داستان غم‌انگیز کوهنوردانی که اورست آرامگاه ابدی‌شان شد (+عکس)

تجربه‌ی صعود به بام دنیا چیزی است که هر کوهنورد حرفه‌ای آرزوی آن را دارد و تجربه‌ای خارق‌العاده محسوب می‌شود اما کم نیستند کوهنوردانی که با آرزوی فتح بلندترین قله‌ی جهان کوله‌بار خود را بسته‌اند اما در راه رسیدن جان باخته‌اند و پیکرشان پس از سالها در جای‌جای قله‌ی اورست به چشم می‌خورد.

ایسناپلاس: قله‌ی‌ اورست در رشته‌کوه هیمالیا، بلندترین کوه جهان و مرتفع‌ترین نقطه‌ی کره‌ی زمین است. فتح کردن اورست همیشه چالشی جذاب اما سخت و طاقت‌فرسا برای کوه‌نوردان حرفه‌ای بوده است و تجربه‌ی دیدن جهان از مرتفع‌ترین نقطه‌ی آن خالی از خطر نیست.

تاکنون بسیاری از عازمان فتح اورست، موفق شده‌اند که خود را به قله برسانند اما بسیاری دیگر از کوه‌نوردان هم به دلیل شرایط بسیار سخت عزیمت و پیمایش، از ادامه‌ی طی مسیر باز می‌مانند و مجبور می‌شوند در پناهگاه‌های اورست بمانند و به پایین برگردند. اما کوهنوردانی که با در سر داشتن آرزوی فتح این قله، کوله‌بار خود را بسته‌اند، قدم در راه سخت فتح آن گذاشته‌اند و در راه رسیدن، جان خود را از دست داده‌اند و هرگز نتوانسته‌اند از این کوه خارج شوند هم کم نیستند.

اجساد مردگان؛ منظره‌ای رایج برای صعودکنندگان به بام دنیا

از زمان اولین صعود به اورست که در سال ۱۹۰۰ میلادی انجام شد، تاکنون ۳۱۰ موردِ مرگ در قله‌ی اورست به ثبت رسیده و با توجه به خطرات همیشگی صعود، این آمار سال به سال افزایش می‌یابد.

اکثر قریب به اتفاق اجساد کوهنوردانِ ناکام به دلیل شرایط نامساعد آب و هوایی و همچنین سخت و صعب‌العبور بودن مسیرهای دسترسی و هزینه های گزاف پایین آوردن آن‌ها، در جای‌جای مسیر صعود به اورست به چشم می‌خورند و به دلیل دمای پایین و سرد، بعضاً دست‌نخورده و سالم باقی مانده‌اند.

طبق آمارهای موجود، تا سال ۲۰۱۵، در طولِ مسیر صعود به قله‌ی اورست تقریبا ۲۰۰ جسد شمارش شده بودند که کوهنوردان در مسیرشان آن‌ها را به چشم می‌دیدند.

الیا سایکالی، فیلمساز اورست‌نورد پس از صعود به این قله در سال ۲۰۱۹ در اینستاگرامش نوشت: «نمی‌توانم آنچه که آن بالا دیدم را باور کنم. مرگ. قتل‌عام. هرج و مرج و صف‌آرایی اجساد مرده در مسیر صعود به چشم می‌خورد.»

در بهار سالی که الیا به اورست صعود کرد، ۱۱ کوهنورد کشته شدند که یکی از مرگبارترین فصل‌های صعود در سال‌های اخیر نام گرفت. در سال ۲۰۱۵ هم وقوع یک بهمن سهمگین در قله دست‌کم جان ۱۹ کوه‌نورد را گرفت.

سال ۲۰۲۳ هم تاکنون سالی بدون سورپرایزِ مرگ برای کوهنوردان نبوده است. از همان آغاز فصل صعود به قله، ۴ نفر از کوهنوردان در راه صعود و فتح اورست جان خود را از دست داده‌اند. انتظار می‌رود که امسال یکی از شلوغ‌ترین سال‌ها از لحاظ شمار اورست‌نوردان باشد. تاکنون دولت نپال برای ۴۶۳ متقاضی فتح اورست، جواز صعود صادر کرده است و با احتساب شرپاها و اعضای دیگر تیم‌های فتح، مانند تیم‌های تدارکات و پشتیبانی، در فصل صعود امسال تقریبا ۹۰۰ نفر به قله‌ی بلندترین کوه جهان عزیمت می‌کنند.

شرپاها به گروهی از ساکنان منطقه‌ی هیمالیا مانند نپال و تبت گفته می‌شود که به علت آشنایی با منطقه و همچنین دارا بودن مهارت‌ در کوهنوردی، تیم‌ها و متقاضیان فتح اورست را همراهی می‌کنند.

