درک مفهوم رسانه و پیام در جامعۀ سنتی

   عصر ایران؛ مهرداد خدیر- چهارمین بخش از 10 آموزۀ مدرن از قیام عاشورا چنان که در مقدمۀ قسمت اول هم آمد و به همان ترتیب، جلو می‌رود به مقولۀ «پیام» اختصاص دارد.

  پیام در علم ارتباطات، یک مفهوم مدرن است همچنان که خود «ارتباطات» نیز. مشهورترین تعریف «پیام» این است: «اطلاعاتی که با کلمه، نشانه یا نماد منتقل می‌شود».

  پیام عاشورا هم با کلمات ونشانه ها و نمادها انتقال یافته و نقش اصلی را تا قبل از عاشورا خود امام حسین بر عهده دارد و پس از آن خواهرشان.

   علم ارتباطات و پیام به مفهوم امروز اگرچه در 40 سال اخیر به لطف فناوری هایی که پیشتر به خیال می‌مانست و به شکل حیرت‌آوری گسترش یافته اما قبل از آن هم دکترعلی شریعتی این مفهوم را از دل عاشورا استخراج کرده بود و سخنی گفت که در جریان انقلاب 57 بسیار دیده و شنیده شد: «هر انقلابی دو چهره دارد: خون و پیام».

   خود تعبیر «انقلاب» برای حادثۀ عاشورا هم البته جالب بود چون «انقلاب» مفهومی مذهبی نیست و برگرفته از انقلاب فرانسه است و حتی در سال 57 هم در ابتدا از تعبیر «نهضت» یا «جنبش» استفاده می شد و نویسندگان نطق محمد رضا شاه در نیمۀ آبان سبب شدند این تعبیر رایج شود.

   پیام در عاشورا را هم می‌توان در نوع مواجهۀ خواهر امام پس از حادثه دید و هم آن گونه که سید محمد علی ابطحی نیز در یادداشت تازۀ خود اشاره کرده در فعالیت رسانه‌ای امام حسین و این دو مورد را بر شمرده «‌سخنرانی در کنار مزار پیامبرو ترک مراسم حج قبل از اتمام آن که توجه دیگران را جلب کرد» و البته تصریح کرده است که نقش اصلی رسانه‌ای ( انتقال پیام) را بعدتر حضرت زینب ایفا کرده است.

   بدین ترتیب بی هیچ اغراقی می‌توان گفت اگر پیام رسانی نبود حادثۀ عاشورا چنین بازتابی در عمق تاریخ نمی‌یافت.

   در دنیای سنت هم البته «پیام» بوده اما در قالب «پیامبر- پیرو». در دنیای مدرن اما شاهد «پیام رسان- دنبال کننده» هستیم. جنس فعالیت بعد از عاشورا پیامبرانه نیست. پیام رسانانه است و از این رو به عنوان یکی از آموزه های مدرن 10 گانه معرفی می‌شود.

   این اشاره هم خالی از لطف نیست که در دهۀ 60 که اندیشه های شریعتی همچنان گفتمان غالب بود و مداحی ها به مسیر کنونی - و گاه تا مرز ابتذال- سوق داده نشده بود شاعری به نام قادر طهماسبی با تخلص «فرید» شعری سرود که یک مصراع آن ضرب‌المثل شد که ناظر به همین مفهوم «پیام» در عاشوراست: کربلا در کربلا می‌ماند اگر زینب نبود...

بیشتر بخوانید:

نفی تبدیل خلافت به سلطنت موروثی

بیعت اجباری به مثابۀ اقرار علیه خود

آمادگی حکومت اما به دعوت و خواست مردم

ببینید | مداحی خواننده معروف پاپ در یزد

قهرمان زن در کربلا

مذاکره و سیاست قبل از جنگ و درگیری

"جهل مقدس" با سودای بهشت

آزادی و آزادگی/ یزید، اکسیژن هوا را می‌مکید

تماشاخانه

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

قوچ‌مستی آغاز شده / قوچ‌های مست حواس‌شان به شکارچی‌ها نیست / نگرانی‌‌‌ها از شکار بیرحمانه (فیلم)

فیلم های دیگر