزارت کشور فعالیت می کنند همه درگیر بی پولی  و عدم دریافت حقوق هستند. یک نیروی پلیس فرودگاه مزارشریف می گفت که به دلیل عدم واریز حقوق حتی مجبور شده گوشی موبایل هوشمند خود را بفروشد و به یک گوشی معمولی دست دوم اکتفا کند. به دلیل این شرایط اقتصادی وخیم، مردم پول خود را کمتر خرج می کنند و در خانه پس انداز می کنند چون اعتمادی به بانک ها هم نیست.

شرح عکس: فرودگاه کابل و تابلوهای دولت طالبان / امارت اسلامی 

با تصمیم دولت طالبان، هم اکنون بانک ها پول مردم را بلوکه کرده اند و هر هفته تنها به میزان 200 دلار به صاحبان سپرده، پول می دهند. از سوی دیگر حدود 70 تا 80 درصد از بودجه افغانستان، کمک کشورهای خارجی بود که بعد از سقوط کابل به دست طالبان، متوقف شد. همچنین پول های دولت افغانستان در کشورهای خارجی هم بلوکه شده است. قیمت کالاها در افغانستان از زمان ورود طالبان به کابل، حداقل 20 تا 30 درصد افزایش یافته است. در این میان قیمت افغانی (واحد پول افغانستان) در برابر دلار نیز کاهش یافته است.

8. درباره امنیت، تقریبا با همه افرادی که صحبت کردم رضایت داشتند و می گفتند وضعیت امنیت به میزان بسیار زیادی افزایش یافته است. کاهش ایست بازرسی ها در سطح شهر و جاده های بین شهری تا کاهش ناامنی در شب و نیمه شب و کاهش یا به صفر رسیدن درگیری های مسلحانه، بمب گذراری ها و انفجارها و ... .

عامل بخش زیادی از حملات و انفجارها در گذشته، طالبان بودند که هم اکنون خود به حکومت رسیده اند.

شرح عکس: خیابان آسماری کابل  

به عنوان مثال گفته می شد که قبلا در ساعت های پایانی شب نمی شد به راحتی و امنیت در شهر کابل رفت و آمد داشت. یا بارها درگیری های مسلحانه میان طرف های شخصی در سطح شهر کابل روی می داد. مدیر رستوران "ابریشم" کابل می گفت که قبلا درهای رستوران بسته بود و دو محافظ در دو مرحله، مشتریان را بازرسی می کردند و سپس اجازه ورود به رستوران داده می شد اما هم اکنون درهای رستوران باز است. با این تفاوت که قبلا برای ورود به رستوران، مشتریان در صف می ایستادند و هم اکنون در این رستوران، تنها 2 مشتری حضور دارند. در شهر مزارشریف، تا پیش از این امکان سفر به شهر بلخ و روستاهای اطراف نبود زیرا همه جاده ها در کنترل طالبان قرار داشت اما هم اکنون به راحتی رفت و آمد ممکن است.

۹. قیمت ها: (100 افغانی = حدود 30 هزار تومان )
یک کورس تاکسی دربست: ۱۰۰ افغانی - یک قرص نان حجیم: ۲۰ افغانی - یک لیوان آب انار طبیعی که توسط دست فروشان آبگیری و فروخته می شود: ۲۰ افغانی - یک لیتر بنزین 70 تا 80 افغانی.

۱۰. کلمات در افغانستان و معنی آنها:
لیسه: مدرسه عالی یا مرکز آموزش عالی 
پوهنتون: دانشگاه
موتَر: خودرو 
موتَرشویی: کارواش 
قرطاسیه: نوشت افزار 
مسلکی: حرفه ای 
لیلیه اناث: خوابگاه دخترانه
رستورانت: رستوران 
استاد کردن: متوقف کردن، ایستاندن (برای خودرو: متوقف کردن و پارک کردن)
گُل کردن: خاموش کردن

شرح عکس: صرافی باز و دفتر بسته هواپیمایی امارات در فرودگاه کابل

 
 شرح عکس: فرودگاه کابل و نام دولت طالبان (امارت اسلامی ) به دو زبان فارسی و پشتو

 شرح عکس: فرودگاه کابل و تابلوهای دولت طالبان / امارت اسلامی 

 شرح عکس: فرودگاه کابل و خودروهای سازمان ملل 

 شرح عکس: فرودگاه کابل . با سیطره طالبان بر کابل  قلب این نوشته حذف شد اما بعد از چند روز برگشت

 شرح عکس: فرودگاه کابل

شرح عکس: رسید ورود خودرو به محوطه فرودگاه کابل که توسط واحد استشهادی بدری طالبان / امارت اسلامی صادر می شود. این واحد امنیت فرودگاه را در دست دارد. رسید به زبان پشتو است

 ادامه دارد ...

بیشتر بخوانید:

طالبان افغانستان برای جذب توریست خارجی دست به کار شده اند

مقبره ابوریحان بیرونی در افغانستان/ بدون هیچ بارگاه یا ساختمانی (عکس)

مي‌خواهيم با جمهوري اسلامي ايران روابط خوب و قوي داشته باشيم/ موسیقی ممنوع است / تعیین تکلیف تحصیل و کار زنان در چند ماه آینده/  احزاب فعالیت کنند ولی اجازه مخالفت ندارند

15 نکته درباره پیروزی طالبان در افغانستان

سفر به افغانستان طالبان (+عکس) / رستوران ها، کم مشتری / کتاب ها فعلا بدون سانسور

شرایط خبررسانی زیر سلطه طالبان/ فاطمه، روزنامه‌نگار: راوی وضعیت زنان افغان هستم

تماشاخانه

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

قوچ‌مستی آغاز شده / قوچ‌های مست حواس‌شان به شکارچی‌ها نیست / نگرانی‌‌‌ها از شکار بیرحمانه (فیلم)

فیلم های دیگر