تصویر یادگاری از شرپاهای نپالی پس از جمع‌آوری زباله از کوه اورست‌ - سال ۲۰۱۹/ تصویر از خبرگزاری فرانسه

در سال جاری هم قله‌ی اورست بدون قربانی نبوده است. در همان آغاز فصل صعود به قله، ۴ نفر از کوهنوردان جان باختند.

یکی از دلایلی که این اجسادِ بقی‌مانده به ندرت برداشته می‌شوند و به پایین آورده می‌شوند، هزینه‌های گزاف انجام این کار است. معمولا صعود به مسیرهای بسیار سخت برای پایین آوردن یک جسد از نوک قله، برای یک تیم کوهنوردی بین ۴۰ تا ۸۰ هزار دلار هزینه دارد و کمتر کسی حاضر یا قادر است که این هزینه را برای پایین آوردن یک جسد حتی اگر متعلق عزیزان و اطرافیان باشد بپردازد.

فارغ از هزینه‌های مالی، تلاش برای پایین آوردن اجساد از قله، هزینه‌های جانی هم دارد. پیش از این دو کوهنورد نپالی در سال ۱۹۸۴ در تلاش برای پیدا کردن یک جسد در ارتفاعات اورست، جان خود را از دست دادند و پیکر آن‌ها هم مانند سایر درگذشتگان راه فتح قله، در اورست باقی ماند. به همین دلیل است که اکثر کسانی که در راه صعود جان می‌بازند پایین آورده نمی‌شوند و در مسیر باقی‌ می‌مانند.

اورست مملو از گردشگران

برخی از کوهنوردان دلیل زیاد شدن آمار مرگ و میرها میان متقاضیان صعود به اورست در سال‌های اخیر را ازدحام بیش از حد کوهنوردان و شلوغی بیش‌از حد مسیرهای صعود می‌دانند. آن‌ها می‌گویند که بسیاری از از متقاضیان صعود به اورست، آنقدر مشتاقند که به قله برسند و سند فتح کردن قله را به اشتراک بگذارند که برای تحقق آن جان خود و سایر هم‌تیمی‌ها را به خطر می‌اندازند و به هشدارهای سایر اعضای باتجربه و حرفه‌ای تیم، توجه نمی‌کنند؛ حتی در شرایطی که هشدارهای خطر مرگِ حتمی به آن‌ها داده می‌شود.

آن‌ها معتقدند که با جلوگیری کردن از ورود متقاضیانی که تجربه‌ی کافی ندارند و کمتر کردن صدور جواز صعود می‌توان تا حدی از آمار مرگ و میر کم کرد.

برخی از کوهنوردانِ دیگر هم فارغ از شلوغ شدن و ازدحام کلی جمعیت در منطقه‌ اورست، از ترافیک خطرناک انسانی در منطقه‌ی به‌ اصطلاح «منطقه‌ی مرگ» کوه که ارتفاع آن به بالای هشت هزار متر می‌رسد گلایه دارند. در منطقه‌ی مرگ، هوا به صورت خطرناکی رقیق است و بیشتر کوهنوردان برای زنده ماندن از ماسک اکسیژن استفاده می‌کنند.

حتی در صورت استفاده از ماسک هم، منطقه‌ی مرگ اورست جای هرکسی نیست و کوهنوردان برای زنده ماندن در این منطقه باید حتما آموزش‌های ویژه دیده باشند و تابِ تحمل این شرایط خطرناک را داشته باشند. برخی از کوهنوردان تازه‌وارد که آموزش‌های لازم را ندیده‌اند و توانایی ویژه‌ی بدنی برای تحمل این شرایط را ندارند - حتی با استفاده از ماسک - شروع به هذیان گفتن و درآوردن لباس‌های خود در شرایط یخبندان می‌کنند و با همراهان خیالی خود صحبت می‌کنند. این اقدامات، هم جان کوهنوردان تازه‌وارد و هم جان سایز اعضای تیم را به خطر می‌اندازد.

پیکر مرد چکمه سبز؛ راهنمای غم‌انگیز کوهنوردان

یکی از معروف‌ترین این اجسادِ باقی‌مانده در مسیر صعود که سال‌هاست کوهنوردان در مورد آن صحبت می‌کنند متعلق به مردی است که به دلیل رنگ سبز چکمه‌هایش به چکمه سبز یا Green Boots معروف شده، متعلق به کوهنورد جوانی به نام Tsewang Paljor است که ۲۷ سال پیش در سال ۱۹۹۶ میلادی، در فاصله‌ای نه‌چندان دور از قله اورست، در غاری در مسیر شمالی فتح اورست از دنیا رفته و پیکر او، سالم باقی مانده است.

پالجور عضوی از یک تیم شش‌نفره‌ی صعود به قله‌ی اورست بوده و در نزدیکی‌های رسیدن به قله، طوفان سهمگینی رخ می‌دهد و سه‌تن از این گروه در مکانی که قرار داشتند باقی می‌مانند و سه‌نفر دیگر از اعضای تیم تصمیم می‌گیرند که به هر قیمتی که شده قله را فتح کنند. پالجور تصمیم میگیرد که بماند اما به دلیل سرمای بیش از حد جان می‌بازد.

