آیا بی‌خوابی کشنده است؟

به گزارش زومیت، رندی گاردنر، رکوردار بی‌خوابی در جهان، اکنون ۶۸ ساله است و هیچ مشکل سلامتی ندارد. او زمانی که ۱۷ سال داشت، به مدت ۲۶۴ ساعت (۱۱ روز و ۲۵ دقیقه) نخوابید.گاردنر نه‌تنها رکورد بی خوابی را شکست (پیش از آن، رکورد بی‌خوابی ۲۶۰ ساعت بود)، بلکه نشان داد می‌توان بیش از یک هفته نخوابید و هیچ مشکلی هم نداشت.

با وجود برخی شایعات، هنوز هیچ شواهدی در دست نیست که نشان دهد کمبود خواب منجر به مرگ شده باشد. دوره‌های طولانی‌تر بی‌خوابی در افراد دیگر  هم گزارش شده است (تا ۴۴۹ ساعت در یک مورد)؛ اما ماراتن ۱۱ روزه گاردنر، از لحاظ علمی چشمگیر است. پژوهش در مورد بی‌خوابی دشوار است؛ چرا که باید فردی را از خواب محروم کرد تا بتوان تأثیرات آن را مورد بررسی قرار داد و به این ترتیب، انجام چنین آزمایش‌هایی منوط به در اختیار داشتن داوطلبانی خاص است. اما ویلیام دمینت، روانپزشک دانشگاه استنفورد، فرصت نادری برای مشاهده و ثبت امواج مغزی گاردنر در این دوران به دست آورد.

پس از سه روز بی‌خوابی، وضعیت خلقی گاردنر بهم ریخت و بی‌خوابی روی حواس او به خصوص بویایی تأثیر گذاشت. روز پنجم، او دچار پارانویا و توهم شد و مغز او وارد یک حالت شبیه خواب شد. تجزیه‌وتحلیل‌های فعالیت مغز گاردنر نشان داد که آن‌طور که به نظر می‌رسد، او هوشیار نیست. بلکه بخش‌های مختلف مغز او گاه به گاه غیر فعال می‌شدند. تجربه‌ی بی‌خوابی برای گاردنر دلپذیر نبود؛ اما در عین حال، هیچ موردی نشان نمی‌داد که سلامت درازمدت گاردنر در معرض خطر است.

موضوع جالب اینکه یافته‌های حاصل از آزمایش گاردنر، کاملا با آزمایش‌هایی که قبلا در حیوانات انجام شده بود، تضاد داشت. در سال ۱۸۹۸، دو پزشک ایتالیایی سگ‌ها را بیدار نگه داشتند وبررسی‌هایی روی این حیوانات انجام دادند، اما این سگ‌ها، بر اثر تخریب عصب‌های مختلف مغز و نخاع (پس از ۷ تا ۱۹ روز) جان دادند.

آزمایش‌های مشابه روی موش‌ها هم نشان داده‌اند که کمبود خواب می‌تواند کشنده باشد. در آزمایش‌هایی که در دهه‌ی ۱۹۸۰ در دانشگاه شیکاگو انجام شد، موش‌ها پس از ۳۲ روز بی‌خوابی جان دادند. اما به نظر می‌رسد که انسان‌ دارای مکانیسم‌های عصبی مشابه برخی پرندگان و پستانداران آبزی است که می‌توانند درحالی‌که بیدارند، برخی بخش‌های مغز خود را غیر فعال کنند.

توانایی انسان برای داشتن خواب‌ کوتاه، ممکن است در گذشتهموجب بقای گونه‌ی ما شده باشد. خواب‌ کوتاه، یک دوره موقت خواب یا خواب‌آلودگی است که می‌تواند یک تا ۳۰ ثانیه طول بکشد. در این حالت، فرد ممکن است نتواند به برخی ورودی‌های حسی اختیاری پاسخ دهد (موردی که گاردنر با کاهش حس بویایی همراه بود) و ناهوشیار شود. به عقیده دانشمندان،الگوهای خواب در برخی حیوانات و انسان به گونه‌ای تکامل پیدا کرده است تا از خورده شدن در هنگام خواب، زمانی که شکارچیان بیشتر فعالیت می‌کنند، جلوگیری کنند. اما در دنیای شلوغ امروز، ممکن است ما بیش از حد از مزایای این مکانیسم استفاده کنیم که گاهی می‌تواند آسیب‌های جدی به ما وارد کند.

^{دکتر ویلیام دمینت و گاردنر در دوره‌ی آزمایش بی‌خوابی در سال ۱۹۶۵. رندی گاردنر، یک دانش آموز دبیرستانی ۱۷ ساله بود که رکورد جهانی طولانی‌ترین بی‌خوابی جهان را بدون استفاده از هرگونه تحریک‌کننده به نام خود ثبت کرد}

کارین اکیف پژوهشگری از مرکز پژوهشی خواب بیداری دانشگاه ماسی در نیوزیلند به ScienceAlert گفت که فقدان خواب، به‌طور چشمگیری باعث افزایش آسیب یا تصادف در هنگام انجام وظایف حساس ایمنی می‌شود.

 او گفت:

شواهد نشان می‌دهد که کم‌خوابی می‌تواند خطر سوانح رانندگی را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش دهد.  

اکیف همچنین به یک پژوهش در ایالات متحده اشاره می‌کند که نشان داد احتمال روی دادن تصادفات رانندگی در کسانی که بین ۴ تا ۵ ساعت می‌خوابند، در مقایسه با افرادی که حدود ۸ ساعت می‌خوابند، تا چهار برابر بیشتر است.

اکیف گفت:

یک پژوهش دیگر در ایالات متحده نشان داده است، کارگرانی که کمتر از ۵ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابند، ۲.۷ برابر بیشتر از کسانی که بین ۷ تا ۷.۹ ساعت می‌خوابند، در معرض آسیب‌های مرتبط به کار قرار می‌گیرند.

اما به‌جز خطرات مرتبط به اتفاقات و سوانح، کمبود خواب عوارض سوء دیگری هم دارد.

اکیف گفت:

در بلندمدت، کم‌خوابی موجب افزایش خطر ابتلا به چاقی، دیابت نوع دوم، بیماری‌های قلبی و عروقی و سکته و همچنین افزایش خطر افسردگی و اضطراب می‌شود.

با توجه به اینکه اکثر افراد خواب کافی ندارند، بی‌خوابی مشکل مهمی است که احتمالا در آینده به مشکلات جدی‌تری ختم شود. برای برخی افراد، بر طرف کردن مشکل خواب ساده نیست و در موارد نادری، بی‌خوابی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری بسیار وخیم باشد.

 لورا وو، روانشناس بالینی از مرکز پژوهشی خواب بیداری به ScienceAlert، گفت:

بی‌خوابی کشنده خانوادگی، یک بیماری ارثی بسیار نادر است که موجب آسیب مغزی می‌شود.

همچنین، بی‌خوابی اغلب می‌تواند نشانه‌ی اولیه بیماری‌های عصبی باشد که در عرض دو سال به مرگ منتهی می‌شوند. البته این بیماری بسیار بسیار نادر است؛ به‌طوری که تنها ۶۰ مورد از آن در ۲۷ خانواده در سراسر جهان گزارش شده است. اما با تمام این موارد، بسیار بعید است که بی‌خوابی کشنده باشد یا بتواند نشانه‌ای از بیماری نگران‌کننده باشد.