تصویری تلخ از تشییع جنازه احمد شاه قاجار در پاریس (+عکس)

احمد شاه سه سال پس از خلع شدن از مقام سلطنت در ۳۲ سالگی در یکی از بیمارستان‌های پاریس درگذشت. جنازه او طبق وصیتش به عراق حمل شد و در کربلا نزد مقبره پدرش به خاک سپرده شد. از مقامات دولتی ایران هیچ یک در مراسم تشییع جنازه او شرکت نکردند.

احمد شاه قاجار هفتمین و آخرین پادشاه سلسله قاجار در ۱۲۷۵ ش. در تبریز متولد شد. وی که قبل از رسیدن به مقام سلطنت «احمدمیرزا» خوانده می‌شد، مانند پدرش محمدعلی شاه معلمان و مربیان روسی داشت. «اسمیر نوف» معلم روسی او که افسر ارتش روسیه بود در او نفوذ فراوان داشت.

به گزارش فرارو، احمد میرزا در ۱۰ سالگی ولیعهد شد و در ۱۳ سالگی متعاقب فتح تهران توسط مجاهدین مشروطه‌خواه و پناهنده شدن پدرش به سفارت روسیه ـ تیر ۱۲۸۸ ـ به سلطنت رسید. با این حال تا ۱۸ سالگی و رسیدن به سن قانونی نقشی در اداره کشور نداشت.

احمد میرزا در اردیبهشت ۱۲۹۲ با دختری از سران قاجار ازدواج کرد. یک سال بعد با رسیدن به سن قانونی در تیر ۱۲۹۳ تاجگذاری کرد و ۱۷ سال پادشاه بود. در طول این مدت مانند پدربزرگ و جد خود سفر‌های متعددی از طریق استقراض از بانک‌های خارجی به اروپا انجام داد. سفر اول وی که در آبان ۱۲۹۸ آغاز شد، ۷ ماه و سفر دوم وی که در بهمن ۱۳۰۰ شروع شد ۱۰ ماه به درازا کشید. در سال‌های پادشاهی احمد شاه ایران شاهد حوادث متعددی بود.

اعدام شیخ فضل‌الله نوری ـ مرداد ۱۲۸۸ ـ فرار محمدعلی شاه از ایران ـ شهریور ۱۲۸۸ ـ اولتیماتوم روسیه به ایران ـ اردیبهشت ۱۲۹۰ ـ به توپ بستن بارگاه امام رضا (ع) توسط نظامیان روسیه ـ فروردین ۱۲۹۱ ـ قیام مردم بوشهر علیه نظامیان انگلیس ـ مرداد ۱۲۹۴ ـ قیام شیخ محمد خیابانی ـ فروردین ۱۲۹۹ ـ قیام میرزا کوچک خان جنگلی ـ خرداد ۱۲۹۹ و کودتای رضاخان پهلوی ـ اسفند ۱۲۹۹ ـ مهمترین رویداد‌ها و حوادث دوران ۱۷ ساله پادشاهی احمد شاه قاجار بود. در صحنه بین‌المللی نیز وقوع جنگ اول جهانی ـ تیر ۱۲۹۳ ـ انقلاب بلشویکی در روسیه ـ آبان ۱۲۹۶ ـ و تاسیس جامعه ملل ـ تیر ۱۲۹۷ ـ مهمترین رخداد‌های خارجی دوران حکومت وی بود.

سال‌های جنگ اول جهانی بحرانی‌ترین سال‌های حکومت احمد شاه بود. با آنکه احمد شاه در نطق افتتاحیه مجلس سوم شورای ملی دولت ایران را بیطرف خواند، در سال‌های جنگ، ایران به اشغال روسیه و انگلیس و عثمانی در آمد، سپس قرارداد ۱۹۱۹ به این اشغالگری رسمیت بخشید و سبب تجزیه ایران شد. در این سال‌ها احمدشاه در ازاء دریافت حقوق از روسیه و انگلیس در برابر طرح‌های آنان سکوت می‌کرد و با روی کار آمدن رئیس‌الوزرا‌های مورد نظر آنان در کشور مخالفت نمی‌نمود. در سال‌های پایانی حکومت وی کودتای مشترک رضاخان و سیدضیاءالدین طباطبائی، به وقوع پیوست.

سیدضیاء پس از کودتا فرمان نخست‌وزیری خود را از احمدشاه دریافت کرد. اما کابینه وی ۱۰۰ روز بیشتر دوام نیافت. پس از آن قوام‌السلطنه، مشیرالدوله، مستوفی‌الممالک و سپس رضاخان مامور تشکیل کابینه شدند. در دوران حکومت رضاخان مقدمات سلب قدرت از احمد شاه و انقراض سلسله قاجار فراهم شد و این سلسله نهایتاً به موجب مصوبه‌ای که در آبان ۱۳۰۴ در مجلس شورای ملی به تصویب رسید، منقرض گردید. بدین ترتیب احمد شاه که دو سال قبل از این مصوبه و مقارن کودتای رضاخان در اروپا بسر می‌برد از سلطنت خلع و برادر و ولیعهد او محمدحسن میرزا به شکل موهن و تحقیر‌آمیزی از ایران خارج شدند.

تصویر بالا، تشییع احمد شاه است و در مسجدی به تاریخ ۲ مارس ۱۹۳۰ در پاریس، برداشته شده است. سربازی فرانسوی به عنوان نگهبان در کنار تابوت احمد شاه ایستاده است

تماشاخانه