جنگ داخلی در اتیوپی/ پایتخت در آستانه سقوط

شهر "آدیس بابا" پایتخت اتیوپی در آستانه سقوط توسط نیروهای منطقه "تیگرای" است.

به گزارش عصرایران، پائیز گذشته درگیری‌های داخلی در منطقه شمالی "تیگرای" در اتیوپی بالا گرفت و با گذشت زمان به یک جنگ تمام عیار داخلی تبدیل شد.

نیویورک تایمز در گزارشی به وقایع رخ داده در اتیوپی و تیگرای پرداخته و از تصمیمات مقامات در این منطقه می‌گوید.

یک سال از شروع درگیری بین نیروهای دولت مرکزی اتیوپی به رهبری نخست وزیر "ابی احمد" و نیروهای محلی تیگرای در اتپوپی می‌گذرد. نتایج جنگ داخلی این کشور به شکل چشمگیری تغییر کرده است. اینک با پیشروی نیروهای تیگرای به سمت پایتخت اتیوپی، شهر آدیس بابا در آستانه سقوط قرار گرفته است. 

تصویر پرچم‌‌ گروه تیگرای روی بخشی از دیوار شهر مکله، مرکز منطقه تیگرای اتیوپی/ عکس: خبرگزاری فرانسه

یک سال پس از درگیری بین نیروهای تیگرای و دولت فدرال اتیوپی، هزاران نفر کشته و بیش از 2 میلیون نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. بخش‌هایی از اتیوپی با قحطی مواجه شده و موج جنگ داخلی در این کشور به نفع نیروهای تیگرای تغییر کرده است. نیروهایی که دولت مرکزی اتیوپی آنها را "شورشی" می‌نامد.

نیروهای مسلح و جنگنده تیگرای و متحدان آنها در ماه خرداد سال جاری پس از بیرون راندن نیروهای دولتی از منطقه تیگرای به سمت جنوب و "آدیس آبابا" پایتخت این کشور رفتند و بر این منطقه فشار آوردند.

نیروهای تیگرای تحت رهبری "جبهه آزادی بخش خلق تیگرای" در اواخر ماه اکتبر (اوایل آبان) دو شهر کلیدی در بزرگراه منتهی به آدیس آبابا را تصرف کردند.

"ابی احمد" نخست وزیر اتیوپی و برنده جایزه صلح نوبل سال 2019، از شهروندان اتیوپی خواست تا برای جلوگیری از پیشروی نیروهای تیگرای اسلحه به دست بگیرند و از کشور و پایتخت دفاع کنند.

به گفته نخست وزیر اتیوپی "این پیشروی‌ها کشور را به سمت نابودی سوق می‌دهد".

دولت اتیوپی در 11 آبان (2 نوامبر) وضعیت اضطراری اعلام کرد که بازتاب وخامت شرایط جنگی در این کشور محسوب می‌شود. این درگیری‌ها و شرایط، تهدیدی برای متلاشی کردن اتیوپی به عنوان متحد نظامی آمریکا و بی‌ثباتی بیشتر در منطقه ناآرام شاخ آفریقا است.

منطقهٔ شاخ آفریقا شامل کشورهای اریتره، جیبوتی، سومالی و اتیوپی می‌شود.

گزارش های سال گذشته شاهدان، قتل عام، خشونت جنسی گسترده و سایر موارد نقض حقوق بشر در درگیری‌های منطقه شمالی اتیوپی بین نیروهای تیگرای و دولت فدرال را تائید می‌کند. بسیاری از گزارش‌ها به تائید سازمان ملل نیز رسیده است.

 این گزارش به بررسی شعله ور شدن تیگرای در شمال اتیوپی و انتقال آتش آن به مناطق گسترده تر در این کشور پرداخته است.

چرا نخست وزیر اتیوپی جنگ را شروع کرد؟

"ابی احمد" نخست وزیر اتیوپی در نوامبر سال 2020 در یک سخنرانی دستور حمله نظامی به دولت محلی تیگرای در شمال این کشور را صادر کرد/ عکس: رویترز

به نظر می‌رسد "ابی احمد" نخست وزیر اتیوپی از مدت‌ها قبل و پیش از شروع درگیردری در منطقه تیگرای تمایل زیادی به شکستن قدرت مقامات حزب "جبهه آزادی بخش خلق تیگرای" در اتیوپی داشت. مقامات تیگرای قبل از این درگیری‌ها به مدت 3 دهه پست‌های رده بالای کشور را از آن خود کرده بودند و پر نفوذ بودند. آنها بر اتیوپی تسلط داشتند.

