آیا دچار کمبود ویتامین B12 هستم؟! نشانه های مهمی که باید به آنها توجه کرد

عصر ایران - ویتامین B12 یک ماده مغذی ضروری است که بدن همگی ما برای انجام صحیح فرآیندهایی مانند سنتز DNA، تولید انرژی و عملکرد سالم سیستم عصبی مرکزی به آن نیاز دارد.

هرچند این ویتامین در بسیاری از منابع غذایی یافت می شود، اما کمبود آن هم نسبتاً شایع است. چنین مشکلی در اغلب موارد به دلیل مصرف محدود مواد غذایی حاوی این ویتامین، سوء جذب، برخی شرایط پزشکی و یا استفاده از داروهایی است که سبب کاهش سطح سرمی B12 می شوند.

در واقع بر اساس مقاله ای که توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است، نزدیک به 20 درصد از افراد بالای 60 سال در آمریکا و بریتانیا دچار کمبود این ویتامین هستند.

طبق منابع علمی B12 با سطح 300 پیکوگرم بر میلی لیتر نرمال، سطوح 200 تا 300 مرزی و زیر 200 کمبود در نظر گرفته می شوند.

از آنجایی که توانایی جذب ویتامین B12 از غذا با افزایش سن کاهش می یابد، کمبود آن در افراد مسن شایع تر است. البته این موضوع بدان معنا نیست که کودکان و بزرگسالان جوانتر از جمله بانوانی که باردار و شیرده هستند، به هیچ عنوان دچار کمبود B12 نمی شوند.

متاسفانه کمبود B12 اغلب نادیده گرفته و گاها هم به اشتباه تشخیص داده می شود. بخش بزرگی از این مشکل به دلیل بررسی های آزمایشگاهی ناکافی است. علاوه بر این معمولا علائمی که تظاهر می یابند منحصرا مختص کمبود ویتامین B12 نیستند.

اگر مشکوک به کمبود B12 هستید، ضروری است که به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید تا با شرح علائم در صورت نیاز آزمایش های لازم را انجام دهید.

در ادامه چندین مورد از شایع ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود B12 را توضیح خواهیم داد. دسترسی به اطلاعات کامل از طریق انتشارات سیج امکان پذیر خواهد بود:

احساس خستگی

اگر شما هم دچار کمبود B12 باشید، به احتمال زیاد  به عنوان اولین نشانه های این مشکل احساس خستگی خواهید کرد.

سلول های بدن به منظور عملکرد صحیح به B12 نیاز دارند. بدین ترتیب سطوح ناکافی از این ویتامین می تواند تولید طبیعی گلبول های قرمز خون را کاهش داده و در ادامه تحویل اکسیژن به بافت ها را مختل کند.

از طرفی دیگر کمبود B12 یا فولات می تواند سبب کم خونی مگالوبلاستیک شود. این وضعیت خود منجر به تشکیل گلبول های قرمز بزرگ، غیر طبیعی و نابالغ و همینطور اختلال در سنتز DNA می شود. هنگامی که بدن گلبول های قرمز سالم و به تعداد کافی برای حمل اکسیژن به بافت ها در اختیار نداشته باشد، احتمال تجریه احساس ضعف و خستگی افزایش می یابد.

پوست رنگ پریده یا زرد

یکی دیگر از علائمی که می تواند نشان دهنده کمبود B12 باشد، رنگ پریدگی یا زردی پوست است.

مانند کم خونی فقر آهن، کم خونی مرتبط با کمبود B12 نیز ممکن است به دلیل عدم وجود گلبول های قرمز کاملا بالغ و سالم در بدن پوست شما را رنگ پریده نشان دهد.

یکی دیگر از عوارض کمبود B12 بیماری یرقان است که این اختلال هم باعث می شود پوست و سفیدی چشم ها رنگ زرد به خود بگیرند. این رنگ به دلیل سطوح بالای بیلی روبین ایجاد می شود؛ یک محصول جانبی زائد که در اثر شکسته شدن گلبول های قرمز توسط بدن شکل می گیرد.