جسد پالجور در این ۲۷ سالی که در نزدیکی قله‌ی اورست به چشم می‌خورد، تبدیل به یک راهنمایِ غم‌انگیز برای سایر اورست‌نوردان شده و کوهنوردان یا کنار پیکر پالجور استراحت می‌کنند یا از موقعیت این جسد برای اعلام کردن محلشان به سایر کوهنوردان استفاده می‌کنند و می‌گویند «الان کنار چکمه سبز هستیم!»

کوهنورد معروف به چکمه‌سبز که ۲۷ سال پیش جان باخته است

جسد پالجور زیر یک تخته سنگ قرار دارد و طوری به نظر می‌رسد که انگار زنده است و روی پهلوی چپش خوابیده است. او کلاه کاپشنش را روی سرش محکم کرده و دست‌هایش را طوری روی سینه‌اش قفل کرده که به نظر می‌رسد که تا قبل از مرگش می‌خواسته خودش را از سرمای شدید هوا محافظت کند.

در ابتدا جسد چکمه سبز مستقیماً در راه عبور قرار داشت اما در سال ۲۰۱۴ یک کوهنورد چینی پیکر او را کمی جابجا کرد تا مسیر برای سایر کوهنوردان کمی بازتر باشد و مردم برای عبور از این مسیر، ناگزیر به لگد کردن پیکر چکمه سبز نشوند.

محلی که جسد چکمه سبز قرار دارد در نزدیکی قله قرار دارد و معمولا سایر کوهنوردان هنگام عبور از کنار پیکر او با احتیاط و احترام قدم برمی‌دارند و به نوعی احترام هم‌نورد درگذشته‌شان را حفظ می‌کنند.

نوئل هانا، یکی از کوهنوردان باسابقه که سابقه‌ی هفت‌بار صعود به اورست را دارد در این خصوص می‌گوید: «می‌توانم بگویم که همه‌ی کوهنوردان، به‌ویژه آن‌هایی که از مسیر شمال به اورست صعود می‌کنند، درباره‌ی چکمه سبز می‌دانند یا در این مورد خوانده‌اند و از بقیه درباره‌ی آن شنیده‌اند.»

هانا در ادامه می‌گوید که «تقریباً ۸۰ درصد کوهنوردانی که از مسیر شمالی صعود می‌کنند، در پناهگاهی که چکمه‌سبز در آن آرمیده استراحت می‌کنند و تقریباً سخت است که دلتنگ او نشوید.»

درخصوص کوهنوردِ درگذشته‌ی معروف به چکمه سبز می‌دانیم که او در زمان صعود، ۲۸ سال داشته و گفته می‌شود که یکی از اعضای پلیس مرزی هند و تبت بوده است.

تصویر تسه‌وانگ پالجور

تینلی، برادر پالجور که یک راهب است چند روز پیش از عزیمت او را در دهلی هند ملاقات کرده و با او خداحافظی کرده بود. او درخصوص وضعیت سلامتی پالجور می‌گوید که «او تازه امتحان سلامتی‌اش را گذرانده بود و برای رفتن به تبت و فتح هیمالیا بسیار هیجان‌زده بود.»

خانواده‌ی پالجور اعلام کرده‌اند که پس از مرگ فرزندشان بیمه تنها ۳۶۹۰ دلار به آن‌ها پرداخت کرده و به عنوان حقوق بازنشستگی ماهانه تنها ۳۶ دلار دریافت می‌کنند. مادر پالجور می‌گوید «این مبلغ که به عنوان حقوق ماهانه به ما پرداخت می‌شود، حتی کفاف سه‌روز مخارجمان را هم نمی‌دهد.»

اگرچه پالجور در اورست جان باخت و خانواده‌اش هزینه‌ ناچیزی بابت تلف شدن فرزندشان دریافت کردند و پیکر او تبدیل به منظره‌ای غم‌ناک برای کوهنوردان شد اما اورست وقتی جانی را می‌گیرد آن را نیز حفظ می‌کند. در نهایت پالجور تبدیل به توقفگاه چکمه‌های سبز شد. کوهنوردی بدون نام که هرساله اورست‌نوردان در مسیر برای رسیدن به افتخارِ فتح اورست، از کنار او می‌گذرند.

بیشتر بخوانید:

بقایای هواپیمای گمشده نپالی پیدا شد

بازگشت عزیز عبدی کوهنورد ۶۳ ساله ایرانی از قله اورست (فیلم)

صعود یک ایرانی دیگر به اورست

رکوردشکنی بر روی قله اورست همراه با سرود ایران (فیلم)

تماشاخانه

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

قوچ‌مستی آغاز شده / قوچ‌های مست حواس‌شان به شکارچی‌ها نیست / نگرانی‌‌‌ها از شکار بیرحمانه (فیلم)

فیلم های دیگر