"ابی" پیشتر و در سمت یک افسر اطلاعاتی سابق در بدنه دولت تحت سلطه حزب "جبهه آزادی بخش خلق تیگرای" فعال بود.

او پس از به قدرت رسیدن در سال 2018 تصمیم گرفت تا اتیوپی را از قدرت و نفوذ حزب و مقامات تیگرای خالی کند. این اقدام "ابی" خشم رهبران تیگرای را برانگیخت و روز به روز بر آن افزود.

پس  از آن حزب "جبهه آزادی بخش خلق تیگرای" به دژ مستحکم خود یا همان ناحیه کوهستانی تیگرای در شمال اتیوپی عقب نشینی کرد .

تنش های بین دو گروهِ نیروهای دولت فدرال و تیگرای مرتب بیشتر شد. سرانجام در شهریور سال گذشته نیروهای تیگرای "ابی احمد" را به خاطر تاخیر در برگزاری انتخابات به چالش کشیدند و به صورت محلی و منطقه‌ای انتخابات برگزار کردند.

برخی از کارشناسان این اقدام تیگرایی ها را تلاش برای اعلام خودمختاری خواندند.

"ابی" در آن زمان علت تاخیر در برگزاری انتخابات را شیوع شدید ویروس کرونا در اتیوپی اعلام و از برگزاری انتخابات به موقع اجتناب کرده بود.

کمی پس از انتخاباتِ مردمِ تیگرای نیز مقامات و قانون‌گذاران دولت فدرال کمک مالی به منطقه و مقامات تیگرای را قطع کردند.

یک سال پیش نیروهای حزب تیگرای به یک پایگاه نظامی فدرال در این منطقه حمله و  سلاح های این پایگاه را به غارت بردند.

نیروهای تیگرای می‌گویند آنها برای دفاع و پیشگیری از حمله نیروهای دولت فدرال به پایگاه نظامی حمله کردند. به گفته نیروها و مقامات تیگرای، نیروهای دولت فدرال چند روز از قبل از حمله تیگرایی‌ها به پایگاه نظامی به مناطق هم‌مرز و همسایه تیگرای لشکر کشیدند.

ساعاتی پس ازحمله نیروهای تیگرای به پایگاه نظامی، "ابی" نخست وزیر اتیوپی دستور حمله به رهبری تیگرایان و نیروهای امنیتی این منطقه را صادر کرد.

دولت به مدت 6 ماه وضعیت اضطراری اعلام کرد و ارتباطات اینترنتی و تلفنی را محدود کرد.

به گفته برخی از مقامات آمریکا، در طول درگیری تیگرای و نیروهای دولت فدرال افسران ارتش اتیوپی که تحت سلطه و نفوذ تیگرایی‌ها بودند تفکیک شدند و درگیری‌های درون ناحیه‌ای بین واحدهای رقیب شکل گرفت.

"ابی" در این میان با استقرار نیروهای از منطقه "امهارا" نیروهای خود در جنوب تیگرای را تقویت کرد. این گروه به حمله به غیرنظامیان در غرب تیگرای متهم هستند.

نقشه اتیوپی- موقعیت تیگرای نسبت به پایتخت

پس از آن نیز نیروهایی از اریتره دشمن سابق اتیوپی به سمت شمال تیگرای رفتند و در کنار نبروهای دولت ابی جنگیدند.

در ابتدای درگیری‌های سال گذشته، نیروهای دولت فدرال و متحدان آنها به سرعت کنترل "مکله" مرکز تیگرای و شهرهای دیگر این ناحیه را در دست گرفتند. اما سران حزب معروف تیگرای و نیروهای آنها به روستاها و کوهستان‌های اطراف گریختند و "ابی" خود را در باتلاق نظامی گرفتار دید.

ارتش دولت فدرال در تیر گذشته متحمل شکست بزرگی شد و با اسارت چند هزار سرباز مجبور به عقب نشینی از تیگرای شد.

در اوایل آبان و پس از حرکت نیروهای تیگرای به سمت "آدیس آبابا" پایتخت اتیوپی، دولت بار دیگر وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد.

کار به جایی رسید که دولت از شهروندان خود خواست اسلحه بردارند و برای دفاع از پایتخت آماده شوند.

به گفته مقامات خارجی که تحولات و درگیری‌های داخلی اتیوپی را رصد می‌کنند، نیروهای تیگرای در طول پیشروی خود به گروه "آزادی بخش ارومو" پیوستند. نشانه‌هایی از سقوط چندین واحد ارتش اتیوپی یا شکست آنها نیز وجود دارد.

جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای چه کسانی هستند؟

مراسمی که به مناسبت چهل و پنجمین سالگرد تاسیس "جبهه آزادی بخش خلق تیگرای" در شهر مکله مرکز تیگرای برگزار شد-  فوریه 2020/ خبرگزاری فرانسه

"جبهه آزادیبخش خلق تیگرای" در اواسط دهه 1970 به عنوان یک گروه نظامی کوچک در تیگرای شکل گرفت. تیگرایی‌ها که برای مدت‌ها از سوی دولت مرکزی به حاشیه رانده شده بودند این گروه را برای مبارزه با دیکتاتوری نظامی- مارکسیستی وقت اتیوپی تشکیل دادند.

دو گروه قومی بزرگ این کشور "اورومو"ها و امهارا بیش از 60 درصد جمعیت اتیوپی را تشکیل می‌دهند. تیگرایی‌ها نیز سومین قوم بزرگ اتیوپی 6 تا 7 درصد این جمعیت را از آن خود کرده‌اند. با این حال جبهه آزادی بخش خلق تیگرای تبدیل به قدرتمندترین نیروی شورشی کشور شد و در نهایت به رهبری اتحادی پرداخت که سرنگونی دولت در سال 1991 را رقم زد.

اتحاد این نیروهای مخالف در آن سال به ائتلاف حاکم اتیوپی با رهبری جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای تبدیل شد.

"ملس زناوی"که ریاست جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای را بر عهده داشت از سال 1991 تا زمان مرگش در سال 2012 رهبری اتیوپی را در دست داشت.

اتیوپی در این دوران به عنوان کشوری با ثبات شناخته شد و از رشد اقتصادی قابل توجهی برخوردار بود.

این کشور در سال 2006 نیروهای خود را تحت حمایت آمریکا و برای مبارزه با گروه‌های نظامی و افراطی به سومالی فرستاد.

با این حال دولت وقت تیگرایی به صورت سیستماتیک مخالفان سیاسی را سرکوب و آزادی بیان را محدود می‌کرد. شکنجه در بازداشتگاه‌های دولتی نیز امری مرسوم بود.

تظاهرات‌های ضد دولتی علیه دولت تیگرای اتیوپی در سال 2016 شروع شد و راه را برای نخست وزیر شدن "ابی احمد" در سال 2018 هموار کرد. دولت او پاکسازی مقامات تیگرای را آغاز کرد و برخی را به فساد و نقض حقوق بشر متهم کرد. این کار خشم تیگرایی ها را برانگیخت.

در سال 2019 "ابی" با ایجاد یک حزب جدید که عملا ائتلاف دولت‌های سابق منهای تیگرائیان بود، قدرت خود را تثبیت کرد.

گروه "بحران بین الملل" در اوایل سال 2020 یا همان دوران آغازین درگیری‌های تیگرای و دولت فدرال اعلام کرد که جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای، حدود 250 هزار نیروی مسلح دارد. در آن زمان این گروه همچنان کنترل بخش‌هایی از منطقه تیگرای را برعهده داشت

در 4 نوامبر 2020، "ابی احمد" نخست وزیر کارزار نظامی خود را به امید شکست جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای -دردسرسازترین رقیب و دشمن سیاسی- خود در منطقه شمالی اتیوپی به راه انداخت.

نمایی از ویرانی اتیوپی در جنگ دولت فدرال و نیروها تیگرای/عکس:  Getty Images

علی رغم وعده "ابی" در ایجاد ارتش سریع و چالاک، نیروهای دولت در ژوئن (تیر) شکست بزرگی خوردند و مجبور به عقب نشینی از تیگرای شدند. اینک درگیری در حال حرکت به سمت جنوب است.

نیروهای تیگرای به پایتخت نزدیک شده‌اند در روزهای اخیر آنها 2 شهر در نزدیکی آدیس آبابا پایتخت را تصرف کردند. دولت "ابی"  وضعیت فوق العاده اعلام کرد و از شهروندان خواست مسلح شوند و از کشور دفاع کنند.

"ابی" پس از شدت درگیری‌ها و نزدیکتر شدن تیگرایی ها در مناطق دیگر  در سخنرانی محرک و احساسی وعده داد که "این دشمن را دفن می‌کند". اظهارات او همزمان با انتشار گزارش سازمان ملل از ارتکاب جنایت تمام گروه‌های درگیر در اتیوپی همراه شد.

