عصر ایران - مجموعه ای غنی از گیاهانی که همواره اطراف انسان و محیط زیست وی بوده اند، به دلیل اهمیت دارویی خود به خوبی مورد بررسی قرار گرفته اند. در طب سنتی امروزی، بسیاری از داروهای گیاهی به دلیل خواص درمانی خاص و اثرات آنها بر سلامتی به محبوبیت فراوانی میان مردم دست یافته اند. در این میان دارمازو گیاهی کاملا موثر به شمار می رود که به طور گسترده در درمان اختلالات مختلف سلامتی استفاده می شود و محصولات حاوی آن در داروخانه های سراسر کشور به فروش می رسند.
دارمازو (نام علمی: Quercus infectoria) که تحت عنوان مازوج یا بلوط حلبی نیز شناخته می شود، گونه ای از درختان بلوط و بومی مناطق مختلف نظیر ایران، قبرس، آناتولی، کردستان عراق، سوریه و ماورای قفقاز است. این گیاه بسیار دچار گال می شود که روی تعداد زیادی از شاخه های جوان و برگ های تازه درخت ظاهر شده و به گال بلوط نیز معروف است. در علم آیورودا به دلیل مزایای بالقوه سلامتی و ظرفیت درمانی آن مورد تایید قرار گرفته و از زمان های قدیم برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده شده است. این محصول دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی، ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضد التهابی است.
گیاه مورد نظر همچنین حاوی ترکیبات قدرتمندی است که در درمان انواع عفونت های پوستی موثر واقع می شوند. فواید ضد باکتریایی و قابض آن نیز به انقباض بافت های اپیدرم کمک می کند و قوام و سفتی پوست را افزایش می دهد. مجموعه این عوامل خواص ضد پیری ارزشمندی را ارائه می دهند. گفتنی است که تمامی اطلاعات ارائه شده با استناد به مقالات شورای گیاه شناسی آمریکا جمع آوری شده اند.
ترکیب شیمیایی اصلی گال در گیاه حدودا 70٪ اسید تانیک و 3٪ اسید گالیک است. غربالگری دقیق فیتوشیمیایی ترکیبات دارمازو وجود آلکالوئیدها، تانن ها، گلیکوزیدها، تری ترپن ها، استرول ها و ترکیبات فنولی را هم نشان می دهد. علاوه بر کربوهیدرات ها، فلاونوئیدها، ساپونین ها، گلیسیرین، HCl، کلرال هیدرات و هیدروکسید سدیم نیز در این گیاه وجود دارد.
دارمازو که به عنوان یک گیاه بسیار قدرتمند در نظر گرفته می شود، دارای خواص دارویی زیر است:
- قابض
- ضد التهاب
- ضد ویروس
- ضد دیابت
- لاروکش
- ضد باکتری
- ضد زخم
- محافظ معده
- ضد انگل
- بی حس کننده
-خواص آیورودا: این خواص بدین صورت تعریف شده اند؛ رسا (طعم)، کاشایا (قابض)،
گونا (کیفیت)، لاغو (سبکی)، روکشا (خشکی)
ویریا (قدرت)، شیتا (سرما)
دارمازو از زمان های قدیم برای درمان بیماری های التهابی مختلف کاربرد داشته است. برخی از خواص سنتی آن به شرح زیر طبقه بندی شده است:
- به بهبود زخم های ناشی از عفونت های باکتریایی مختلف کمک می کند
- خاصیت ضد انگلی دارد و با عفونت هایی مانند آمیبیاز مبارزه می کند
- استفاده موضعی از ژل حاوی عصاره گیاه روی واژن باعث کاهش خشکی می شود
- دارای خواص بی حس کنندگی است و از دیرباز به عنوان بی حسی موضعی استفاده شده است
- به عنوان یک داروی ضد فشار خون، سطح بالای فشار خون را کاهش می دهد
- اثرات مفیدی بر سیستم عصبی مرکزی دارد و خطر پارکینسون و آلزایمر را کاهش می دهد
- اثرات محافظتی معده باعث کاهش ورم معده و آسیب معده ناشی از اتانول می شود
- اسانس آن روی پوست سر مالیده می شود و برای درمان ریزش مو و سیاه شدن موها کاربرد دارد
- یک درمان خانگی بسیار موثر برای گلودرد محسوب می شود
خواص درمانی دارمازو در طب مدرن شامل موارد زیر است:
- اسهال را درمان می کند
اسهال به دلیل غذای ناسالم، آب آلوده و عفونت در روده به دنبال ورود انگل یا باکتری اتفاق می افتد. دارمازو گیاهی موثر برای درمان اسهال، اسهال خونی و انواع دردهای حاد شکمی است. علاوه بر این، گیاه مذکور در راستای کاهش دیسمنوره و درد ناشی از قاعدگی نیز موثر است.
- هموروئید را تسکین می دهد
دارمازو یک داروی موثر به منظور کنترل توده های خونریزی دهنده است که به آنها هموروئید نیز می گویند. به دلیل خاصیت قابضی، بافت های ناحیه راست روده منقبض شده و خونریزی کاهش می یابد. بدین ترتیب مصرف پمادهای موضعی حاوی این گیاه برای تسکین التهاب و درد ناشی از هموروئید توصیه می شود.
- هایپرپیگمانتاسیون را کاهش می دهد
دارمازو برای کاهش علائم هایپرپیگمانتاسیون بسیار مفید است. زیرا به دلیل داشتن طبیعت سرد و خاصیت درمانی، تیره شدن پوست را کاهش می دهد و به آن کمک می کند تا از شر رنگدانه ها و لکه های تیره خلاص شود.
- دیابت را مدیریت می کند
عصاره ریشه این گیاه اثرات ضد دیابتی قوی دارد. ترکیبات ریشه با القای تولید انسولین و متعادل سازی سطوح آن، یک راه حل درمانی طبیعی و اثربخش به منظور مدیریت دیابت کنترل نشده محسوب می شوند.
- ورم لوزه را درمان می کند
بر اساس تحقیقات علمی، ثابت شده که جوشانده دارمازو التهاب گلو را کاهش می دهد و مشکلات لوزه ها را برطرف می کند. از آنجایی که این گیاه دارای خواص قابض است، از خونریزی لثه جلوگیری کرده و حالتی آرامش بخش به گلو می دهد.
هرچند عوارض جانبی چندانی در مورد این گیاه مشاهده نشده است، اما در موارد خاص و دوز بالا ممکن است باعث حالت تهوع و استفراغ شود.
با وجود بی خطر بودن دارمازو برای استفاده در مقادیر محدود، توصیه می شود که بیماران دیابتی و افراد مبتلا به ناهنجاری های قلبی قبل از مصرف آن با پزشک معالج خود مشورت کنند. بانوان شیرده و باردار نیز نباید پیش از مشورت پزشکی اقدام به مصرف این ترکیب کنند.