دختر چشم و چراغ خونه؛ روز دختران مجرد یا دختربچه‌ها؟/ دربارۀ دیوارنگارۀ تازه

 عصر ایران؛ مهرداد خدیر- با این که مناسبت روز دختر سال‌روز تولد خواهر امام هشتم است که 28 سال زندگی کرد و ازدواج نکرد اما از دیوارنگارۀ جدید در مرکز تهران چنین برمی‌آید که دختر در نگاه اصول‌گرایی ایرانی همان دختر بچه است.

   مشکل سفارش دهنده‌ها از همین جا ناشی شده که زبان دختر بچه‌ها را بلدند اما نمی‌دانند با دختران جوان که هنوز همسر و مادر نشده‌اند چگونه باید رفتار کنند. البته اگر روسری نداشته باشند می‌دانند. طرح نور را به اجرا می‌گذارند ولی در مجموع از این طرح می‌توان این گونه استنباط کرد. چون هر 5 حالت دختر بچه است! حال آن که دختر دبیرستانیِ محصل و کمی شیطان هم دختر است. دختر 20 سالۀ دانشجو هم دختر است. دهۀ شصتیِ ازدواج نکرده هم دختر است. دختر بچه نیستند!

   البته هیچ یک از این 5 نفر یا هر 5 تصویر دختر‌بچه بر خلاف سریال‌های تلویزیونی روسری یا مقنعه به سر ندارند و رنگ غالب هم به شکل بسیار اغراق شده و تعمدی صورتی است؛ رنگی کاملا دخترانه. شعار یا شرح این تصویر هم این است: "چشم و چراغ خونه؛ دختر ایران." نکته مورد نظر اما این است که دختر در این تصویر با دو ویژگی به رسمیت شناخته شده: یکی در محیط خانه و نه در بیرون و دیگری به عنوان دختر بچه و نه دختر جوان و مجرد در حالی که چنان‌که اشاره شد مناسبت روز دختر زادروز دختر امام هفتم است که بعد از ولایت عهدی برادر روانۀ مرو شد و در راه در قم درگذشت: حضرت معصومه که 28 سال زندگی کرد و ازدواج نکرد.*

   این حرف که دخترها چشم و چراغ خانه اند البته درست است اما چرا تنها دختربچه‌ها؟ در حالی که تمرکز این روز بر دختران مجرد یا شوهر نکرده است نه دختر بچه ها که فارغ از جنسیت ذیل کودک تعریف می‌شوند. به همین خاطر روز تولد حضرت فاطمه به عنوان روز زن نام گذاری شده و روز تولد حضرت معضومه به عنوان روز دختر چون ایشان مثل خواهران شان ازدواج نکرده بود.

      اگر بنا بر مکث بر این عکس باشد 6 نکته را می‌توان یادآور شد:

1. اصول‌گرایی ایرانی - حداقل سفارش دهندگان این دیوارنگاره- نمی‌خواهد این انگاره شکل بگیرد که آنان با رنگ مشکل دارند و دختران را تنها در پوشش سیاه می‌پسندند. چندان که پاسبان‌های زن یا مأموران حراست در ورودی دانشگاه‌ها سراپا سیاه پوش‌اند و وقتی به دخترکان و زنان رنگی پوش تذکر یا گیر می‌دهند این انگاره شکل می‌گیرد که انگار تقابل رنگ سیاه با رنگ‌های شاد است. از این رو به شکل اغراق‌آمیزی رنگ صورتی بر این تصویر غلبه دارد.

2. هر پنج دختر کودک‌اند یا یک دختر در  5 حالت چنین است. همچنین دختربچه یا دختر بچه‌ها روسری یا مقنعه ندارند ولو رنگی لابد می‌خواهند بگویند روسری و مقنعه و چادر برای بیرون و سن بیشتر است و می توان در نقاشی دختربچه‌ها از موی بافته شده هم استفاده کرد. این در حالی است که در خروجی بزرگراه همت به سوی حقانی و در دیواره‌های پارک بانوان تمام دخترکان روسری و مقنعه دارند.

  3. با این که نقاشی است اما مادر خانه شال یا روسری دارد. ترویج فرهنگ حجاب اما به این نیست که زن در همه حال موی خود را بپوشاند. به این است که بچه ها یاد بگیرند در مقابل نامحرم بپوشانند. در این  تصویر اما هیچ نامحرمی نیست. چون مشخص است آن آقا قاعدتا مرد خانه است. همان گونه که در نقاشی دختر‌بچه می‌توان مقنعه و روسری نداشت نقاشی مادر خانه ولو بزرگ‌سال هم شاید بدون حجاب میسر باشد. در این فقره فقها نظرات یک‌سانی ندارند. (چون نقاشی است و چنین فردی وجود خارجی ندارد).