سردرد

کمبود B12 می تواند منجر به عوارض عصبی از جمله سردرد شود.

در واقع سردرد یکی از شایع ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود B12 در بزرگسالان و کودکان است. برخی از مطالعات نشان داده اند که تجربه انواع خاصی از سردردها، به احتمال زیاد با سطح پایین B12 در ارتباط است.

بر اساس یک مطالعه در سال 2019 با 140 نفر شرکت کننده که نیمی از آنها تجربه میگرن را داشتند، سطح B12 خون در شرکت‌کنندگان مبتلا به میگرن در مقایسه با شرکت‌کنندگانی که سابقه میگرن نداشتند، به طور قابل‌توجهی کمتر بود.

این مطالعه همچنین نشان داد: افرادی که بالاترین سطح B12 را داشتند در مقایسه با شرکت‌کنندگانی که سطح B12 آنها در پایین ترین میزان ممکن بود، 80 درصد کمتر در معرض ابتلا به میگرن بودند. تحقیقات در این زمینه که آیا درمان با B12 علائم سردرد میگرنی را بهبود خواهد بخشید، همچنان ادامه دارد.

افسردگی

در راستای عملکرد صحیح سیستم عصبی مرکزی، ویتامین B12 یکی از مهم ترین فاکتورها محسوب می شود. به همین دلیل کمبود این ماده مغذی می تواند بر سلامت روان ما تأثیر بگذارد.

به طور خاص، کمبود B12 با خطر بالاتر ابتلا به افسردگی در ارتباط است.

سطوح پایین B12 می تواند باعث افزایش سطح اسید آمینه حاوی گوگرد به نام هموسیستئین شود.  این تغییر ممکن است با افزایش استرس اکسیداتیو، آسیب DNA و مرگ سلولی در بدن به ایجاد و پیشرفت افسردگی منتهی شود.

مطالعه‌ ای در سال 2020 با 132 داوطلب کودک و نوجوان که 89 نفر از آنها مبتلا به افسردگی و 43 نفر نیز سالم بودند، انجام شد. مشخص شد که شرکت‌کنندگان مبتلا به افسردگی در مقایسه با افراد بدون افسردگی، سطح B12 کمتر و سطوح بالاتری از هموسیستئین داشتند.

از جمله دیگر نشانه های شایع می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- مشکلات گوارشی

- مشکل در تمرکز و اختلالات ذهنی

- درد و التهاب در قسمت دهان و زبان

- بی حسی در دست و پا

- گرفتگی عضلانی

- عدم هماهنگی اندام ها

- اختلال نعوظ

اگر هر یک از علائم ذکر شده را تجربه می کنید، ضروری است که آنها را با پزشک و یا داروساز خود در میان بگذارید. به خصوص اگر:

- از یک رژیم غذایی محدود مانند رژیم گیاهخواری پیروی می کنید

- بالای 60 سال سن دارید

- باردار یا شیرده هستید

- بیماری خاصی دارید که می تواند سطح B12 را کاهش دهد

- از داروهای کاهش دهنده B12 مانند متفورمین یا مهارکننده های پمپ پروتون استفاده می کنید

* 15 ماده غذایی حاوی ویتامین B12 را اینجا بخوانید.

بیشتر بخوانید:

15 غذای حاوی ویتامین B12 که باید بخورید

ویتامین B12 ریسک ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهد

ارتباط ویتامین B و ابتلا به سرطان

"بور" در بدن چه می کند و چه فوایدی دارد؟

درباره پانتوتنیک اسید؛ از مهم ترین ویتامین های زندگی انسان

تماشاخانه

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

قوچ‌مستی آغاز شده / قوچ‌های مست حواس‌شان به شکارچی‌ها نیست / نگرانی‌‌‌ها از شکار بیرحمانه (فیلم)

فیلم های دیگر