اینک هیچ چشماندازی برای پایان درگیری های اتیوپی وجود ندارد.

"جو بایدن" رئیس جمهور آمریکا برای تشویق طرفین به مذاکره، این کشور را تهدید به تحریم کرده است. اما مسیر کنونی جنگ می‌تواند باعث فروپاشی اتیوپی شود.

در این جنگ دولت شروع به کشتار یا دستگیری چهره‌ها و برخی از سران که جبهه آزادی‌بخش خلق تیگرای کرد. این افراد در واقع رهبران سیاسی و نظامی سابق اتیوپی هستند.

در ژانویه سال جار میلادی (دی 1399) دولت فدرال جایگاه " جبهه آزادیبخش خلق تیگرای" را به عنوان یک حزب قانونی لغو در ماه "می" (اردیبهشت) آنها را یک سازمان تروریستی نامید.

افول وجهه جهانی "ابی  احمد" نخست وزیر اتیوپی

"ابی احمد" به دلیل تاکتیک‌های سرکوبگرانه علیه رهبران اپوزیسیون مورد انتقاد قرار گرفته است/ عکس: خبرگزاری فرانسه

"احمد ابی" 45 ساله یکی از جوانترین رهبران آفریقا است و در سال‌های اولیه نخست وزیری خود امیدهای زیادی را برای ایجاد تغییر در اتیوپی برانگیخت.

او هزاران زندانی سیاسی را آزاد کرد، قوانین امنیتی سرکوبگر را کاهش داد و با میانجگری در درگیری‌های خارج از اتیوپی موثر واقع شد. او همچنین با اریتره صلح کرد و با رهبران این کشور قراردارد امضا کرد.

وجهه بین المللی "ابی" در سال 2019 و پس از دریافت جایزه صلح نوبل افزایش یافت.

اما شهرت او خیلی زود از بین رفت و به شکل جبران ناپذیری پس از جنگ تیگرای آسیب دید. به نظر می‌رسد توافق صلح با اریتره تنها راه برای "ابی" و رهبر اریتره برای اتحاد علیه دشمن مشترک یعنی تیگرای بود.

کارهای او به جایی رسید که در ماه نوامبر  سال جاری کمیته صلح نوبل در یک اقدامی ضمنی و نادر یکی از دریافت کنندگان این جایزه را سرزنش کرد.

ابی که پسر پدری مسلمان و مادری مسیحی است قول التیام اختلافات قومی را داده بود. اما با افزایش انتقادات، ابی به تاکتیک‌های قدیمی مانند قطع اینترنت، دستگیری روزنامه نگاران، بازداشت هزاران معترض و منتقد روی آورد. نیروهای امنیتی به کشتار هزاران نفر متهم شده‌ا‌ند.

درگیری با جبهه آزدی بخش جبهه آزادی بخش خلق تیگرای سخنرانی‌ و خطابه‌های "ابی" را نیز بیشتر کرده  است. در حالیکه تیگرایی‌ها به پایتخت نزدیک می‌شوند، نخست وزیر اتیوپی در یک سخنرانی در مقر نظامی خود می‌گوید: "ما خون و استخوان خود را فدا کردیم تا این دشمن را دفن کنیم و عزت و پرچم اتیوپی را بالا ببریم".

بیشتر بخوانید:

فایننشال تایمز: گروه تروریستی الشباب در حال بازگشت و تسلط مجدد بر کشور سومالی است

برنده نوبل صلح به جنگ رفت/ تشدید جنگ داخلی اتیوپی/ اسارت 11 هزار نیروی دولتی از سوی شورشیان (+فیلم)

آمریکا از اتباع خود خواست فورا اتیوپی را ترک کنند

اتیوپی؛ تظاهرات حامیان دولت (عکس)/ معترضان آمریکا را محکوم کردند

اتهام سوءاستفاده جنسی در جنگ اتیوپی/ انتخاب مرگ یا تجاوز

بحران تیگرای در اتیوپی/ سازمان ملل: 2 میلیون کودک بی‌پناه در خطرند

جنگ اتیوپی؛ تخریب فرودگاه شهر "ملکه سبا" / 700 زن باردار در کمپ آوارگان سودان

تماشاخانه

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

قوچ‌مستی آغاز شده / قوچ‌های مست حواس‌شان به شکارچی‌ها نیست / نگرانی‌‌‌ها از شکار بیرحمانه (فیلم)

فیلم های دیگر