  4. به نظر می‌رسد دختر در نگاه اصول‌گرایی ایرانی همان دختر بچه است و چشم و چراغ خانه. از سن بلوغ به بعد چه؟ باید ازدواج کند و به زن تبدیل شود و مشکل کار به دستان با کثیری از دختران و زنان این دیار از همین جا ناشی شده که زبان دختر‌بچه‌ها را بلدند اما نمی‌دانند با دختران جوان که هنوز همسر و مادر نشده‌اند چگونه باید رفتار کنند. البته اگر روسری نداشته باشند می‌دانند. طرح نور را به اجرا می‌گذارند ولی در مجموع از این عکس می توان این گونه استنباط کرد. چون هر 5 حالت دختر بچه است! حال آن که دختر دبیرستان محصل و کمی شیطان هم دختر است. دختر 20 ساله دانشجو هم دختر است. دهه شصتیِ ازدواج نکرده هم دختر است و همه دختر بچه نیستند!

5. توضیح دیوار نگاره البته جمله‌ای از پیامبر گرامی اسلام است که مغتنم است و زیبا و هر که دختر دارد تجربه کرده و گواهی می‌دهد: هر خانه که در آن دختر باشد هر روز 12 برکت از آسمان ارزانی آن می‌شود و زیارت فرشتگان از آن خانه قطع نمی‌شود. بر این اساس شاید مراد از آن دختر‌بچۀ مو‌بافتۀ پشت به ما که پروانه‌ای روی انگشت او نشسته نه دختر‌بچه که فرشته‌ای باشد . خاصه این که نوری هم بالای سر اوست. با این وصف و در این فرض او دیگر دختر بچه نیست و فرشته است و البته چه تفاوت دارد وقتی دختر بچه‌ها فرشته‌اند؟

6. تاکید تنها بر دختر نیست بر خانه هم هست. چندان که در تصویر هم می بینیم مادر خانه به یکی کار کردن با جارو برقی را می‌آموزد در حالی که مثلا می‌شد پای تابلوی نقاشی نشسته باشند و دختر دیگر هم نوزادی را شیر می‌دهد و تمرین مادری می‌کند. حالا خوب است که به سومی اجازه داده‌اند با برادرش بازی کند و کاری دست او نداده‌اند و آن یکی  هم با بابا سرگرم است که البته بیشتر شبیه فلاسفه یونان‌باستان است. حال آن که در بافت سنتی قاعدتا باید بابایی سنتی را ترسیم می‌کردند با پیژامه و زیر پیراهنی رکابی و البته شکم برآمده نه مثل افلاطون و ارسطو و ارشمیدس با این لباس!

   نکته همان است که در آغاز آمد: روز دختران مجرد یا دختربچه‌های داخل خانه؟ / م.خ

-----------------------------------------------------

* شیخ عباس قمی در کتاب «منتهی الآمال فی احوال‌النبی و الآل» - مهم‌ترین و مشهورترین اثر در سیرۀ زندگی امامان شیعه- به نقل از «تاریخ قم» آورده است: «موسی بن جعفر را 21 دختر بوده و هیچ یک شوهر نکردند و این امر در بین دختران ایشان عادت شده بود و محمد بن علی‌الرضا به شهر مدینه دَه دِیه [آبادی] وقف کرده بر دختران و خواهران خود که شوهر نکرده‌اند و ارتفاعات [محصولات کشاورزی] آن دِیه‌ها نصیب و قسط رضاییه که به قم ساکن بوده‌اند از مدینه جهت ایشان می‌آوردند.»

بیشتر بخوانید:

دختران گواهینامه رانندگی بین‌المللی را نیم‌بها دریافت می‌کنند

وجود حدود ۱۸ میلیون « دختر» زیر۳۰ سال در کشور/ وضعیت « تجرد » زنان دهه ۵۰ و ۶۰

واکنش معنادار عضو دفتر رهبری به حذف دیوارنگاره ولیعصر (+عکس)

مراقب قالتاق ها باشید! ؛ دیوارنگاره انتخابات میدان ولیعصر (عکس)

دیواره نگاره جنجالی میدان ولیعصر را شبانه پایین آوردند (+عکس)

تماشاخانه

داستان غم‌انگیز کودکی در غزه : «می‌خواهم روی پای مادرم بخوابم» / خبرنگار او را در شرایطی عجیبی پیدا کرد (فیلم)

قوچ‌مستی آغاز شده / قوچ‌های مست حواس‌شان به شکارچی‌ها نیست / نگرانی‌‌‌ها از شکار بیرحمانه (فیلم)

فیلم های دیگر